Veliki udio namještaja od drva koji se prodaje u robnim kućama širom Evrope povezan je s prisilnim radom političkih zatvorenika u Bjelorusiji, ilegalnim uništavanjem najstarije prašume u Evropi te direktno pomaže finansiranju režima bjeloruskog diktatora Aleksandra Lukašenka.
Riječ je o zaključcima istrage koju je sprovela britanska neprofitna organizacija Earthsight i otkrila da je bjeloruski kazneno-popravni sistem istovremeno i najveća drvna industrija u državi, koja se koristi prisilnim radom u svojim kaznenim kolonijama kako bi ne samo sjekla šume, nego i proizvodila drvnu građu za zapadne proizvođače nameštaja, ali i sopstveni namještaj koji bi potom preko posrednika završavao u evropskim državama.
Osim države Bjelorusije, na takvoj je trgovini Lukašenko zarađivao i svojim Direktoratom za upravljanje predsjedničkim vlasništvom, pod koji je upisano čak osam posto ukupne površine bjeloruskih šuma, uključujući sve zaštićene parkove prirode.
Taj je direktorat do prošle godine bio pod upravom Lukašenkove desne ruke, takozvane sive eminencije Viktora Šejmana, koji je već decenijama pod sankcijama EU zbog sumnje da je upleten u nestanak brojnih opozicijskih figura u Bjelorusiji. Iz parkova pod kontrolom Direktorata godišnje se sječe više od milion kubnih metara drva, čime se nepovratno uništava Bjeloveška šuma – posljednji ostatak evropske prašume koja je nekad dominirala cijelom Evropom.
Kaznene ćelije
Sječu drva, obradu i proizvodnju namještaja većinom obavljaju zatvorenici bjeloruskog kaznenog sistema, njih oko 8000, a bjeloruska udruženja za ljudska prava pronašla su brojne dokaze o prisilnom radu pod prijetnjom mučenjem i kažnjavanjem. Njihove tvrdnje su potkrepljene i brojnim svedočanstvima bjeloruskih disidenata koji su proveli vrijeme u kaznenim kolonijama prije nego što su pušteni i pobjegli u zapadnu Evropu.
Na papiru je rad zatvorenika dobrovoljan i plaća se, ali u praksi se odbijanje rada kažnjava batinama i maltretiranjem i slanjem u ”kaznene ćelije”. Posebnoj su torturi izloženi politički zatvorenici koji moraju da nose posebne žute okovratnike i koji se udaraju i kažnjavaju za najsitnije propuste, poput raskopčanog dugmenta na zatvorskoj odjeći.
Drugi najveći izvor drva
Ništa od toga, pokazala je istraga Earthsighta, nije bio problem Vijeću za nadzor šuma (FSC), međunarodnoj neprofitnoj organizaciji koja firmama i poslovnim subjektima širom svijeta izdaje sertifikate o odgovornom i etičkom upravljanju šumama.
Svi nacionalni parkovi pod upravom Lukašenkovog direktorata uredno su dobijali FSC sertifikate od 2014. Sertifikat je dobio i Nacionalni park Bjelovežskaja Pušča, iz kojeg su zatvorenici Kaznene kolonije br. 5 sjekli drva i dostavljali ih državnoj drvnoj kompaniji Ivacevičdrev, koja je snabdjevala čak i IKEA-u.
