Agonija kroz koju prolazi region i društvo sa prostora bivše Jugoslavije, posljednjih 30 godina, krivica je društvene elite, čiji su disidenti bili nacionalisti i kao takvi nijesu skinuli breme autoritarnog komunizma, ocijenio je novinar i advokat Senad Pećanin u emisiji “Knjiški ljudi” Gradske RTV.
“Kada to kažem, mislim na intelektualce, na vjersku i akademsku zajednicu. Nema velike razlike između mesara, taksiste, prodavačice u Hamburgu, Rejkjaviku, Kolašinu, Zavidovićima, Zagrebu i Zrenjaninu. Ono što formira svijest ljudi i odnos prema temeljnim društvenim vrijednostima je elita, a to je do maksimalno pet procenata stanovništva koje ima finansijsku, ekonomsku, političku, medijsku, kulturnu i vjersku moć, kojom oblikuju svoja društva. Tragedija svih društava nastalih na području bivše Jugoslavije jeste što su, za razliku od Poljske ili Česke gdje ste imali disidente poput Vaclava Havela, naši disidenti bili takvi nacionalisti poput Dobrice Ćosića, Franje Tuđmana, Alije Izetbegovića, Vojislava Šešelja. To su bili ljudi koji su sa nas trebali skinuti breme autoritarnog mračnog komunizma. Upravo tu ja vidim objašnjenje”, saopštio je Pećanin.
Kao primjer, Pećanin navodi situaciju gdje su učenici Policijske akademije u Danilovgradu slavili poraz reprezentacije Crne Gore od Srbije.
“Jedino tragičnije od toga je saopštenje direktora i uprave škole koji govore da će sankcionisati tu djecu. To je simptom koji pokazuje dubinu elementarnih društvenih propadanja svake sredine i, mada je nemoguće, ali trebalo bi sankcionisati one ključne aktere koji su doprinijeli stvaranju takve svijesti kod te djece – da je junački i časno ili moralno radovati se porazu reprezentacije svoje zemlje”, dodao je Pećanin.
Govoreći o antifašističkoj misli, Pećanin poručuje da su dešavanja koja ruše takvu ideju u Crnoj Gori i u regionu, posljedica nacionalizma i svega lošeg što donosi.
“To mi je izvanredan primjer bolesti naših društava koja su u gangreni, koju stalno održava i revitalizira nacionalizam potpomognut snažnim klerikalnim dejstvom i Srpske pravoslavne crkve i Katoličke i Islamske zajednice. Naša tragedija je da su te vodeće monoteističke religije, prisutne u svim sredinama u bivšoj Jugoslaviji, prepreka uspostavi građanskih pristojnih društava”, ocijenio je Pećanin.
Na pitanje autora emisije Đorđa Šćepovića o kontaminaciji javnog prostora, fabrikama tabloida, laži i propagande, koje su sve veće i uticajnije, Pećanin ponovo okrivljuje nacionalizam.
“Nacionalizam je jako profitabilan. Mediji i novinarstvo, ne samo u našim uslovima, a kod nas je sve puno drastičnije kada je riječ o negativnim i razarajućim globalnim društvenim fenomenima… Danas je puno profitabilnije biti u službi politika koje nacionalizam koriste kao sredstvo za punjenje vlastitih džepova”, rekao je Pećanin.
Mišljenja je da su u tom kontekstu dobar primjer “Vijesti”, koje su, prema njegovim riječima “posrnule pred “tržišnim kriterijumima”.
“Takvi su postali sredstvo i propagandno oruđe profašističkih, klerikalnih, nacionalističkih političkih snaga koje razaraju sve ono što je bilo i izgledalo kao nukleus moderene građanske, evropske, multietničke i demokratske Crne Gore. Na tom primjeru i sramnom prostituisanju novinarstva i medija, kao što je slučaj sa Vijestima, vidimo zloupotrebu medija, lišenog bilo kakvog osjećaja i osobne, moralne, ali i profesionalne odgovornosti prema društvu“, poručio je Pećanin.
Sarajevski “Dani”
Pećanin je osnivač i urednik nekadašnjeg sarajevskog lista “Dani”, koji je pokrenut septembra 1992. godine.
“Bio sam u posljednjoj generaciji lista “Naši dani”, sa jako dugom tradicijom, koji je postao dobar kad je počelo otopljavanje stege koju je Savez komunista imao nad svim medijima u bivšoj Jugoslaviji, a posebno u BiH. To je bilo vrijeme afera “Agrokomerc” i “Neum” u kojima su “Naši dani” prednjačili u istraživačkom novinarstvu i raskrinkavanju nomenklature koja danas izgleda naivno i dječije u odnosu na ono što rade vlasti u BiH posljednjih decenija. Ali su (Naši dani) pružali snažan doprinos medijskoj slobodi, zajedno sa omladinskim programom Radija Sarajevo, Oslobođenjem, i još nekoliko medija”, prisjeća se Pećanin.
Međutim, sa prvim višestranačkim izborima u BiH, Savez socijalističke omladine Jugoslavije se gasi kao osnivač “Naših dana”, pa je Pećanin kao portparol ministarstva odbrane i policije BiH došao u sukob sa tadašnjim strukturama i njihovom vizijom o propagandi u ratu.
Uvidjevši pritisak na medije, napušta tu poziciju i pokreće list „Dani“ sa kolegama poput Ivana Lovrenovića, Miljenka Jergovića, Milomira Kovačevića…
Iako su od praktično prvog broja došli u sukob sa vlastima u Sarajevu, izvještavajući o zločinima nad pripadnicima manjina – Srbima i vlast činila sve da ih ugasi, Pećanin ističe da je ponosan što su “Dani” doživjeli punoljetstvo, opstavši do 2010. godine.
“To smo smatrali svojom profesionalnom i moralnom obavezom. Bilo je lako govoriti o četničkim zločinima u Sarajevu, ali nije bilo baš onih koju su htjeli čistiti ispred svog praga”, zaključio je Pećanin, govoreći o tadašnjim dešavanjima.