Veselinov: Amfilohije nije bio teolog nego interpretator, SPC nema velike teologe nego velike velikosrbe

Gost današnje emisije “Drugačija radio veza” bio je Dragan Veselinov, profesor na Fakultetu političkih nauka u Beogradu i ministar u vladi Zorana Đinđića. Govoreći o krizi sekularizma i simbiozi države i crkve, Veselinov kaže da ona dovodi do truljenja državne vlasti.

“Ova simbioza države i crkve u Srbiji, koja se preliva i na crnagorsku teritoriju, zasniva se na samo jednom programu. To je pokušaj ponovnog sjedinjenja Crne Gore sa Srbijom, pri čemu bi Crna Gora, naravno, izgubila elemente svoje vlastite državnosti. Truljenje se zasniva na tom što država uvlači polako crkvu u državne ustanove, u policiju, u vojsku, u škole, u javni život. A obrnuto državi koristi crkva zato što smiruje ili dodatno podstiče stanovništvo na ubjeđenje da proces objedinjavanja srpskog naroda u jednu državu još nije završen dok se ne uzme još i dio Bosni i Hercegovine i dok se ponovno ne uzme Crna Gora pod svoju kontrolu i možda dio Kosova”.

Program SPC u Crnoj Gori, ocjenjuje Veselinov, nije da od Crnogoraca pravi hrišćane, već da od njih pravi Srbe.

“A to je program Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori, da pojačava nacionalni srpski osjećaj u stanovništvu, jer to je onda preduslov da se stigne do kraja, a to je gubitak nezavisnosti Crne Gore i stvaranje veće države, veće teritorije pod kontrolom Beograda”.

Svetosavlje je politički program, to nije vjerski program

Veselinov konstatuje da Crkva Srbije nema velikih teologa, a na pitanje važi li to i za Amfilohija Radovića, naglašava da Amfilohije nije teolog, već interpretator. Dodaje da u SPC nema velikih teologa već velikih velikosrba kao što su Nikolaj Velimirović i Justin Popović, te da su to ljudi koji su stvorili velikosprsku ideju preko crkve, to jeste ono što se naziva svetosavljem.

“Amfilohije je njihov učenik. Svetosavlje je politički program, to nije vjerski program, jer su u Crnoj Gori ljudi već i bili hrišeni”.

Veselinov naglašava da je SPC upropastila Svetog Savu jer ga prikazuje kao neistinitu ličnost, prikazuje ga kao tvorca srpstva.

“On nikada nije rekao da je Srbin niti je u to vrijeme to mogao da bude. Srbi su jedna ekonomska kategorija stanovništva. On to nije bio. On je bio princ. On je bio aristokrat. On za sebe to nikada nije mogao da kaže. Inače, ako bi govorio u kojoj regiji on živi, njegov otac je veliki župan Raške. I on je u tom smislu sa geografske odrednice koja pokriva administrativna teritorija njegovog oca, on je bio Rašanin. O njemu se govorio da je bio veliki književnik. On uopšte nije bio književnik. Njegovi jedini spisi su ustvari statuti za osnivanje manastira. Zatim ide tvrdnja da je bio osnivač prosvjete. On nije bio nikakav osnivač prosvjete, jer on nije osnavao nijednu školu, niti osnavao nikakav školski sistem, niti prosvjetni sistem. On je osnivao manastire. On nikad za sveca nije bio proglašen ni u Raškoj, ni u srednjevekovnoj Srbiji. Savu su za sveca proglasili vojvađanski Srbi 1775. godine. On uopšte nije bio godinama svetac, niti su Nemanjići ikada bilo koga od svojih proglasili za sveca. Savu nisu”.

Volio bi da SPC pokaže tomos koji je dobila od vaseljenskog patrijarha

Veselinov navodi da Srbijanci nemaju autokefalnu crkvu, već da oni imaju Mitropoliju, ali da ona nije autokefalna.

“Ja bih volio da vidim i da Srpska pravoslavna crkva pokaže tomos koji je dobila od vaseljenskog patrijarha, kako se ona stvarno zove. Jer ona se ne zove Srpska pravoslavna crkva, ona se zove Pravoslavna crkva u kraljevini SHS. Ona nije srpska. Zato što vaseljenski patrijarh ne može ni jednu crkvu nacionalno da obilježi, on je teritorijalno obilježava i daje prostor za dejstvo”.

Govoreći o indexu sekularnosti u Crnoj Gori, koji pokazuje da je Crna Gora 2003. bila na nivou Litvanije i Slovenije a 2023. stigla na nivo Irana i Tunisa,  Veselinov kaže da je on pokazatelj da crkva prodire u državne ustanove.

“To je opasno, jer onda se državna politika sve više podvrgava uskim crkvenim interesima ili jedne zatvorene organizacije koje nikada ne izlaze na izbore i u suštini nije demokratska”.

Upitan šta je razlog zašto Crnogorci daju slab otpor na asimilaciju, Veselinov kaže da je uvjeren da i oni ljudi koji su crnogorski Srbi žele nezavisnu Crnu Goru.

“I jedna i druga strana bi trebalo da brane državnost CG. Jer svi ste vi Crnogorci. I nisam siguran da je taj deo srpskog stanovništva dovoljno animiran da brani Crnu Goru. On se podkopava. A ne dopada mi se ni da se pomoću čistog etničkog Crnogorstva brani Crna Gora, jer onda to dovodi do razdvajanja dvije grupacije i to onda hrli ka građanskom sukobu”.

Komentarišući to što ljudi u automobilima nose nakačene krstove, Veselinov objašnjava da ljudi ulaze u čopor da bi bili bezbjedni, te da su prije 30 godina svi u automobilima nosili Miloševićeve slike te da se to za čas promijeni.