Profesor na američkom univerzitetu Džons Hopkins Siniša Vuković kazao je za Pobjedu da su poruke Ambasade SAD u Crnoj Gori povodom formiranja nove vlasti u našoj zemlji može koristiti kao ključna teza politika kojima bi Crna Gora kao prozapadno orijentisana država i društvo morala težiti.
Vuković ipak ne očekuje da će upozorenja najvećeg zapadnog partnera biti kočnica dogovoru lidera Pokreta „Evropa sad“ i najozbiljnijem kandidatu za mandatara Milojku Spajiću sa čelnicima Koalicije ,,Za budućnost Crne Gore“.
Ambasada SAD u Crnoj Gori saopštila je da će njihovu podršku za novu vladu dobiti samo oni koji su za odnos NATO saveza prema Ukrajini, pristupanje Crne Gore Evropskoj uniji i koji su privrženi evroatlantskim vrijednostima.
Vuković kaže da je, iako štura, poruka američke ambasade višeslojna.
– Ukazuje se da biti prozapadan, suštinski znači da postoji jedinstven stav prema ruskoj agresiji i podrška Ukrajini koja postoji u okviru NATO-a. To je jedna od stavki koja je najeklatantniji primjer da je neprihvatljiva bilo kakva proruska ili agenda koja relativizuje rusku agresiju u Ukrajini, koja pokušava da stvara lažne simetrije između Rusije i Ukrajine.
On se se osvrnuo i na drugu tezu istaknutu u obraćanju Ambasade, a to je održanje građanske priroda države. Napominje da se prozapadnim principom ne smatraju vizije partija kojima su nosioci suvereniteta nacionalne zajednice, a ne građanin.
– U retorici te koalicije se na eksplicitan način ponavlja da je nosilac suvereniteta zapravo ,,nacion“ i da Crna Gora nije država građana – nego naroda. Aarmantno je do koje mjere je građanski kod Crne Gore ugrožen. Poštovanje ljudskih prava je takođe refleksija svega onoga što se dešavalo od avgusta 2020. godine kada su, naročito pripadnici manjinskih naroda, bili izloženi određenoj vrsti pritiska. Nepoštovanje ljudskih prava u domenu slobode medija, slobode govora je nešto što se opet ponavlja i predstavlja tezu o kompleksnosti situacije u Crnoj Gori. To je ono što se može imputirati ovom porukom Ambasade SAD – naglasio je Vuković.
Ističe da su očekivanja da će Spajić ozbiljno doživjeti ove poruke, ali I napominje da Crna Gora ne bi bila prva zemlja koja je na neki način relativizovala svoju zapadnu agendu.
– Višeslojna poruka Ambasade SAD samo govori o tome da su se naučile poruke iz prethodne tri godine, da su efekti jasni i vidljivi i da taj prag tolerancije nije više jednoznačan. Ali, da li je to na neki način kočnica koalicionom dogovoru Spajića i nosilaca Koalicije ,,Za budućnost Crne Gore“, mislim da nije – ocijenio je Vuković.
U slučaju formiranja vlade sa strankama bivšeg Demokratskog fronta, Vuković smatra da bi se tako stavlja do znanja zapadnim partnerima da bi Crna Gora bila samo formalno saveznik, koji bi se gledao drugim očima. Ipak, Vuković smatra da to ne zabrinjava Spajića i njegove kolege.
– Njima je sasvim dovoljno da na nivou forme i dalje budu smatrani kao dio Alijanse. Da suštinski nijesu dio rješenja, već da se doživljavaju kao neki pridruženi dio NATO-a koji je tu iz nekih tehničkih razloga – mišljenja je naš sagovornik.
Nedobijanje nekih ministarskih resora ne znači blokada za ZBCG
Dr Vuković podsjeća da je Ambasada SAD prije nekoliko sedmica još eksplicitnije poručila da im ključni nosioci funkcija u Koaliciji ,,Za budućnost Crne Gore“, odnosno nasljednici Demokratskog fronta, ne predstavljaju partnere. Međutim, podsjeća i da je nekadašnji DF dio vlasti još od 2020, te da su kroz funkcije po dubini oblikovali sistem, upravljali njim i ogromnim dijelom državnih resursa.
Na taj način, smatra Vuković, kontrolištu i procese u Crnoj Gori.
– Sav taj igrokaz da li će oni zapravo biti na nekoj formalno visokoj ministarskoj funkciji ili ne, je drugorazredni problem na nivou prakse. Ovdje imate određene tendencije koje prevazilaze pojedinačne elemente iz te koalicije. Imate trendove koji se nastavljaju, čak i kada se mijenjaju ljudi. Jedan od čelnika Koalicije ,,Za budućnost Crne Gore“ Milan Knežević bio je na visokoj funkciji u okviru parlamenta kada je u pitanju bezbjednosni sektor. Sada imamo čovjeka koji je bio nosilac koalicije DF-a u Kotoru Dejana Vukšića koji je bio šef Agencije za bezbjednost, a danas je savjetnik za bezbjednost i spoljnu politiku predsjednika države. Sve su to indikatori da politika nekadašnjeg DF-a i težnje koje imaju na političkom, društvenom i ekonomskom planu nijesu blokirane činjenicom da njihovi čelnici nijesu na ministarskim pozicijama – ocijenio je Vuković.