Predsjednik Evropskog savjeta Šarl Mišel rekao je prošlog avgusta da bi EU trebala biti spremna za proširenje na istok do 2030. godine, a kako navodi Financial Times, “čak i tada je zvučalo optimistično”.
Kako navodi ovaj list, naknadni događaji u nekoliko zemalja, posebno Srbiji, Sjevernoj Makedoniji, Bosni i Hercegovini i Gruziji, potvrđuju da je taj plan bio previše ambiciozan.
“Daleko od ispunjavanja kriterijuma za članstvo, neke države pokazuju političke trendove koji idu u drugom smjeru”, navodi se.
Dalje se objašnjava da na Balkanu pristupu EU teže Albanija, BiH, Kosovo, Crna Gora, Sjeverna Makedonija i Srbija. Gruzija, Moldavija i Ukrajina takođe su kandidati, kao i Turska, barem teoretski.
Navodi se da je EU pravilno ocjenila da prijetnje evropskoj bezbjednosti uslijed invazije Rusije na Ukrajine čine proširenje poželjnim, pa čak i neophodnim.
“Međutim, nema besplatne ulaznice u klub”, navodi se, uz objašnjenje da kandidati moraju ispuniti određene standarde u vezi sa demokratijom, vladavinom prava i usklađivanjem sa vanjskom politikom EU, te osigurati slobodnu tržišnu ekonomiju.
Ovi se standardi primjenjuju čak i ako EU slijedi svoju korisnu ideju davanja određenih beneficija pristupa državama prije nego što postanu punopravne članice sa pravom glasa.
Ističe se da “Srbija pruža primjer zemlje koja namjerno ne želi ispuniti kriterijume EU”.
Navodi se da je prošle sedmice ta zemlja ugostila kineskog lidera Xi Jinpinga i složila se da slijedi “zajedničku budućnost” sa Pekingom. Čak i prije Xijevog dolaska u Beograd, predsjednik Aleksandar Vučić imenovao je novu vladu koja uključuje dva ministra, uključujući bivšeg šefa državne bezbjednosti, kojima su SAD nametnule sankcije zbog njihove bliskosti s Rusijom.
“Vučićeve akcije nisu neka devijacija koju mogu ispraviti demokratski opozicionari ili srpsko društvo. Javna podrška ulasku u EU, zapravo, manja je u Srbiji nego u bilo kojoj balkanskoj kandidatskoj državi. U kovanju saveza s Rusijom i Kinom dok istovremeno navodno podržava ulazak u EU, Vučić ilustrira tradiciju igranja jedne strane protiv druge koja seže unazad do srpske borbe za nezavisnost u 19. vijeku, a koja je takođe bila izražena u Titovoj politici nesvrstanosti za komunističku Jugoslaviju”, piše FT.
Navodi se da je u Bosni i Hercegovini “sukob etnički zasnovanih stranaka paralizirao državne institucije”, te da “pristupanje EU nije mnogo bliže nego za vrijeme rata od 1992. do 1995. godine”.
Ističe se da se situacija neće mnogo promijeniti dok predsjednik bh. entiteta Republike Srpske “koketira s secesijom” i “umanjuje” zločin počinjen nad Bošnjacima 1995. godine u Srebrenici.
Dalje se navodi da su u Sjevernoj Makedoniji pobjede desničarskih nacionalističkih snaga na prošlosedmičnim predsjedničkim i parlamentarnim izborima unazadile perspektive te zemlje za EU.
Jedan od uslova za pristupanje je da Sjeverna Makedonija treba ispuniti različite zahtjeve Bugarske, svoje susjedne zemlje i članice EU od 2007. godine, koji se odnose na jezik, nacionalni identitet i istoriju. Novi vladari Sjeverne Makedonije protive se pravljenju ovih ustupaka i, uz to, vrijeđaju Grčku.
Bidzina Ivanishvili, lider Gruzije, krenuo je u “oštro antidemokratskom smjeru”, navodi FT.
“To uključuje zakon po ruskom uzoru o “stranim agentima”, usvojen u utorak usprkos masovnim uličnim protestima, i promjene u gruzijskom poreskom zakonu koje su protivne pravilima EU”, navodi se.
“Proširenje nailazi na poteškoće, djelom zbog toga što je region izložen ruskom i kineskom miješanju. Ali još jedan razlog je taj što su neke zemlje pod uticajem duboko ukorijenjenih snaga sumnjivih prema članstvu u EU ili koracima potrebnim za pristupanje. Demokratske vrijednosti EU i ponude ekonomske pomoći možda neće biti dovoljne da to prevaziđu”, upozorava se na kraju.