“Iako ne u velikom broju i ne u kontinuitetu, Jevreji su živjeli na prostoru današnje Crne Gore još od vremena Rimskog Carstva. U 19. vijeku jedan broj njih živio je na prostoru Boke Kotorske. Nepoznat je broj koliko ih je bilo uoči i na kraju Drugog svjetskog rata, ali jeste poznato da su stanovnici Crne Gore, pripadnici svih vjera i nacija, spasili mnoge od njih u vrijeme njemačke okupacije”, zapisao je u knjizi Istorija Jevreja u Crnoj Gori – Od antike do Holokausta, češki balkanolog František Šistek.
Knjiga je predstavljena na Fakultetu za crnogorski jezik i književnost na Cetinju, koji je i izdavač ove značajne monografije.
“Fakultet za crnogorski jezik i književnost, koji u saradnji s Ambasadom Republike Češke u Crnoj Gori organizuje Dane češke kulture (20. i 21. aprila) shvata značaj ovakvih manifestacija kao važnu sponu saradnje FCJK s češkim institucijama”, kazao je dekan FCJK Adnan Čirgić na otvaranju manifestacije, u okviru koje je promovisana Šistekova knjiga.
Dekan FCJK Adnan Čirgić istakao je povodom dešavanja u Crnoj Gori da za interese Crne Gore više brine češka ambasadorka nego pojedini ambasadori Crne Gore u svijetu.
“Dobra saradnja FCJK i Ambasade ogleda se i obrazovnom sektoru. Uskoro će FCJK s univerzitetom u Brnu potpisati sporazum o saradnji”, najavio je Čirgić.
“Crna Gora i Češka imaju dosta sličnosti, ali i razlika”, naglasila je ambasadorka Češke u Crnoj Gori Janina Hrebičkova, dodajući kako je 1918. godine, pred kraj Prvog svjetskog rata, Češka slavila slobodu, a Crna Gora, prije toga nezavisna država, ušla je u sastav Srbije.
“Ipak, nakon obnove nezavisnosti Crna Gora postigla je mnogo, ušla je u NATO i brojne međunarodne organizacije i treba što prije da uđe u Evropsku uniju”, kazala je Hrebičkova.
„Diplomatija mora učiniti mnogo. Češka može da pomogne svojim iskustvom vođenja pregovora i svega što ide uz taj proces, ali je potrebna i podrška akademske zajednice i svih manjinskih zajednica u Crnoj Gori da vaša zemlja uđe u EU“, poručila je Hrebičkova.
“Prvi materijalni dokaz da je bilo Jevreja na prostoru Crne Gore jeste grobnica u Duklji, iz vremena Rimskog Carstva, prije dolaska Slovena. No ne postoji kontinuitet tragova jevrejskoga prisustva u Crnoj Gori. U vrijeme kada je Austrougarska zavladala Bokom Kotorskom u 19. vijeku, na tom prostoru živjelo je svega desetak Jevreja. Taj broj se uvećavao, tako da ih je do Prvog svjetskog rata bilo 120”, kazao je autor knjige dr František Šistek ističući da mu je u istraživanjima pomogao istoričar Boban Batrićević, profesor na FCJK, koji je objavio monografiju o antisemitizmu u Crnoj Gori tokom Drugoga svjetskog rata.
“Koliko Jevreja je živjelo u Crnoj Gori na početku Drugog svjetskog rata nema pouzdanih podataka, ali je činjenica da nijesu stradali u vrijeme italijanske okupacije, već je dolaskom Njemaca za njih nastupilo teško vrijeme. Mnoge su spasili stanovnici Crne Gore, neki su se pridružili partizanskom pokretu, ali je poznato da je u februaru 1944. godine njemački Gestapo uhapsio na prostoru Crne Gore i Kosova oko stotinu Jevreja, koji su prebačeni u Beograd i, nažalost, stradali”, istakao je Šistek.
U daljem izlaganju Šistek je naglasio da je knjigu napisao na crnogorskom jeziku, a još dok je bila u rukopisu nagrađena je od strane Jevrejske zajednice u Srbiji.
U okviru drugoga dana manifestacije Dani češke kulture u Svečanoj sali FCJK biće emitovani igrani filmovi Havel i Jan Palach.