Na jučerašnjim vanrednim parlamentarnim izborima u Crnoj Gori izlaznost je bila, prema rečima Daliborke Uljarević, izvršne direktorke Centra za građansko obrazovanje, „istorijski najmanja od uvođenja višestranačja“.
Kako kaže u razgovoru za Danas, „građani Crne Gore su disciplinovani i obzirni kada je riječ o glasanju“.
Uljarević ovako nisku izlaznost tumači kao snažnu opomenu svim političkim akterima, vid kazne jer su svi, manje ili više, faktički podbacili.
„Svjedočili smo suštinski izrazu nezadovoljstva postojećom izbornom ponudom“, kaže sagovornica Danasa.
Upitana da prokomentariše izjavu Veska Garčevića u intervju za Radio Slobodnu Evropu da Crnu Goru očekuje period političke nestabilnosti, ona odgovara da bi to „malo drugačije opisala“.
„Rekla bih da ulazimo u period stabilne nestabilnosti. U dužem vremenskom periodu imali smo različite izraze političke nestabilnosti, pa to sad već postaje konstanta“.
Izborni rezultat, kaže, otvara dve mogućnosti.
„Jedna je pravljenje široke koalicije koja bi uključila Pokret Evropa sad (PES) i Demokratsku partiju socijalista (DPS) sa manjinama, što bi bila i najstabilnija opcija, ali ona se ne čini izvjesnom u ovom trenutku. Suviše malo vremena je prošlo da bi se DPS mogao vratiti u vlast na takav način. Pitanje je i da li će imati takvu ponudu i da li bi oni ušli u tako nešto, imajući u vidu da su najveći pad počeli da bilježe nakon što su dali podršku manjinskoj vladi Dritana Abazovića“.
Druga opcija, navodi Uljarević, jeste da „PES uđe u pregovore sa pobjednicima iz avgusta 2020. i da sa njima pokuša, uz ono što bi bila i moguća podrška manjima, napraviti održivu Vladu.
„Mislim da će to ići jako teško i da takva Vlada i da u konačnici može voditi novim vanrednim parlamentarnim izborima“, navodi Uljarević i dodaje da bi takva situacija išla na ruku sadašnjem premijeru u tehničkom mandatu Dritanu Abazoviću „koji je po mom sudu indukovao konstelaciju u kom URA postaje nepoželjan partner za novu Vladu.“
„Podsjećam da on taj koji je najviše insistirao estradnom otvaranju afere Kvon, nekoliko dana pred izborni dan, i zloupotrijebio je sve institucije sistema u pokušaju da na tome napravi neku vrstu izborne prednosti“.
Dodaje da ta afera mora biti riješena od strane nadležnih organa a ne političara.
„Vjerujem da je u ovom Abazović imao i dodatni podsticaj od strane zvaničnog Beograda kome ne ide u prilog da Crna Gora dobije stabilnu Vladu koja bi otkočila pregovore sa EU i počela da bilježi napredak dok Srbija stoji u mjestu“, kazala je izvršna direktorka Centra za građansko obrazovanje.
Ona pojašnjava njeno razumevanje stabilne Vlade koje se ogleda u značajnoj većini, a ne u podršci od 41 ili 42 od 81 poslanika.
Značajna večina u Vladi, za nju, time ne bi imala neprohodnosti ili ucene za usvajanje važnih dokumenata u Skupštini kao što je bio slučaj u protekle tri godine.
SPC bila akter i na ovim izborima
„SPC nastavlja da bude akter i na ovim izborima samo što i SPC ima manji mobilizirajući potencijal nego u prethodnim ciklusima“, ukazuje ona.
Na to je, po njenom sudu, uticalo političko penzionisanje bivšeg predsjednika države i DPS-a, Mila Đukanovića, „jer su na njemu kao neprijatleju, i SPC i Demokratski front kao jedan od njenih najjačih političkih saveznika, gradili neke svoje pozicije“.
„Povlačenjem Đukanovića se izgubila motivacija svih birača koji su “branili” pozicije SPC i srpske interese od Đukanovića, ali je nestao i dio motivacije glasača DPS koji su u Đukanoviću vidjeli harizmatičnog i moćnog lidera. Ipak, SPC je uložila na ove izbore na nekoliko igrača – listu koju je okupio bivši direktor Agencije za nacionalnu bezbjednost Dejan Vukšić, a koju bih označila kao prorusku koaliciju, zatim listu koju je vodio bivši ministar pravde Vladimir Leposavić, čovjek za kojeg ni haške presude nisu bile dovoljno uvjerljive da se u Srebrenici dogodio genocid, kao i na ono što je nekad predstavljalo okosnicu DF-a sad su išli kao koalicija Nove, DNP i Radničke partije pod vođstvom Milana Kneževića. Uticaj SPC postoji i kroz koaliciju Demokrata i URE, kao i PES-a. Ukratko, SPC će i u novoj konstelaciji odnosa imati svoje igrače, a ostaje samo pitanje koliko njih i na kojim pozicijama“, smatra Uljarević.
„Ne mogu da zamislim vladu bez Bošnjačke stranke“
Ona ukazuje da ne može da zamisli da se sada formira Vlada u Crnoj Gori a da u njoj ne bude Bošnjačka stranka.
„To je i jedina lista koja nakon ovih izbora ima ozbiljan razlog za slavlje i može se smatrati najvećim dobitnikom ovih izbora jer je višestruko uvećala broj mandata. Nema održive ni prozapadne Vlade koja neće uključiti manjine, a Bošnjaci su jedna od najvećih manjina i važan politički akter u Crnoj Gori, a od obnove nezavisnosti jedino nisu bili u Vladi Zdravka Krivokapića i to je bila greška koju teško bilo koji ozbiljan političar kojem se otvori prilika da bude premijer može ponoviti“, navodi Uljarević za Danas.
Po njenom mišljenju, ovi izbori su pokazali još jednu važnu indikaciju.
„Osim Bošnjačke stranke, imamo rast i drugih stranaka koje okupljaju manjine. Tako će sada, po preliminarnim rezultatima, u Skupštini Hrvati imati jednog poslanika, a Albanci dva. To potvrđuje ono što smo vidjeli i kroz naša istraživanja javnog mnjenja – osjećaj duboke polarizacije, kao i ugroženosti nacionalnih manjina, a što je donio talas klerikalizacije u kojem SPC ima ključnu ulogu, kao i pokušaji širenja ideologije tzv. „srpskog sveta“ od strane zvaničnog Beograda a putem njihovih medijuma u Crnog Gori, bilo da su oni u političkim partijama, akademskoj sferi ili medijima“, zaključuje Uljarević.