Piše: Dragan Veselinov
Da li je poželjno da Crnogorac ostane zbog politike bez državljanstva?
Odgovaramo: To olako nikako ne sme da se dogodi. Evo zašto: apatrid je samo novovekovni civilni preobraženi oblik nekadašnje crkvene osude na izolacionu smrt ekskomunikacijom jeretika iz društva. Apatrid je oblik neoprostivog maksimalnog državnog revanšizma i socijalnog sadizma, koji ne samo da ne može biti povezan sa ideologijom humanizma, već ne sme biti proglašen ni za dozvoljeni obračun pobedničkih političkih snaga nad poraženima. A u Crnoj Gori bi masovno oduzimanje državljanstva bio još jedan prilog građanskim sukobima.
Ovo navodimo zato što se sa nedavnim potezom Volodimira Zelenskog u Ukrajini odnosimo sa bojazni. Mi strahujemo da bi njegov stav oko oduzimanja državljanstva mogao da bude inspiracija dvema glavnim političkim rivalskim strujama u Crnoj Gori na ekskomunikacije čitavih nacionalnih zajednica, jer već čujemo tonove u tom pravcu.
Sa obe strane. Neki su ,,prevazišli“ problem dvojnih državljanstava Crne Gore i Srbije i idu na proterivanje celih naroda, u zavisnosti od toga koji pobedi drugog.
POTEZ ZELENSKOG
Vlada Volodimira Zelenskog je u decembru 2022. godine lišila državljanstva 13 sveštenika iz rivalske Ukrajinske pravoslavne crkve pod Moskovskim patrijarhatom, ne verujući da su se oni posle maja prošle godine odrekli podrške ruskoj invaziji na Ukrajinu.
Dekret Zelenskog o tome Kijev nije objavio na službeni način, tajan je do sada, čuva se od javnog komentara. Među izopštenima je i mitropolit Jonovan iz Braclava/Tuljčina i vikar iz Tuljčina, biskup Sergej iz Ladižina.
Telalka (na našem turcizmu ,,ovlašćeni javni objavljivač“) Vladimira Putina, Marija Zaharova je ovo iznela posle nekih informativnih ustanova u Ukrajini i Evropi, a čin Zelenskog je spremno nazvala ,,satanističkim“. Ona je tu preterala, jer je legitimno da država pojačava svoju bezbednost oduzimanjem državljanstva svakome ko preti njenoj stabilnosti, pogotovo u ratu.
Ukrajinski Državni imigracioni zavod je navodno pred deportacijom ovih sveštenika, verovatno u Rusiju.
POSLJEDICE
Predsednik Zelenski i Ukrajina uživaju svetsku podršku i možda joj on zadaje pljusku potezom koji nerado primenjuju demokratske zemlje, iako na njega imaju prava.
Nijedna demokratska zemlja ne bi smela da tajno oduzme državljanstvo svom građaninu bez suda i ubedljivog nacionalnog razloga, i bez prava napadnutog na žalbu. Na to upućuje i član 8 Evropske konvencije o ljudskim pravima i praksa Evropskog suda za ljudska prava, mada mlako.
Država može nešto drugo da učini, ona može da svog građanina zbog anti-patriotizma i izdajstva u ratu proganja unutrašnjim kaznama, ali da ga bez suda liši rodstva, doma, i da mu decu i porodicu liši nasledstva i osramoti je – to ne bi smela, i nečovečno je.
Zelenski verovatno ovo nije učinio, ma koliko da je zbog užasa ruskih zločina u Ukrajini otvrdnuo. Ali je možda mogao da privremeno internira nepouzdane državljane Ukrajine, što mnoge države u vanrednom i ratnom stanju čine – umesto da svoje unutrašnje neprijatelje šalju protivniku (sem u razmeni zarobljenika), da ga ojačavaju. Države to tada obično ne čine.
No, ako ukrajinski zakon o državljanstvu omogućava arbitrarni individualni dekret predsednika republike o državljanstvu svakog građanina, i ako je u Ukrajini zabranjeno dvojno državljanstvo – recimo ukrajinsko i rusko, onda se tu ništa ne može, bez obzira na političke poledice.
MUČNA DILEMA CRNE GORE
To je od 2006. godine slučaj Crne Gore. Šta da njena vlada učini sa masovnim dvojnim državljanstvima Podgorice i Beograda koji cepaju vernost državi Crnoj Gori?
Ministar Sekulović, sada već bivši ministar, krenuo je na proleće 2001. godine da to pitanje rešava pokušavajući da spreči uticaj hiljada dvojnih državljana Srbije i
Crne Gore na glasanje u Crnoj Gori. Mi razumemo da državljani Srbije izgube crnogorsko državljanstvo, jer oni imaju svoju državu u Beogradu, ali ne razumemo pretnje da sutra, moguća probeogradska vlada, masovno oduzima državljanstvo Crnogorcima, jer oni drugu državu spasa nemaju, nemaju gde da odu.
To može voditi pozivu na oružje.
SOLŽENJICIN, IZGUBLJENO I VRAĆENO DRŽAVLJANSTVO
Brežnjevljevi boljševici su književniku i velikom kritičaru staljinističkog režima Aleksandru Solženjicinu oduzeli 1974. godine sovjetsko državljanstvo. Prebačen je u Zapadnu Nemačku i zatim u Cirih.
Zakasnili su. On je već 1970. godine dobio Nobelovu nagradu za književnost za dela štampana za vreme Hruščovljevog obračunavanja sa Staljinovom istorijom, ali nije bio naivan. Već tada je sumnjao da ju je dobio zbog političkog nadmetanja Zapada sa sovjetskim blokom, a ne, možda, zbog literarne snage svog doprinosa.
Voleo je Rusiju više od ičeg i govorio u Americi da u ,,njoj ni ptice po parkovima ne pevaju kao u Rusiji“. Iako je žestoko kritikovao sovjetski totalitarizam, nije propuštao da ističe nemoral u Americi u kojoj je za vreme života u Vermontu stekao slavu i bogatstvo. Mržnja prema boljševičkom sistemu i širokom demokratskom republikanizmu u Americi ga je odvodila do pohvala Frankovom diktatorskom režimu u Španiji i do okrivljavanja Jevreja za Staljinovu strahovladu.
To ga je sudarilo sa duhom ikone republikanstva u SAD, sa nobelovskim književnikom iz 1954. godine, Ernestom Hemingvejem. Počeo je Solženjicin da pada i kada se posle 20 godina života u Americi vratio 1994. godine u Jeljcinovu Rusiju potonuo je u velikoruski nacionalizam, pravoslavni misticizam i monarhizam.
Jeljcina je napao knjigom ,,Rusija u provaliji“ i odbio je da od njega 1998. godine primi najveći i prvi ruski istorijski orden, Orden Svetog Andreja Prvozvanog koji je 1698. ustanovio Petar Veliki. Ali nije odbio da 2004. godine primi orden Sv. Save Srpske pravoslavne crkve, a ni Putinovu Državnu nagradu Ruske Federacije 2006. godine. Složio se sa njihovom politikom.
A zašto je Putin 2019. godine odlikovao Ordenom Svetog Andreja Prvozvanog Bogoljuba Karića, gde je na ordenu ispisana poruka ,,Za Vernost i Veru“, sigurno ćete otkriti i sami, bez nas.
Lepo je biti u društvu prethodnih dobitnika tog ordena poput Putina, Lukašenka, Lavrova, srpskog patrijarha Pavla, ruskih patrijaraha Aleksija Drugog i sadašnjeg telala ,,smaka sveta“ Kirila Prvog.
U stvari, oduzimanje državljanstva i proterivanje nepodobnih ljudi može da se obije o glavu države progonitelja. Zašto? Zato što kada se jednog dana oni vrate u nju, onda često podržavaju ne manje grozan režim od onog kog su napadali – kao Solženjicin . Predsednik Zelenski to svakako ne bi želeo, jer ako se jednog dana najureni ukrajinski sveštenici vrate iz Rusije u Kijev, možda će glasati ne samo za rusku Ukrajinu, već i za još goru Rusiju od Putinove.
A ŠTO AKO STVORITE VJEŠTAČKO DRŽAVLJANSTVO?
Uistinu ima i veštačkog državljanstva.
Američki i engleski humanisti su u 18/19. veku novcem stvorili dve veštačke države da bi u njih vratili potomke crnih naroda koji su iz Afrike u ropskom statusu podizali američku i karipsku privredu: Liberiju i Sijera Leone.
Poduhvat je propao – američki crnci su u međuvremenu postali Amerikanci, nisu želeli u Afriku, sem danas kao turisti, sportisti i poslovni preduzetnici.
A nekadašnji dovedeni crni naseljenici i njihovi potomci su razvili kultur-šovinizam, klasni aparthejd, neprekidne krvave borbe sa domicilnim narodima i postali do danas siromašniji od mnogih drugih afričkih zemalja.
FARSA LIBERIJE
Ovo se dogodilo: Delovi belih američkih protestanata, uglavnom kalvinisti – škotski prezbiterijanci i engleski kongregacionisti, su od 1817. godine nadalje osnivali na zapadnoj obali Afrike crnačke i kreolske kolonije bivših robova iz SAD i Kariba.
Osnovali su tri slobodne ,,države“: Liberiju, Republiku Merilend i državu pod nazivom Misisipi u Africi. Protestanti su okupljali slobodne crne Amerikance i otkupljivali robove sakupljenim novcem kako bi ih prebacili na kupljene teritorije od domorodačkog stanovništva.
Nisu to činili samo zbog humanizma, već i zbog straha da populaciona dominacija crnaca nad belcima u nekim državama u SAD može dovesti do sloma ropstva pobunom robova. Hteli su da ropstvo u Americi spasavaju smanjivanjem robova na svojoj teritoriji, jer su crnci u državi Misisipi već bili tri puta brojniji od belaca. Prebacili su u Afriku ne više od 15 hiljada crnaca iz SAD i oko 3,5 hiljada kreolaca sa Kariba. Sve afričke ,,republike“ su se ujedinile u Liberiju koja se od 1847. godine proglasila za nezavisnu državu i donela svoj ustav. Bila je prva nezavisna crna država u Africi priznata u SAD i Evropi.
Rezultat akcije je bio ovaj: sve do 1980. godine se novodošlo crnačko stanovništvo držalo kao gospodarsko nad domorodačkim crnim narodima i prenelo degenerisanu američku segregaciju na Afriku. I ne samo to, Ustavom iz 1847. godine, koji i danas važi, zabranjeno je naseljavanje belaca u Liberiji, tako da se tamo stvorio obrnuti rasizam od američkog.
Američki humanizam se tamo pretvorio u parodiju . I dogodilo se i to da su crni potomci Amerikanaca izgubili vlast pobunom brojnijih domorodaca posle 1980. godine. Liberija je uprkos ,,amerikanizmu“ jedna od najsiromašnijih država na svetu, sa manje od hiljadu dolara prihoda po stanovniku godišnje.
PLANINA LAVOVA
Na južnoj granici Liberije je velika osmomilionska republika pod nazivom Dominion Sijera Leone, planina lavova.
Stvarali su je Englezi silom od 1787. godine, a intenzivno od 1807. godine kada su zabranili trgovinu robljem u svojoj imperiji. Sijera Leone je nezavisna republička država odlukom kraljice Elizabete Druge od 1961.godine.
Engleska kruna je još 1787. godine osnovala na tamošnjoj teritoriji, Provinciji Slobode, prvu naseobinu oslobođenih crnaca sa manjinom belaca, ali su stradavali od okolnih naroda. Glavnina crnaca krajem18. i početkom 19. veka je stizala iz Amerike, jer ih je Engleska tamo oslobađala ropstva na teritorijama koje je još uvek kontrolisala.
Zauzvrat, oni su se oduševljeno pridruživali njenoj vojsci u borbi protiv američkih snaga za nezavisnost SAD, jer se američki independisti nisu zalagali za ukidanje ropstva. Kada su Englezi izgubili Ameriku hiljade američkih crnaca, engleskih lojalista, više se nije smelo vratiti svojim američkim kućama. Zbog toga su i zatražili vojnu službu u imperijalnoj engleskoj vojsci u Africi i naseljavali se kao slobodni ljudi u Sijera Leoneu.
Ali su i oni dovodili sa sobom robove, neoslobođene crnce iz Amerike i obnavljali ropstvo. Njima su se pridruživali i jamajkanski Kreoli za vreme tamošnje engleske vladavine. Američki crnci i Kreoli su postali klasa gospodara nad domorodačkim Afrikancima, njihova elita se školovala na engleskom koledžu u Fritaunu, nosila je engleska imena, oblačili su se kao engleski građani i nisu se mnogo mešali sa domaćim stanovništvom.
Šovinistički sukobi sa domaćim stanovništvom su trajali sve do 2002. godine, jer je, između ostalih razloga, američko-kreolska manjina od 20 odsto stanovništva bila hrišćanske vere, dok je 80 odsto domorodaca bilo islamske, i nisu se podnosili i zbog toga. Sada je to, bar pravno, otklonjeno regulacijom sekularnog ustava od 1991.godine do amandmana iz 2013. godine.
A šta je donelo poklonjeno državljanstvo američkim crncima, Kreolima sa Jamajke i domaćem narodu? Donelo je opstanak bede. Društveni proizvod po glavi stanovnika je jedva iznad 600 dolara u 2021. godini. Možda prosjak u Budvi zaradi za mesec-dva leti više na rivi nego stanovnik Sijera Leonea za celu godinu.
POUKA ZA CRNU GORU
Ne vredi uvek isterati političkog protivnika iz zemlje jer će se vratiti da je još više unazadi – kao Solženjici; i ne vredi prihvatati tuđu milost i otići na tuđu teritoriju da osnuješ svoju zemlju, jer će te tamošnji narod pobediti ma koliko on bio nazadniji od tebe – kao što su pokušali Amerikanci i Englezi sa bivšim robovima u Liberiji i Sijera Leoneu. Zato , ostani u svojoj zemlji i menjaj je, makar nezadovoljan i umro, jer ćeš u tuđoj biti još nesretniji osvajač.
Nije uvek tako, ali nije ni da nije.
Nemojmo terati jedni druge na tuđu teritoriju. To može samo sa onima koji imaju dvostruko državljanstvo i dolaze da muče Crnu Goru. Nemojmo oduzimati jedni drugima jedino crnogorsko državljanstvo koje imamo – bez obzira da li smo Crnogorci ili Srbi. I deportovati sopstveno stanovništvo u šake drugom narodu i vladi. Ne pretimo izgonom rođenih crnogorskih Srba iz Crne Gore, i ne pretimo srpskom kletvom Beograda rođenim Crnogorcima izgonom u svet.
Emigracija može biti samo lična, na slobodnoj želji svakoga od nas, a ne na prinudnom iseljavanju naroda. Crna Gora je srcem velika za sve.
MOŽE LI CRKVA DA POMOGNE
Bude li Srpska pravoslavna crkva razumela muku predsednika Zelenskog koji tera neprijatelje iz Kijeva u Moskvu, bez velike želje da se sa njima nosi od jutra do mraka kod kuće, onda će ona prestati da to isto čini sa celim crnogorskim narodom sileći ga da iz Podgorice padne pod Beograd. Crna Gora ne preti Srbiji.
Dilema Zelenskog je hiljadu puta manja od Beogradske patrijaršije, jer on izgonjuje samo proruske sveštenike, dok SPC gura celokupno stanovništvo Crne Gore u beogradsko državljanstvo. Ona hoće da svi Crnogorci bace svoj pasoš.
Nije li to njen politički zločin prvog reda, nije li to socijalna smrt Crnogoraca prvog reda, i nije li to propast crnogorskih Srba ne manja od propasti bivših američkih robova na zapadnoj obali Afrike? Zar crnogorskim Srbima nije jasno da u Beogradu više neće biti ni crnogorski Srbi, već Srbijanci koji pevaju ,,Oj , Moravo, moje selo ravno“ i ,,Cojle, Manojle“? Zar ne vide da se to već dogodilo sa nebrojenim hiljadama Crnogoraca koji su posle 1918. godine otišli u Srbiju kao Crnogorci, a da se vraćaju za letnji odmor na Jadran stideći se svoje nacije, jezika i kulture? I u Knez Mihajlovoj ulici pale zastavu svoje države?
Oni odbacuju svoju jedinu stvarnu imovinu, jedine planine koje imaju, jedino more koje je samo njihovo i svoje ime koje niko drugi nema.
MONROVIJA I FRITAUN U CRNOJ GORI
Nije nemoguće da Podgorica postane Monrovija i Fritaun na predsedničkim izborima 19. marta 2023. godine, da bude grad aparthejda i bede. Mi joj to nikako ne želimo. Ali bude li evropsku perspektivu Crne Gore potukao beogradski kolonijalizam i črnci Srpske pravoslavne crkve, biće joj sve bliža istorija Liberije i Sijera Leonea od sopstvene. I sam Zelenski bi se čudio kako to da čitav jedan narod izgubi državljanstvo i odustane od svoje časti.
Ne dajte se, braćo, glasajte 19. marta za svoju zastavu! Živeli!