piše: Vladimir Jovanović
Mitropolit crnogorsko-primorski SPC Amfilohije Radović poslao je 15. jula pismo mitropolitu Onfriju Berezovskom, predstojatelju samoupravne eparhije Ruske pravoslavne crkve u Ukrajini (UPC-MP), u kojem pokušava da se opravda zbog susreta sa Evstratijem Zorjom, arhiepiskopin černigovskim i nižinskim, ujedno zamjenikom upravitelja za vanjske crkvene odnose autokefalne Pravoslavne crkve Ukrajine (PCU)
Do susreta je došlo, kako smo jedini u Crnoj Gori izvijestili, 25. juna u Cetinjskome manastiru. Mitropolija crnogorsko-primorska SPC pokušavala je da sakrije od javnosti da je Amfilohije ugostio „ukrajinskoga raskolnika”. Do danas se nije usudila da objavi tu informaciju.
Amfilohije sada piše da je do „susreta koji se nedavno zbio u rezidenciji mitropolita u gradu Cetinju došlo na molbu i po inicijativi predstavnika ‘Pravoslavne crkve Ukrajine’ i pod uticajem Carigradskoga Patrijarha”.
Mitropolit crnogorsko-primorski navodi kako se prethodno on „požalilo Carigradskome Patrijarhu i izrazio svoju zabrinutost sasluživanjem mitropolita galskoga Emanuila [iz Vaseljenske patrijaršije – prim.a] s predstavnikom ‘Crnogorske pravoslavne crkve, arhimandritom Borisom Bojovićem’ 25. maja u Kijevu”.
„Postojala je opasnost”, otkriva Amfilohije, „da predstavnici ‘Pravoslavne crkve Ukrajine’, koju priznaje Carigradska patrijaršija, uzmu učešće u ‘hirotoniji arhimandrita Borisa’ na Cetinju, kako su to očekivali predstavnici vlasti u Crnoj Gori. Carigradski Patrijarh je preporučio Epifaniju Dumenku da se izvini za učinjenu grešku, a mitropolit galski Emanuil takođe se izvinio, napisao je u svome pismu da on nije znao ko s njim saslužuje”.
Amfilohije navodi da je „potrebno reći, da je ranije Epifanije Dumenko dolazio u Crnu Goru u pratnji Filareta Denisenka, kada su komunicirali s Mirašem Dedejićem”.
U nastavku, Amfilohije piše: „Evstratij Zora, u svojstvu predstavnika ‘Pravoslavne crkve Ukrajine’ donio je u Mitropoliju crnogorsku i primorsku pismo, napisano od Epifanija Dumenka, u kojem objašnjava ‘sasluženje klirika PCU’ s ‘arhimandritom Borisom Bojovićem, klirikom Crnogorske pravoslavne crkve’ u Kijevu u maju ove godine.
Djelove iz toga pisma, koji govore o predmetnim događajima, bili su publikovani na sajtu Mitropolije crnogorske i primorske.
SUSRET SA PREDSTAVNIKOM ‘PCU’ MI NIJESMO OBJAVILI U MEDIJIMA.
U svojoj beśedi mi smo potvrdili neizmjenjenu poziciju Arhijerejskoga sabora SPC o tome da se postojeći crkveni problemi u Ukrajini mogu rješavati samo na sveparvoslavnome saboru, kako su i pozivale sve pomjesne pravoslavne crkve u toku 2018. godine (o čemu govori i prvi paragraf saopštenja usvojenoga na zasijedanju Sv. Sinoda Ruske pravoslavne crkve u Minsku 15. oktobra 2018. godine) i samo uz učešće Ruske crkve i kanonske jurisdikcije u Ukrajini na čelu s Vašim Blaženstvom”.
Amfilohije sada tvrdi da je pozicija Ruske crkve „i moja lična pozicija” i da je o susretu s predstavnikom PCU, i lično i pismeno, izvijestio patrijarha Irineja Gavrilovića i Sinod SPC, ali 26. juna – što ispada tek dan poslije, tj. da ih o tome hoće li arhiepiskopa PCU primiti možda nije ni pitao i dobio prethodnu saglasnost, iako ga na to obavezje Ustav SPC.
Kako smo ranije objavili, Amfilohije i Mitropolija crnogorsko-primorska SPC su imali zapaljivu antifanarsku i prorusku retoriku u ranu jesen prošle godine.
Međutim, naglo su se „utišali” nakon što je 22. novembra prošle godine Amfilohije „iznenada” pośetio svoga školskoga druga Vartolomeja na Fanaru.
Ruski patrijarh Kiril Gundjajev proljetos je kazao da su „Makedonija i Crna Gora sada nezavisne države, a to znači da aktuelnost kanonskih granica SPC, prema tomosu iz 1922, Fanar [Vaseljenska patrijaršija] može lako osporiti”.
Amfilohije nije bio u delegaciji SPC, predvodio je patrijarh Irinej Gavrilović, koja je početkom o.g. bila u Moskvi na višednevnom ceremonijalu proslave jubileja patrijarha Kirila. Do prije izvjesnoga vremena, tako nešto jedva da je bilo zamislivo.
Posljednjih dana primjetno je pojačano interesovanje Rusa za crkvene prilike u Crnoj Gori.
Međutim, zvaničnici Ruske crkve i njima bliski ruski mediji još nijesu javno „primjetili” da se Amfilohije 25. juna susrio sa „ukrajinskim raskolnikom”!
Amfilohije u citiranom pismu RPC (Onufriju Berezovskom) ne navodi intrigantne detalje tokom susreta s arhiepiskopom Evstratijem Zorjom iz PCU – najvažnije, da je od strane PCU pozvan da stupi s njima u liturgijsko i kanonsko jedinstvo, da bude gost PCU u Kijevu; zatim, da je PCU darovala Amfilohija, a Evstratija su vodili i u Hram u Podgorici, etc.
Podśetimo, PCU je o susretu Amfilohija i Evstratija saopštila: „Na ulazu u Cetinjski manastir, koji je zvanična rezidencija mitropolita crnogorsko-primorskoga SPC, arhiepiskopa Evstratija je dočekao predstavnik bratije manastirske, koji ga je proveo kroz hram, da bi se arhijerej poklonio svetinjama koje se čuvaju – moštima Sv. Petra Cetinjskoga, fragmentima Životvornoga Krsta i ruci Sv. Jovana Krstitelja.
Nakon toga, u rezidenciji je održan dugačak sastanak sa mitropolitom Amfilohijem. Arhiepiskop Evstratij predao je mitropolitu Amfilohiju pismo Blaženjejšega Epifanija a takođe i nezaboravni poklon – ikonu Arhangela Mihaila i zvanični kalendar Pravoslavne crkve Ukrajine.
Tokom sastanka, razgovaralo se o međupravoslavnim odnosima, posebno o tomosu o autokefaliji koji je Ukrajinskoj pravoslavnoj crkvi izdao vaseljenski patrijarh Vartolomej. Dvojica arhijereja su se složili da svi trebaju tražiti načine da se uspostavi jedinstvo Pravoslavlja kao Jedne, Svete, Katoličanske i Apostolske Crkve. Arhiepiskop Evstratij je još jednom uvjerio mitropolita Amfilohije da Pravoslavna crkva Ukrajine ima crkvene i kanonske veze samo sa pomjesnim pravoslavnim crkvama koje imaju takve veze sa Vaseljenskom patrijaršijom i sa nikim drugim.
Izražena je i želja da se svi problemi koji se tiču pravoslavnih u Crnoj Gori rješavaju u skladu sa crkvenom tradicijom, u duhu ljubavi i dobrobiti pobožnih ljudi.Nakon ručka s mitropolitom Amfilohijem, arhiepiskop Evstratij je otišao u glavni grad Podgoricu. U pratnji sveštenika Mitropolije, bio je u novoizgrađenome sabornome hramu Hristovoga vaskrsenja. Istoga dana, nakon sastanka u Ambasadi Ukrajine, arhiepiskop Evstratij je otišao u Kijev”.
Arhiepiskop Evstratij Zorja je o svemu tome u intervjuu za „Укрінформ”, između ostaloga, kazao:
„Mitropolit [Epifanij Dumenko, poglavar PCU – prim.a] mi je naložio da pismo odnesem crnogorskome mitropolitu Srpske pravoslavne crkve. I ja sam stupio u kontakt sa ovim mitropolitom i vrlo brzo mi je zakazan sastanak: pisao sam u subotu [22. juna], a rečeno mi je da me već u u utorak [25. juna] mitropolit Amfilohija može primiti. Sinod PCU je zasijedao u poneđeljak [24. juna], a uveče sam bio u avionu da prenesem ovo pismo i sretnem se s mitropolitom Amfilohijem”.
