Crna Gora je tokom svoja dva milenijuma duge istorije bila dio različitih država i sistema. U svom tom periodu prevashodno je bila okrenuta borbi za svoju slobodu i samostalnost. Zajedno sa promjenama u državno-pravnom statusu, dolazile su i promjene u heraldičkim i drugim simbolima, navodi se u saopštenju Građanske inicijative “21. maj” koje potpisuju Vukota Vukotić ,član Savjeta GI ,,21.maj“ i Malik Kovačević, član Savjeta GI ,,21.maj“.
Izgradnjom državnih institucija i postupnim procesom ujedinjenja plemena u modernu crnogorsku državu, ističu, dolazi do potrebe za isticanjem državnih simbola.
“Novi momenat u razvoju crnogorske zastave nastupa sa revolucionarnim pokretom „Proljeće naroda“ 1848. godine. Sa pokretom panslavizma i prvog njihovog kongresa u Pragu usvaja se zastava trobojka, crvena, plava i bijela, kao izraz građanskih revolucija u skladu sa drugim narodima Zapadne Evrope. U Crnoj Gori, pod uticajem panslovenske ideje, usvaja se ova zastava kao narodna”, naveli su u saopštenju.
No, kako dodaju Vukotić i KOvačević, Njegoš ostaje oprezan u svojoj politici prema panslavizmu, pa time i prema njegovim simbolima.
“I pored pokušaja izvanjaca da ga dalje uvuku u pokret, uviđa da se iza te ideje krije politika ruskog imperijalizma, koja ima za cilj da potčini sebi druge slovenske narode. Kako to sam vladika Rade saopštava u jednom pismu: „Naše stvari svekolike imaju veliku glavu,a slabe noge, te ne mogu opstati, pa ja se i tom društvu bojim da ne pođe tragom za praškijem… Oni su podobni paščetu jerbo se pašče trza da dobije slobodu, no kako istu dobije nanovo k verigama trči da ga svežu.“ Stoga, ne dolazi do promjene državne zastave, već se trobojka spušta na niži rang, da bi označila generalnu pripadnost jednoj političkoj struji koju je Crna Gora prisiljena da zastupa zbog ruskog pokroviteljstva”, podsjećaju u saopštenju.
Ukazuju da čak i kada dođe do primjene državno-pravnog uređenja i Crna Gora postane svjetovna Knjaževina dolaskom knjaza Danila na vlast, državni simboli se neće mijenjati.
“Alaj barjak, najvažnija zastava nastavlja da bude crveni krst na bijelom polju, po čemu će se i izvesti naziv „krstonosna vojska“ od 1854. godine. Ipak, pred bitkom na Grahovcu 1858. godine, dolazi do promjene i uvođenja novog alaj barjaka. Ujedno ova zastava, crveno polje sa zlatnim obrubom i dvoglavim orlom u poletu, postaje i državna i dinastička. Iz ove zastave izvodiće se sve druge u narednim vremenima.. Paralelno postoji i trobojka kao civilna zastava, ali nezvanična, a po śedočenju nekih putopisaca nije siguran raspored boja na njoj”, ističu Vuković i Kovačević.
Dobijanjem nezavisnosti na Berlinskom kongresu 1878. godine, podsjetili su, dolazi do zvaničnog uspostavljanja državnih simbola u Crnoj Gori.
“Državna zastava ostaje alaj barjak sa dvoglavim orlom u sredini na kom su inicijali knjaza Nikole i zlatnim resama. Ovako utvrđene državne zvanične zastave ostaće u upotrebi do kraja samostalne crnogorske države 1918. godine. Njihov oblik i značenje dalje su potvrđene Ustavom iz 1905. godine. U njemu, član 38 decidno utvrđuje grb Crne Gore kao dvoglavog orla sa lavom na štitu. Naredni, član 39 propisuje da su crvena, plavetna i bijela, narodne boje, ali se ne kaže da postoji zastava sa ove tri boje u zvaničnoj upotrebi u zemlji”, dodaju u saopštenju.
Iz svega navedenoga, ističu, vidimo da je “jedina zvanična zastava u Crnoj Gori, koja ima utemeljenje u državotvornoj tradiciji upravo današnja zvanična zastava Crne Gore”.
“Jedine razlike su u isticanju monograma vladara na zastavi, čega danas nema zbog promjene ustavnopravnog sistema. Takođe, sasvim je jasno da trobojna zastava je importovana u Crnu Goru kao simbol opšte slovenski i simbol građanskih revolucija u Evropi. Ova zastava, nikada nije bila zvaničnoj upotrebi u Crnoj Gori, već se kao „narodna“ isticala samo većim skupovima i veseljima. Iz tog razloga, ne može biti riječi o njenoj upotrebi danas u bilo koje druge, poglavito ne zvanične”, kazali su Vukotić i Kovačević.
Prema njihovim riječima, trobojna zastava u svom simboličkom značenju, kao što su, dodaju, pokazali, nema nikakve veze sa Crnom Gorom niti predstavlja bilo šta bitno u crnogorskoj tradiciji.
“Njen izraz je porijeklom iz građanskih revolucija, počev od Velike francuske buržoaske revolucije 1789. godine. Izvodeći svoju simboliku iz toga, trobojna zastava uzeta je kao simbol panslavizma. Zato je i naišla na otpor kod crnogorskih vladara, koji u svemu tome vide prst ruskog imperijalizma. Stoga, tek danas mi nemamo pravo da napravimo grešku, upravo zato jer imamo dobru opomenu iz prošlosti. Današnji, možda prikriveni ruski ekspanzionizam, ponovo pokušava da nametne svoju simboliku kako bi bolje imao upliva među druge narode. Zato je borba za vlastite simbole i zastave dio većeg otpora utapanju u različite svjetove i sopstveno samostalno bivstvovanje”, ukazuju Vukotić i Kovačević.
Takođe u vremenu političkih i društvenih previranja koje živimo i kome svjedočimo, smatraju oni, dodatno daje prostora da se manipiliše simbolima i njihovim isticanjem i upotrebom.
“Loše je što političari koriste emociju ljudi ili neznanje da preko priče od zastavama i simbolima dodatno dijele nače društvo i profitiraju na tim temama. To imamo priliku da gledamo i od novih političkih subjekata i njihovih predstavnika koji ohrabruju građane da mašu različitim zastavama, posebno trobojkama iz perioda litija, koje nemaju utemeljenje u našoj istoriji, stičući tako jeftine političke poene. Umjesto takvih neodgovrnih istupa, treba objektivno i bez prekrajanja istorijskih podataka i istorije, sagledati značaj i suštinu naših simbola i truditi se da mladi, ali i svi građani saznaju činjenice o tome. Posebno kroz obrazovni sistem i edukaciju”, zaključuju u saopštenju.