Crna Gora je na krilima ruskog uticaja i SPC, koja je izvodila radove na terenu, promijenila državnu vlast 2020. godine, a prije toga i iste te godine lokalnu vlast Tivta, Kotora i Budve, gdje se spajalo nespojivo. Zato danas svjedočimo potpunoj disfunkcionalnosti lokalne vlasti u te tri opštine, ali i brutalnom partijskom zapošljavanju, gdje prednost nijesu stručnost i kompetentnost, već posjeduje li se uvjerenje da se učestvovalo na litijama, kazala je za Pobjedu Suzana Pribilović, poslanica DPS-a i bivša ministarka javne uprave, poručujući da ,,stvarno treba biti majstor ili potpuna neznalica da ovo napravite u nekoliko opština istovremeno“.
Kada lokalni parlamenti ne ispunjavaju zakonske obaveze, uvodi se prinudna uprava. Odbor povjerenika čine predstavnici Vlade i lokalne uprave, a njihov zadatak je da donesu odluke koje zbog neodržavanja sjednice nije usvojio lokalni parlament. Takva situacija je u Tivtu, Budvu čeka isti scenario, dok je Kotor izbjegao uvođenje prinudne uprave u posljednjem trenutku.
Prinudna uprava u Tivtu uvedena je 10. marta, nakon što je 2. marta propao i sedmi pokušaj održavanja sjednice parlamenta. Posljednja sjednica održana je 30. juna prošle godine. Vlada je izabrala petočlani Odbor povjerenika koji je preuzeo ingerencije tivatskog parlamenta. Izbori u Tivtu raspisani su za 5. jun, a prinudna uprava funkcionisaće do formiranja nove vlasti u toj opštini. Vlast u Tivtu nakon izbora 2020. formirali su koalicija „Narod pobjeđuje“ sa Bokeškim forumom, listom „Goran Božović – časno i odgovorno za bolji Tivat“, uz manjinsku podršku SDP-a.
Zbog neodržavanja sjednice lokalnog parlamenta više od pola godine, i Budva će „iskusiti“ prinudnu upravu. Budvanska skupština nije održala sjednicu 18. marta zbog nedostatka kvoruma. Odbornici u Budvi zbog političke krize nijesu uspjeli da se sastanu od 29. jula prošle godine. Ministarstvo javne uprave, digitalnog društva i medija 19. marta raspisalo je javni poziv za izbor članova odbora povjerenika u Budvi. Vlast u toj opštini nakon izbora 2020. formirali su DF, Demokrate, SNP i Prava Budva.
Rad kotorskog parlamenta bio je blokiran od avgusta prošle godine zbog nemogućnosti dogovora unutar vladajuće koalicije u Kotoru, koju čine Demokratska Crna Gora, koalicija „Za budućnost Kotora“ i Ura. Bivši odbornici DPS-a dolaskom na sjednicu 24. marta dali su kvorum i omogućili njeno održavanje, čime je izbjegnuto moguće raspuštanje lokalnog parlamenta i vanredni izbori.
Građani zarobljenici lokalnih vlasti
Suzana Pribilović kaže da je ustavna obaveza svake vlasti, a samim tim i lokalne bez obzira na to ko nju čini, jeste da radi i da na osnovu sopstvene odgovornosti donosi odluke u interesu lokalnog stanovništva. Pribilović je kazala da smo, kada su u pitanju Budva i Kotor još od 2016. godine, a u Tivtu od 2020, svjedoci da su građani tih opština i njihovi interesi zarobljenici lokalnih vlasti koje ne postupaju sa ciljem ostvarivanja interesa lokalnog stanovništva, već isključivo uskopartijskih i ličnih interesa.
“U ovim opštinama imamo frapantno neznanje u obavljanju poslova iz nadležnosti lokalne samouprave i nezapamćenu nedobronamjernost, odnosno neposvećenost ne samo poslovima u interesu lokalnog stanovništva, već i u odnosu na državne interese. Poštovanje Ustava, zakona i interesa građana, zamijenili su politički interesi, demagogija, populizam i lični interesi. Ovakav svoj stav zasnivam na nespornim činjenicama”, kazala je Pribilović.
Podsjetila je da su prethodni mandati lokalnih vlasti u Kotoru i Budvi, a, kako kaže, i sadašnji, protekli u političkom sukobu činilaca lokalne vlasti, što je za posljedicu imalo višemjesečnu blokadu rada lokalnih parlamenata.
“Sjetićemo se dešavanja u kotorskom lokalnom parlamentu 2019, kada su odbornici koji su imali većinu za održavanje sjednice Skupštine i za donošenje odluka u interesu građana bili onemogućeni da koriste skupštinsku salu i održe sjednicu, zbog čega su bili prinuđni da to urade u hotelskim prostorijama. Imali smo pokušaj onemogućavanja službenih lica tačnije upravne inspekcije da izvrši inspekcijski nadzor kancelarijskog poslovanja u toj opštini. Tadašnja, lokalna vlast je veoma bučno, populistički i demagoški govorila o političkoj korupciji, prikrivajući istinu i pravo činjenično stanje od građana, što čini i danas”, podsjetila je Pribilović.
Prema njenim riječima, njihove tadašnje poruke su izazivale razdor i svađu među lokalnim stranovništvom.
“Ali niti jednog trenutka do danas te iste građane nijesu obavijestili da su i Upravni i Vrhovni sud Crne Gore, potvrdili da su obje sjednice Skupštine na kojima su razriješeni predsjednik Opštine gdin Jokić i predsjednica Skupštine gđa Popović razriješeni zakonito i da su te sjednice Skupštine održane u skladu sa zakonom, Statutom i Poslovnikom SO Kotor”, istakla je Pribilović.
Kazala je da su, nakon ovakvih dešavanja u Kotoru i odluka sudova, 2020. uslijedila dešavanja u Budvi, kada je lokalna vlast, koju čine isti politički subjekti kao u Kotoru, otišla korak dalje, kako je istakla, u neustavnoj i nezakonitoj odbrani vlasti i svojih fotelja.
“Svjesni da su i u tim slučajevima sjednice Skupštine opštine Budva na kojima su razriješeni gdin Carević i Radović održane i odluke donijete u skladu sa važećim propisima, niti jednu od donijetih odluke nijesu osporavali pred nadležnim sudovima. Kada je odbornik PzP-a Stevan Džaković odlučio da napusti neozbiljnu družinu u Budvi koja je držala grad u blokadi, Demokrate su predvođene svojim rukovodstvom uskakale kroz prozor Opštine Budva da bi navodno odbranile izbornu volju. Pogledajte kako danas komentarišu kotorski prebjeg tri odbornika DPS-a, što im je omogućilo da produže život nefunkcionalnoj lokalnoj vlasti”, istakla je Pribilović.
Kaže da je ključni rezultat takve lokalne vlasti u Tivtu i Budvi prinudna uprava.
“Isto bi se dogodilo i u Kotoru da u predvečerje uvođenja prinudne uprave, nije došlo do transfera odbornika iz DPS-a u Demokrate, za što postoji osnovana sumnja da je riječ o sumnjivoj trgovini koja je praćena mogućim izvršenjem krivičnih djela”, kazala je Pribilović.
Istakla je da je Opština Berane izbjegla istu sudbinu Tivta i Budve u zadnji čas.
“Stvarno treba biti majstor ili potpuna neznalica da ovo napravite u nekoliko opština istovremeno. Stoga zaključujem da je u ovim opštinama ustavno pravo građana Kotora, Budve i Tivta na lokalnu samoupravu, zamijenjeno grubim gaženjem Ustava
i zakona, a usmjereno isključivo na usko partijske i lične interese, pod okriljem populizma i demagogije”, kazala je Pribilović.
Ranije prinudne uprave
Prinudna uprava u ranijem periodu bila je uvedena u Gusinju, Podgorici i na Žabljaku.
U Gusinju je 2016. godine funkciju SO preuzeo Odbor povjerenika. Vlada Crne Gore 21. aprila 2016. godine donijela je odluku o upozorenju SO Gusinje zbog neispunjavanja obaveza duže od pola godine. Tom odlukom bilo je propisano da SO u roku od 15 dana održi sjednicu i donese odluku o budžetu, kao i druge odluke značajne za nesmetano funkcionisanje opštine, ali to se nije desilo. Iz tog razloga Vlada je raspustila SO Gusinje, na prijedlog Ministarstva unutrašnjih poslova. Funkciju SO Gusinje, do njenog konstituisanja, obavljao je petočlani Odbor povjerenika.
Žabljak je, takođe, „iskusio“ krajnju mjeru kojoj je Vlada pribjegla početkom juna 2004. godine. Nakon što SO Žabljak duži period nije održala sjednicu, Vlada je 29. aprila 2004. godine, donijela odluku o upozorenju, po kojoj je lokalni parlament imao obavezu da se sastane u roku od 30 dana, radi ostvarivanja svojih funkcija, odnosno ispunjavanja zakonskih obaveza. Međutim, ni nakon toga nije bilo sjednice, pa je Vlada zaključila da SO nije obezbijedila ostvarivanje normativnih i budžetskih funkcija, čime je dovedeno u pitanje ostvarivanje prava građana. Na prijedlog, kako je tada zakon predviđao, Ministarstva pravde, Vlada je raspustila lokalnu skupštinu, a njenu funkciju do konstituisanja novog saziva, obavljao je predsjednik Opštine.
Prinudna uprava bila je uvedena i u Podgorici u julu 2002. godine. Crnogorska vlada raspustila je Skupštinu Glavnog grada i imenovala Odbor povjerenika za obavljanje osnovnih poslova iz okvira prava i dužnosti lokalnog parlamenta, čime je prestao i mandat tadašnjem gradonačelniku Miomiru Mugoši. U sastavu Odbora povjerenika bili su Dušan Simonović, Miomir Mugoša i Đorđije Vukčević. Tada podgorički parlament nije obavljao svoje nadležnosti duže od osam mjeseci, odnosno od 13 novembra 2001. godine. To se nije desilo ni u roku od 30 dana nakon upozorenja Vlade. Kvorum za sjednicu uskraćivali su odbornici SNP-a, SNS-a, LSCG-a i NS. Novi izbori za lokalni parlament održani su 6. oktobra 2002. godine.
Lokalne krize
Ni ostale opštine nijesu bile imune na krizu vlasti, ali su izbjegle uvođenje prinudne uprave. Vlada je objavljivala upozorenja, a nekada je problem rješavan i bez toga, kao u Budvi 2018. godine, kada je Crnogorska pristala da bude dio većine. Tada je odbornik Stevan Džaković otkazao podršku vladajućoj koaliciji, bojkotujući rad lokalnog parlamenta, zbog čega duže od pola godine nije bilo kvoruma za održavanja sjednice Skupštine. Vlada je dala rok do 21. jula 2018. godine da bude riješena kriza vlasti. Budva je tada izbjegla uvođenje prinudne uprave.
Kriza vlasti u Budvi bila je i 2005. godine i tada je SO dobila upozorenje Vlade.
“Upozorava se SO Budva da u roku od 30 dana održi sjednicu, radi ostvarivanja svojih funkcija, odnosno ispunjavanja zakonskih obaveza”, navodi se u odluci o upozorenju SO Budva, objavljenoj 10. februara 2005. godine u Službenom listu.
Vlast u toj opštini i tada su obavljale partije koje su bile opozicija na državnom nivou – SNP, SNS, NS i LSCG. Duži period odbornici SNP, SNS i NS nijesu uspijevali da se dogovore sa koalicionim partnerom LSCG o održavanju sjednice sa tačkom dnevnog reda za skraćenje mandata lokalnom parlamentu. Predlagači te tačke – odbornici LSCG, DPS-a i SDP-a, odbijali su da čine kvorum na sjednicama lokalne skupštine sve dok tačka o skraćenju mandata SO nije uvrštena u dnevni red.
Politička kriza desila se u Andrijevici nakon majskih izbora 2010. godine, kada je tadašnji predsjednik SDP-a Veselin Radenović odbornički mandat „poklonio“ SNP-u, odnosno koaliciji „Bolja Andrijevica“ što joj je omogućilo da formira vlast. U februaru 2011. godine odbornik Uroš Čukić priključio se Klubu DPS-a. Prijevremeni izbori raspisani su za mart 2013. godine.
Kriza vlasti nije zaobišla ni Ulcinj 2014. godine. Koalicija „Zajedno za bolji Ulcinj“ koju predvodi lider Demokratske partije Fatmir Đeka, sa Forcom i Pozitivnom od marta 2014. kada je formirana, nije dugo funkcionisala bez problema. Cungu i Đeka optuživali su jedan drugoga za loše upravljanje. Cungu je tražio da Đeka podnese ostavku na mjesto predsjednika Opštine jer nema podršku njegove stranke, a Đeka optužio Cungua za opstrukciju rada lokalnog parlamenta. DPS i DUA nijesu podržali inicijativu Force za održavanje vanredne sjednice lokalnog parlamenta na kojoj je trebalo da se izglasa nepovjerenje Đeki. Zbog duboke političke krize, lokalni parlament mjesecima nije mogao da donese nijednu odluku.
Beranski parlament tokom 2017. godine nije zasjedao pola godine. Na sjednici u aprilu te godine nezavisni odbornik, koji je bio na listi DF-a, Velimir Đurišić, prilikom usvajanja važnih razvojnih planova, ostao je uzdržan, pa je time uskratio većinu za usvajanje prijedloga. Đurišić je najavio da će tako postupati i po ostalim tačkama dnevnog reda sve dok predsjednik Opštine Berane Dragoslav Šćekić ne podnese ostavku. Tada je data pauza, nakon koje se lokalni političari nijesu vratili u odborničke klupe. Nova sjednica bila je u septembru.
Kriza vlasti u Herceg-Novom počela je u aprilu 2014. godine, nakon isteka drugog petogodišnjeg mandata dotadašnjem predsjedniku Opštine Dejanu Mandiću. Došlo je do žestokih sukoba unutar SNP-a kao najjače članice koalicije na vlasti koju su činile i PzP, NSD i NS, zbog kandidature Obrada Gojkovića za predsjednika Opštine. To je uzrokovalo raskol u partiji, a sukobi su se prenijeli i na funkcionisanje koalicije koja nije više imala potrebnu većinu u lokalnom parlamentu. U septembru je donijeta odluka da se skrati mandat Skupštini i omogući građanima da biraju nove predstavnike dvije godine prije redovnih izbora.
Ni formiranje vlasti u Nikšiću, nakon izbora 2012. godine, nije išlo „glatko“. Koalicija DPS-SDP-LP osvojila je 20 mandata, DF 12, Pozitivna pet, SNP četiri, a za većinu u gradskoj Skupštini bio je neophodan 21 odbornik. Opozicija više mjeseci nije uspijevala da se dogovori o principima za konstituisanje vlasti u tom gradu. DPS i SDP su, ipak, uspjeli da formiraju vlast zahvaljujući odborniku Pozitivne Dragu Đuroviću koji je svojim glasom „presudio“ u njihovu korist. Nakon toga izglasano je skraćenje mandata SO, a novi izbori bili su u martu 2013. godine.
DPS nikada zbog partijskih interesa nije držao lokalni parlament u blokadi
“Za ovih 16 godina, od kada je Crne Gora samostalna i nezavisna, imali smo dva slučaja uvođenja tzv. prinudne uprave, i to u opštinama Žabljak i Gusinje. Ako se to i desilo za vrijeme vlasti DPS-a, nikada se nije desilo da DPS, zarad partijskih interesa, drži lokalni parlament u blokadi”, kaže Suzana Pribilović.
Neprihvatljivo ponašanje Ministarstva javne uprave
Ministarstvo javne uprave raspisalo je javni poziv za izbor članova za odbor povjerenika za Opštinu Budva, dok takvog poziva nije bilo za Tivat, gdje je uvedena ranije prinudna uprava. Suzana Pribilović kaže da je to neprihvatljivo ponašanje.
“Prosto je nevjerovatno i neprihvatljivo ponašanje MJUDDM, imajući u vidu da je na osnovu istih zakonskih određenja, u vremenskom razmaku od samo devet dana, u slučaju Tivta i Budve primijenilo dva različita metoda i procedure u postupanju i odlučivanju. Što je bio motiv tog ministarstva da u dvije identične pravne situacije, različito postupa je prosto nemoguće razumjeti, kao ni argumentovano opravdati”, kaže Pribilović.
“U slučaju opštine Tivat, dodala je, predložiti Vladi sastav odbora povjerenika a da se nije pružila mogućnost zainteresovanim Tivćanima da budu eventualni članovi tog tijela, a tu mogućnost dati Budvanima, je dokaz velike neprincipijelnosti u postupanju i diskriminacionog odnosa prema građanima jedne opštine u odnosu na drugu. Ali ovakvo ponašanje i postupanje nije svojstveno samo ovom ministarstvu, već je ono odlika rada ukupne Vlade, u ovih 14 mjeseci”, istakla je Pribilović.
Šta predviđa zakon
“Ustavom Crne Gore i Zakonom o lokalnoj samoupravi propisano je da Vlada može raspustiti Skupštinu opštine samo ako ona duže od šest mjeseci ne vrši svoje nadležnosti”, objašnjava Suzana Pribilović.
Prema Zakonu o lokalnoj samoupravi, kad SO duže od šest mjeseci ne održava sjednice, ne izvršava odluke nadležnih sudova ili ne izvršava zakonom utvrđene obaveze čime se onemogućava ostvarivanje prava građana ili nanosi znatna materijalna šteta, Vlada će upozoriti Skupštinu, da u određenom roku, obezbijedi ostvarivanje svojih funkcija, odnosno izvrši zakonom utvrđene obaveze. Ako Skupština ne uspostavi obavljanje svojih funkcija, odnosno ne ispuni zakonom utvrđene obaveze, Vlada će, na prijedlog Ministarstva, raspustiti Skupštinu.
U slučaju raspuštanja Skupštine, njenu funkciju do konstituisanja nove obavlja odbor povjerenika, koji imenuje Vlada.