Na današnji dan: Razorni zemljotres pogodio Crnu Goru

Na današnji dan 1979. godine u zemljotresu koji je pogodio Crnu Goru poginulo je više od sto ljudi, a preko 80.000 ostalo je bez kuća.

Rano jutro 15. aprila 1979. godine uspavanu Crnu Goru iz sna probudio je alarm navijen na sedam stepeni Rihtereve skale. Nešto malo nakon sedam časova izjutra 15. april 1979. godine ušao je u istoriju.

Prva reportaža koja je obišla svijet nakon zemljotresa u Crnoj Gori glasila je : “Ka crnogorskom primorju od jutros je prohodno jedino nebo” a izgovorio je novinar nacionalne televizije Crne Gore.

Epicentar razornog zemljotresa 1979. godine nalazio u Jadranskom moru, između Ulcinja i Bara, na udaljenosti od 15 km od obale. U ovom zemljotresu 101 osoba je izgubila život u Crnoj Gori i 35 u Albaniji. Stradali su gradovi: Ulcinj, Bar, Petrovac, Budva, Tivat, Kotor, Risan i Herceg Novi, a razoreno je 250 naselja. Uništen je ogroman dio modernih hotelskih kapaciteta u regionu, oštećena su 53 zdravstvena objekta, 570 objekata socijalne i dječije zaštite, 240 školskih objekata.

Velike štete su bile na putnoj mreži – oštećeno je oko 350 km magistralnih i 200 km regionalnih puteva. Jedna od specifičnih manifestacija oštećenja tla izazvana zemljotresom bile su pojave likvifakcije (tečenja tla), klizišta i odroni.

Stravično drhtanje trajalo je veoma kratko, ali su posljedice bile katastrofalne – 101 mrtvih i 1.700 povrijeđenih, od čega 159 teže. Zemljotres je iza sebe ostavio pustoš i neprepoznatljivu sliku crnogorskih gradova na primorju, jer je primorska regija zbog blizine epicentra bila najzahvaćenija potresom.

“Nikad nećemo moći namiriti mnogobrojne ljudske živote, ali hoćemo povratiti ljepotu mediteranskog prisoja u ovoj maloj zemlji, što pripada sredozemnoj kolijevci civilizacije”, pisale su novine tih dana i obećavale: sagradićemo novo i restaurirati staro, pa makar kamen po kamen vraćali nazad u kotorske, budvanske i ulcinjske fasade. Zato lelek ne prelama naše gore i naše more, već se čuje muški odziv na pružene ruke pomoći iz čitave Jugoslavije. I iz svijeta. Crna Gora će postati feniks. Kad mogu laste, mogu i ljudi, pisala je “Pobjeda” te godine. I počeli su nicati novi hoteli, novi objekti, nove kuće, nove škole.

Aprilski zemljotres 1979. će se pamtiti po još nečemu. Po požrtvovanosti i solidarnosti našeg naroda, koji je tada više nego ikad ranije pokazao da je jači od svake nevolje.

Ljudi su jednostavno bili jači od prirode. Doduše organizovanog spasavanja nije bilo u onim prvim momentima. Nije ga ni moglo biti jer su bili ugroženi životi ljudi, a planovi zaštite od elementarnih nepogoda, kojima smo poklanjali veliku pažnju nedostupni.

Pitanje je i koliko bi bili upotrebljivi jer su polazili od toga da će zemljotres zahvatiti samo područje jedne, eventualno dvije opštine, a da će im pomoć i saradnju pružiti ostale. Nažalost, u aprilskom zemljotresu zahvaćeno je osam opština i, bila je isključena efikasna i organizovana međusobna saradnja. Međutim, brzo je djelovao Republički štab civilne zaštite ali i strukture u opštinama.

Na tlu Crne Gore zabilježeni su snažni zemljotresi 1667, 1853, 1905, 1923, 1931. godine, ali je aprilski iz 1979. godine bio jedan od jačih, čija je magnituda u ognjištu bila sedam stepeni Rihterove skale. Neki seizmolozi svrstavaju zemljotres iz 1979. godine u red sa zemljotresom iz 361. godine, kada su potonula neka naselja u ovom dijelu Jadrana.

Obnova je trajala deset godina. Sve republike tadašnje Jugoslavije su solidarno učestvovale u obnovi. Donijet je i Zakon o obnovi Crnogorskog primorja u Saveznoj skupštini.