PICULA ZA AKTUELNO: Beograd pretvorio popis u masovnu političku kampanju, posebno vidljiv aktivizam SPC

Nedavno formirana vlada Crne Gore ima odraz zanimljive političke dinamike, mišljenja je Tonino Picula, izvještilac Evropskog parlamenta za Crnu Goru. Ona je proevropski orijentisana, ali kako dodaje, vidno je zavisna od podrške prosrpskih i proruskih frakcija.

Picula ističe da je Beograd pretvorio pripreme za popis u ”masovnu političku kampanju”, kao i da je ”posebno vidljiv aktivizam Srpske pravoslavne crkve kao glavnog promotera ove propagandne kampanje”.

Picula je za Portal Aktuelno kazao da bi, uprkos proevropskoj orijentaciji premijera Milojka Spajića i njegove stranke, podrška proruskih partija mogla, kako navodi, imati značajan uticaj na vanjsku politiku i strateške odluke Crne Gore u nadolazećem periodu

“Milojko Spajić, novi premijer i lider stranke ‘Evropa sad’, ima deklarativnu viziju Crne Gore integrisane u Evropsku uniju što predstavlja ključan korak ka ciljanim ekonomskim reformama i poboljšanju standarda građana. Ipak, da bi osigurao parlamentarnu većinu potrebnu za formiranje vlade, Spajić je sklopio koaliciju s proruskim i prosrpskim frakcijama, predvođenim savezom ” Za budućnost Crne Gore” pod vođstvom Andrije Mandića. Ove opcije imaju suprotne vanjskopolitičke stavove, posebno kada je riječ o članstvu Crne Gore u NATO i u vezi s Rusijom“, kazao je Picula.

On je za Portal Aktuelno ipak potvrdio da uprkos unutrašnjim političkim razlikama, Crna Gora je još uvijek prepoznata kao jedan od vodećih kandidata za članstvo u EU na Zapadnom Balkanu.

“To je povrđenom tokom nedavne posjete Ursule fon der Lajen, predsjednice Evropske komisije, koja je naglasila važnost nastavka procesa integracije Crne Gore u EU, uprkos preporukama da se izbjegavaju anti – NATO i aniti-zapadne političke grupe u Vlasti. Međutim, opozicija izražava zabrinutost zbog proruske orijentacije dijela vlade, tvrdeći da nova vlada neće moći ispuniti obećanja o evropskoj integraciji i ekonomskim reformama. Nezadovoljstvo su pokazali i izborom Andrije Mandića za predsjednika parlamenta. Politička kohezija i saradnja između različitih frakcija unutar vladajuće koalicije će biti ključnu faktori koji će odrediti hoće li Crna Gora ostati na proevropskom putu ili će se politički kurst možda promijeniti zbog uticaja proruskih snaga. Uprkos proevropskoj orijentaciji premijera Spajića i njegove stranke, podrška proruskih partija mogla bi imati značajan uticaj na vanjsku politiku i strateške odluke Crne Gore u nadolazećem periodu”, smatra Picula.

Smatra da se dodjela uloge šefa Skupštine Mandiću od strane mandatara Spajića može posmatrati kao pragmatična mjera za dobijanje što veće parlamentarne podrške za konstruisanje vlade. Cilj je, kako navodi, kontinurana podrška Demokratskog fronta u sprovođenja esencijalnih političkih i ekonomskih reformi.

“Ovaj korak nosi sa sobom ozbiljne kontroverze. Mandić, poznat po svojim proruskim i prosrpskim stavovima, kao i kritici članstva Crne Gore u NATO-u i priznanju Kosova, predstavlja politički kontrast Spajićevoj deklarativnoj proevropskoj orijentaciji. Dodjeljivanje ključne pozicije lideru sa uprtnim političkim stavovima može podstaći političke tenzije i komplikacije u unutrašnjoj i vanjskoj politici Crne Gore. Takođe, moglo bi poslati podjeljene poruke međunarodnoj zajednici o političkoj putanji Crne Gore, posebno u kontekstu njenih evropskih težnji”, objašnjava Picula.

Smatra da jedino preostaje da vidimo kako će Spajić i njegova vlada balansirati između pragmatičnih koraka i zadržavanja proevropskih ambicija.

“Iako je Spajić naglasio da nije bilo pritisaka stranih aktera tokom stvaranja vlade, zabilježena je jasna sumnja Sjedinjenih Američkih Država i nešto manja rezervisanost Evropske Unije prema ovoj vladi, što se može globalno odraziti na zabrinutosti oko moguće političke orijentacije Crne Gore s novom administracijom. Otvoreno je i pitanje dvojnog državljanstva Andrije Mandića, što uključuje pripadnost Crnoj Gori i Srbiji, i spominju se mogući negativni uticaji na saradnju unutar NATO-a. Možemo vjerovatno upoređivati ovu situaciju s formiranjem Vlade pod vođstvom Zdravka Krivokapića, a koja je obilježena snažnim uticajem Srpske pravoslavne Crke“, kazao je.

Ističe da je Zapad, uključujući i Sjedinjene Američke Države, imao ulogu u političkim procesima u Crnoj Gori pružajući podršku zemlji u putu prema nezavisnosti, članstvu u NATO-u i integraciji u Evropsku uniju.

“Postoji i kontinuirana ekonomska saradnja između Crne Gore u SAD-a, ali dominantni politički i ekonomski partner Podgorice ipak je EU. Ipak, unutrašnje političke dinamike, uključujući polarizaciju između frakcija koje podržavaju zapadnu orijentaciju i onih koje su sklone pro-ruskom ili pro-srpskom pristupu, značajno oblikuju političku situaciju u zemlji. Treba, naravno, uzeti u obzir prisutan uticaj Rusije i Kine u regionu, što predstavlja dodatne izazove postojećim zapadnim uticajima. Generalno formiranje ovakve Vlade, uključujući izbor Andrije Mandića za predsjednika skupštine, može biti indikativno za moguće oscijacije u političkoj orijentaciji Crne Gore”, smatra Picula.

Najavljeni popis stanovništva izazvao je još jednu političku konfrontaciju u zemlji, kazao je Picula, dodajuči da su planovi za ovaj popis podstakli čak i Evropski parlament da usvoji amandman o Rezoluciji o situaciji u Crnoj Gori preporučujući da se popis odgodi za neki kasniji datum kako bi ze izbjegla dalja polarizacija društa.

“Premijer Spajić izjavio je da će njegova buduća vlada odgoditi popis stanovništva za mjesec dana, nakon što je opozicija pozvala na bojkot popisa. Prosrpske opcije očekuju da će popis pokazati povećanje nominalnog broja srpskog stanovništva, kao i smanjenje etničke crnogorske populacije, čime bi se dodatno pojačao uticaj Srbije u Crnoj Gori. Beograd je pretvorio pripreme za popis u masovnu političku kampanju, uključujući direktnu promociju srpskog identiteta kroz kulturne i masovne događaje u različitim oblastima Crne Gore. Posebno je vidljiv aktivizam Srpske pravoslavne crkve kao glavnog promotera ove propagandne kampanje. S obzirom na političke tenzije i oprečne interese različitih etničkih i političkih skupina u Crnoj Gori, trenutak za sprovođenje popisa nipošto nije idealan, a situacija bi mogla dodatno podstaknuti polarizaciju u zemlji”, kazao je za Aktuelno.

Na naše pitanje da li je i ako jeste u kojoj mjeri Crna Gora stagnirala ili skrenula sa Evropskog puta – Picula navodi da nema sumnje da već duže vrijeme stagnira, a sve to uslijed kontinuiranih političkih napetosti i polarizacija.

“Politička nestabilnost prikazana je kroz formiranje i pad dvije vlade tokom 2022. godine, zatim teško je pogodila i legitimnost nekih ključnih institucija u zemlji, a što je izazvalo kritičke ocjene od strane Brisela. Novoformirana koalicija vlade koju čine proevropske, proruske i albanske manjinske stranke, imenovana je u crnogorskom parlamentu upravo u vrijeme posjete Ursule fon der Lajen. Spajić je izrazio nadu da će “deblokirati evropske integracije, brzo napredovati i postati sljedeća članica Evropske unije” uprkos izboru Andrije Mandića, lidera otvoreno anti-zapadne grupe, na uticajnu poziciju predsjednika parlamenta. Međutim, izražena posvećenost aspiracijama većine političkih aktera i velike većine građana, trebala bi stimulisati prevladavanja dugotrajnih blokada i ponovni zamah pregovaračkog procesa”, zaključio je Picula.

K.P.