Ovogodišnji izvještaj Evropske komisije (EK) o Crnoj Gori daje realnu ocjenu stanja u svim oblastima pregovora kroz mnoštvo detalja, upućuje opravdane kritike u ključnim oblastima, ali i kroz smjernice i savjete ukazuje da deblokiranje procesa i napredak u pregovorima nije nemoguća misija za Crnu Goru. Kako bi se ostvario napredak, EK naglašava važnost posvećenosti nove Vlade sprovođenju reformi s evropske agende, saopštila je programska direktorica CDT-a, Milica Kovačević.
Prema njenim riječima, duboka polarizacija, politička nestabilnost, zastoj u reformi pravosuđa ukočile su napredak Crne Gore ka Evropskoj uniji. U izvještaju o Crnoj Gori istaknuto je da su vlada i parlament u više navrata ignorisali preporuke Evropske komisije i/ili Venecijanske komisije, što je jasna potvrda demokratskog deficita u našoj zemlji. Nadamo se da će novi parlament i izvršna vlast napustiti ovu praksu i vratiti se uvažavanju preporuka utemeljenih na demokratskim standardima prilikom kreiranja politika i odlučivanja.
“Kroz izvještaj Evropske komisije o Crnoj Gori ukazuje se na izostanak djelovanja u javnom interesu, pa Evropska komisija konstatuje da su naši političari čak bili spremni za eskalaciju ustavne krize radi ostvarivanja kratkoročne partijske dobiti. Ovo je jasno upozorenje političkim akterima da njihovo djelovanje na podrivanju demokratskih procesa i institucija nije nezapaženo, i očekivanje da nove vlasti moraju početi raditi u interesu svih građanki i građana”, kazala je Kovačević.
Kako je dodala, EK posebno ističe komplikovanu političku situaciju i polarizaciju u zemlji, pod vođstvom vlade u tehničkom mandatu i parlamenta koji nije uspio da obezbijedi većinu za neophodne reforme. Ističe se da se u nedostaku zakonodavnog okvira koji bi regulisao ovlašćenja vlade u tehničkom mandatu i raspuštenog parlamenta podriva odgovornost političkog sistema. CDT godinama unazad poziva na usvajanje Zakona o Vladi i Zakona o Skupštini kojima bi se regulisao odnos između dvije grane vlasti.
“Za napredak na putu ka EU biće ključno sprovođenje reforme u pravosuđu, kako EK i konstatuje, najizazovnijoj oblasti vladavine prava do sada”, navodi Kovačević.
Programska direktorica CDT-a ističe da će to u prvom redu, podrazumijevati dijalog i konsenzus oko izbora nosilaca pravosudnih funkcija – sedmog sudije Ustavnog suda, članova Sudskog savjeta, Vrhovnog državnog tužioca. CDT se nada da će poslanice pokazati odgovornost i voditi se principima transparentnosti i zasluga prilikom izbora, kako to napominje i EK, a ne, kao do sada, principima partijske trgovine.
“U izvještaju je pozitivno ocijenjena agilnost Specijalnog državnog tužilaštva u pokretanju nekoliko istraga visokog profila, za koje se čini da ukazuju na duboku infiltraciju korupcije i organizovanog kriminala u državne strukture, uključujući i najviši nivo pravosuđa i organa za sprovođenje zakona. EK zaključuje da pravosudni sistem Crne Gore treba da pokaže snažan, strog, koherentan i nedvosmislen odgovor. Da bi se moglo odgovoriti na ove zahtjeve, pored izbora najboljih a ne partijskih kandidata na najviše funkcije, neophodno je da Vladi najvažniji prioritet bude obezbjeđivanje adekvatnih uslova za rad tužilaštava i sudova. Zadatak za novu vlast je da nam se nikad ne ponovi porazna ocjena da nam najvažnije institucije rade u uslovima koji su znatno ispod minimuma evropskih standarda”, rekla je Kovačević.
Takođe dodaje, novi saziv parlamenta ima priliku da, konačno, sprovede reformu izbornog zakonodavstva na šta poziva EK. Navodi se da je Državna izborna komisija (DIK) unaprijedila transparentnost, ali da politizacija ovog tijela spriječava DIK da obavlja ulogu nezavisnog tijela za sprovođenje izbora i omogućava donošenje pravno upitnih odluka. CDT je juče pozvao Skupštinu Crne Gore i sve poslaničke klubove da u najkraćem roku pokrenu rad Odbora za reformu izbornog zakonodavstva. Poslanici/e i vlasti i opozicije moraju pokazati da se ne mire sa manjkavim i poludemokratskim izbornim procesima i posvetiti se pitanjima depolitizacije izborne administracije, sređivanja biračkog spiska, uvođenja otvorenih lista, zaštite izbora od stranih uplitanja.
“EK ističe kao razlog za zabrinutost rastuću polarizacija duž etničkih linija, dezinformacije, etnonacionalizam i govor mržnje, i ističe potrebu suprotstavljanja dezinformacijama i uznemiravanju na internetu, bez nesrazmjernog ograničavanja slobode izražavanja. Navodi se i da je više online portala, uključujući određene medijske kuće sa značajnom čitalačkom publikom, ostali neregistrovani i da su nastavili da krše važeće medijsko zakonodavstvo. CDT je više puta upozoravao da se institucije moraju sistemski boriti protiv ovog problema i upućivao mjere i preporuke za sprečavanje i suzbijanje dezinformacija koje su postale ključni alat za podrivanje demokratije i demokratskih procesa u našoj zemlji”, kazala je Kovačević.
Evropska komisija, zaključujue, zapazila je i da je omalovažavanje rada organizacija civilnog društva od strane visokorangiranih političara postalo učestalo, te se nadamo da će naši donosioci odluka ipak znati da pokažu više razumijevanja za ulogu NVO-a u jednom društvu, a posebno za drugačije mišljenje i kritiku.