piše Goran Popović
Mitropolit Amfilohije Radović ostao je “zapanjen” nakon izjave predsjednika Đukanovića da će on i njegova partija predano raditi na obnovi autokefalnosti Crnogorske pravoslavne crkve, oštro mu zamjerajući što “kao ateista hoće da stvori svoju crkvu”.
Prijemčiva je to Amfilohijeva priča za neuki puk, ali u suštini tek blasfemični pamflet kojim pokušava da sakrije istorijske činjenice i istorijsku nepravdu koja je učinjena Crnoj Gori, Crnogorskoj pravoslavnoj crkvi i crnogorskom narodu prije jednog vijeka. Jedno od tih činjenica je da je upravo Srpska pravoslavna crkva, kakva i danas činodejstvuje, nastala političkom odlukom, po nalogu regenta Aleksandra Karađorđevića.
OBNOVA AUTOKEFALNOSTI JE DRŽAVNO PITANJE
Obnova autokefalnosti Crnogorske pravoslavne crkve zato danas jeste par ekselans političko, državno pitanje, kao što je par ekselans bilo političko i državno pitanje i 1920. godine kada je ta autokefalnost nasilno ukinuta. Jednako bezočno kao što je dvije godine ranije na Podgoričkoj skupštini ukinuta država Crna Gora.
Čin gašenja autokefalnosti Crnogorske pravoslavne crkve zapravo je bio završna državno-crkvena operacija Karađorđevića u definitivnom urnisanju svega što bi moglo imati bilo kakve natruhe crnogorskog identiteta. Aneksijom Crne Gore pod plaštom “ujedinjenja” 1918. godine i stvaranjem Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (a bez Crnogoraca), Karađorđevićev dvor je uspio da izmanipuliše i domaću i međunarodnu političku javnost, ali mu je kao kost u grlu ostala autokefalna Crnogorska pravoslavna crkva kao posljednje svjedočanstvo crnogorskog milenijumskog trajanja. Logičan epilog bio da i nju ukine, što je i učinio svojim državničkim, čisto političkim ukazom iz 1920. godine.
NAREDBA REGENTA ALEKSANDRA
Za tri dana biće tačno 99 godina od kako je Aleksandar Karađorđević donio odluku o “Ujedinjenju svih pravoslavnih crkvenih oblasti u Kraljevstvu SHS” Ona glasi: “U ime Njegovog Veličanstva Petra i po milosti Božjoj i volji Narodnoj Kralja Srba, Hrvata i Slovenaca Mi Aleksandar Naslednik Prestola Na predlog Zastupnika Našeg Ministra Vera, Našeg Ministra Prosvete, a po saslušanju Ministarskog Saveta i saglasno sa odlukom zbora svih srpskih pravoslavnih arhireja iz Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca od 13/26. maja 1919. godine, rešili smo i proglašujemo: Ujedinjenje svih pravoslavnih crkvenih oblasti u Kraljevstvu Srba, Hrvata i Slovenaca, a naime: Arhiepiskopije beogradske i Mitropolije Srbije, Arhiepiskopije Karlovačke i Mitropolije srpske sa dalmatinskim episkopijama dalmatinsko-istrijskom i bokokotorskom, Arhiepiskopije Cetinjske i Mitropolije Crne Gore, Brda i Primorja, Mitropolije Skopske, Raško-prizrenske, Veleško-debarske, Pelagonijske, Prespansko-ohridske, Strumičke, jednoga dela Mitropolije Vodenske, Episkopije Poleanske, Mitropolije Bosne i Hercegovine Dabro-bosanske, Hercegovačko-zahumske, Zvorničko-tuzlanske, Banjalučko-Bihaćske, – u jednu Avtokefalnu Ujedinjenu srpsku pravoslavnu crkvu Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca. Zastupnik Našeg Ministra Vera, Naš Ministar Prosvete, neka izvrši ovaj Ukaz.
Aleksandar, s. r.”
Zanimljivo je da se regent u svom ukazu pozvao na “odluku zbora svih srpskih pravoslavnih arhijereja” iz maja 1919. godine. To znači da tom “zboru” nije prisustvovao i crnogorski pravoslavni arhijerej, u to vrijeme predstavnik jedine autokefalne pravoslavne crkve. Time je samo nastavljeno potpuno ignorisanje i nasilno gašenje svega što je u proglašenoj Kraljevini na bilo koji način moglo podsjetiti na postojanje Crnogoraca, njihove države i na kraju crkve.
BRISANJE CRNOGORSKE ISTORIJE
Ovaj udruženi poduhvat brisanja crnogorske istorije počeo je dvije godine ranije, 1918. na čuvenoj Podgoričkoj skupštini, tokom koje je njen potpredsjednik Savo Fatić “svečano” saopštio:
“Ja vas molim, gospodo, da stavimo na stranu istoriju Crne Gore. Što se pak tiče njezine političke istorije, ja je dijelim na dva dijela: na do juče i od juče. Mi više nijesmo Crnogorci nego Srbi”
Na Podgoričkoj skupštini jednostavno su obrisane odluke Berlinskog kongresa o međunarodno priznatoj državi Crnoj Gori, a regent je dvije godine kasnije obrisao i tomos Vaseljenske patrijaršije o autokefalnosti Crnogorske pravoslavne crkve, proglasivši je dijelom srpske.
Regentovi ministri izvršili su naređenje, pa su se srpski popovi uselili u crnogorske crkve. I tu ostali sve do danas, punih 99 godina.
U međuvremenu se raspala Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, kao i njena pravna nasljednica Jugoslavija, a Crna Gora i Srbija ponovo su postale nezavisne, međunarodno priznate države. Potrebno je, dakle, da se srpski popovi sad isele iz crnogorskih crkava. Umjesto da stoluju u Cetinjskom manastiru.
Vraćanje otetog
Samo o tome je riječ u novom prijedlogu zakona o slobodi vjeroispovijesti. Država konačno mora da obezbijedi i vjernicima Crnogorcima da imaju gdje da se mole, krste, vjenčavaju… Da konačno sistemski prevaziđe apsurdnu situaciju da su u državi Crnoj Gori samo pravoslavni Crnogorci u tom pogledu diskriminisani jer nemaju svoju crkvu.
U pravu je, negdje, Amfilohije Radović kad poziva na “iscjeljenje otimačine”, ali je zamijenio teze, pa današnju “ateističku” crnogorsku vlast optužuje da hoće da Srpskoj pravoslavnoj crkvi otme imovinu”
Iako je ta vlast namjerna samo da vrati davno otetu imovinu. To je obaveza države, ma koliko srpski popovi bili “zapanjeni”…
Potpuno je nebitno hoće li tu nepravdu ispraviti ateisti ili agnostici. Nesreća je što se toga, evo već vijek, nijesu sjetili duhovnici koji propovijedaju “ljubav i slogu”, osim za “volove koji su rođeni u Crnoj Gori”…