Zemlje članice Evropske unije postigle su dogovor o tekstu deklaracije kojom potvrđuju privrženost procesu proširenja na Zapadni Balkan i ujedno naglašavaju važnost kapaciteta EU da integriše nove članove, potvrđeno je RTS-u u diplomatskim izvorima u Briselu.
Deklaracija koju bi zvanično trebalo da usvoje lideri EU i Zapadnog Balkana na samitu na Brdu kod Kranja 6. oktobra je plod kompromisa između zemalja članica koje su tražile jasniju podršku prijemu Zapadnog Balkana u EU i onih koje su inicijalno odbijale da se u tekstu uopšte pominje riječ proširenje.
“EU potvđuje posvećenost procesu proširenja, na osnovu vjerodostojnih reformi, ispunjavanja striktnih i fer uslova, i po principu sopstvenih zasluga”, stoji u tekstu u kojem se naglašava i da EU mora da “zadrži i nastavi sopstveni razvoj, uključujući i kapacitet da integriše nove članove”.
Više zemalja članica, uključujući Italiju, Njemačku, Austriju, Belgiju, Baltičke zemlje i Višegradsku grupu zahtijevalo je ambiciozniju podršku prijemu Zapadnog Balkana, od uobičajene formulacije o “evropskoj perspektivi”, a u nekim predlozima pominjan je i rok za prijem regiona do 2030 godine.
S druge strane, skeptične zemlje, među kojima Danska, Holandija i Francuska, stavile su do znanja da će podršku proširenju prihvatiti jedino ako se ona poveže sa strogom politikom uslovljavanja, ispunjavanjem reformi, uz naglasak da je spremnost EU da integriše nove članove bitan faktor u procesu, saznaje RTS u diplomatskim izvorima u Briselu.
U tekstu deklaracije EU od partnera na Zapadnom Balkanu očekuje da se drže principa i vrijednosti EU, što uključuje i “primat demokratije, temeljnih prava i vladavine zakona” i naglašava da su “snažno civilno društvo i nezavisni pluralistički mediji ključni za svaki demokratski sistem”.
EU predstavila ekonomsko-investicioni plan vrijedan 30 milijardi eura
Iako je tekst deklaracije dogovoren, lideri EU bi mogli ponovo da otvore debatu o njenom sadržaju tokom dvodnevnog samita, na kojem će prvog dana na radnoj večeri učestvovati samo lideri EU, da bi im se sjutradan pridružili i lideri Zapadnog Balkana.
Diplomatski izvori u Briselu navode da će veći dio samita biti posevećen “vrlo konkretnim ostvarenjima važnim za život ljudi” u regionu.
“EU je predstavila ekonomsko-investicioni plan za region vrijedan 30 milijardi eura, od čega su devet milijardi bespovratna sredstva, a ostatak će biti obezbijeđen kroz investiije preko novog garantnog mehanzma za Zapadni Balkan”, stoji u tekstu deklaraciije u koji je uvid imao RTS.
Pored ekonomije i infrastrukture, naglasak samita biće i na ciljevima kao što je podizanje stope vakcinacije na Zapadnom Balkanu do nivoa EU prije kraja 2021. godine i mapa puta za ukidanje rominga između EU i zemalja regiona.
Samit EU – Zapadni Balkan će, kao i prethodni slični samiti u Sofiji i Zagrebu, biti održan u statusno neutralnom formatu, zbog činjenice da pet zemalja članica ne priznaje nezvisnost Kosova, potvrđeno je u Briselu.