Centar za građansko obrazovanje (CGO) ukazao je da sada, nakon Izvještaja EK za Crnu Goru za 2021, ali i brojnih drugih ocjena relevantnih aktera, i Vladin Izvještaj o realizaciji Programa pristupanja Crne Gore Evropskoj uniji 2021-2023, za 2021. godinu, usvojen na sjednici Vlade od 26. januara 2022. potvrđuje da ovoj Vladi prioritet nisu bile evropske integracija, a što ilustruju vrlo ograničeni učinci ministarstava po svim parametrima kad je riječ o ispunjavanju obaveza na putu ka EU, saopštila je Milica Zindović, saradnica na programima CGO-s.
Rezultati analize stepena efikasnosti, odnosno procenat (ne)izvršenih preuzetih obaveza u svakom poglavlju ponaosob pokazatelj su zapostavljanja ključnih pregovaračkih poglavlja sa EU, a ima poglavlja u kojima nije ostvarena niti nijedna preuzeta obaveza.
“Od ukupno 284 obaveze u 2021. godini izvršeno je 159, ili 56 odsto. Dalje, od 76 strateških dokumenata realizovano je 45, ili 59 odsto, a kada je riječ o zakonskim i podzakonskim aktima, procenat realizacije je 55 odsto, odnosno realizovano je 114 od planiranih 208 obaveza. CGO naglašava da je ovaj procenat morao biti veći i obaveze su se morale promtnije i efikasnije realizovati”, smatra Sindović.
Kada je riječ oukupnom stepenu realizacije preuzetih obaveza pojedinačnih institucija, najefikasnije je bilo Ministarstvo vanjskih poslova (sa 80 odsto učinka), zatim nešto manje Ministarstvo ekonomskog razvoja (68,42 odstvo), Ministarstvo ekologije, prostornog planiranja i urbanizma (65,22 odstvo) i Ministarstvo unutrašnjih poslova (64,71 odstvo), dok su na začelju Ministarstvo pravde, ljudskih i manjinskih prava (40 odsto), kao i Ministarstvo prosvjete, nauke, kulture i sporta (svega 29,41 odsto) koje je najviše podbacilo. U Izvještaju se navodi da Ministarstvo odbrane nije imalo obaveza u ovom okviru.
“Treba napomenuti i da se broj preuzetih obaveza među ministarstvima razlikuje, ali to ne utiče na odgovornost nadležnih ministara za realizaciju, a očigledna je diskrepanca u posvećenosti ovom poslu. Na to je, iako bez navođenja pojedinačnih ministarstava, ukazala i Evropska komisija u svom Izvještaju. I tada su predstavnici CGO-a ocjenjivali da su naproblematičniji Ministarstvo prosvjete, nauke, kulture i sporta i Ministarstvo pravde, ljudskih i manjinskih prava,a što se sad zvanično potvrđuje”, navodi Zindović.
| Ministarstvo | Ukupan broj obaveza | Broj realizovanih obaveza | Broj nerealizovanih obaveza | Procenat realizacije |
| Ministarstvo vanjskih poslova | 5 | 4 | 1 | 80% |
| Ministarstvo ekonomskog razvoja | 38 | 26 | 12 | 68.4% |
| Ministarstvo ekologije, prostornog planiranja i urbanizma | 23 | 15 | 8 | 65.2% |
| Ministarstvo unutrašnjih poslova | 17 | 11 | 6 | 64.7% |
| Ministarstvo kapitalnih investicija | 45 | 27 | 18 | 60% |
| Ministarstvo finansija i socijalnog staranja | 45 | 25 | 20 | 55.5% |
| Ministarstvo javne uprave, digitalnog društva i medija | 13 | 7 | 6 | 53.9% |
| Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede | 50 | 25 | 25 | 50% |
| Ministarstvo zdravlja | 16 | 8 | 8 | 50% |
| Ministarstvo pravde, ljudskih i manjinskih prava | 15 | 6 | 9 | 40% |
| Ministarstvo prosvjete, nauke, kulture i sporta | 17 | 5 | 12 | 29.4% |
| Ministarstvo odbrane | N/P | N/P | N/P | N/P |
Kada je u pitanju strateški okvir, najviše preuzetih obaveza ostvarili su Uprava za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove i Ministarstvo pravde, ljudskih i manjinskih prava, sa 100 odsto realizacije, zatim Ministarstvo kapitalnih investicija (87,5 odsto), Ministarstvo ekonomskog razvoja (83,3 odsto) i Ministarstvo unutrašnjih poslova (83,3 odsto). Na drugoj strani, Ministarstvo zdravlja, Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, kao i Uprava prihoda i carina nijesu realizovani nijednu predviđenu obavezu.
“Procentualno najbolji učinak u dijelu zakonskih i podzakonskih akata ostvarili su Centralna banka Crne Gore (100 odsto), Agencija za civilno vazduhoplovstvo (88,9 odsto) i Ministarstvo vanjskih poslova (80 odsto). Nasuprot njima u pogledu učinka su Ministarstvo prosvjete, nauke, kulture i sporta (33,3 oodst), Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede (devet odsto) i Ministarstvo pravde, ljudskih i manjinskih prava (nula odsto)”, kazala je ona.
U Izvještaju se obrađuje i realizacija aktivnosti po pregovaračkim poglavljima. Iz tih podataka slijedi da je najviše aktivnosti realizovano u poglavljima tri (Pravo osnivanja preduzeća i sloboda pružanja usluga),pet (Javne nabavke), šest (Privredno pravo),18(Statistika), i 33(Finansijske i budžetske odredbe) gdje je učinak 100 odsto, zatim upoglavljima 4(Sloboda kretanja kapitala) sa85 odsto, pa dva (Sloboda kretanja radnika) sa 83 odsto i 30(Vanjski odnosi) sa 80 odsto.
Na drugoj strani, dodaje ona, zabrinjavajuće nizak broj aktivnosti je realizovan u poglavljima 26(Obrazovanje i kultura) – svega 23,08 odsto i 29(Carinska unija) -25 odsto, dok nijedna planirana aktivnost nije izvršena u poglavljima 7(Pravo intelektualne svojine),11(Poljoprivreda i ruralni razvoj), i 22(Regionalna politika i koordinacija strukturnih instrumenata).
Takođe, u kontekstu realizacije preuzetih obaveza, situacija nije zadovoljavajuća ni u ključnim pregovaračkim poglavljima 23 i 24. Tako jeu poglavlju 24 (Pravda, sloboda i bezbjednost), od 21 realizovano 13 obaveza (7 iz strateškog i 6 iz zakonodavnog okvira) ili 61,9 odsto, a u poglavlju 23 (Pravosuđe i temeljna prava)svega devet od 22 aktivnosti (8 iz strateškog i 1 iz zakonodavnog okvira), odnosnobilježi se 41 odsto učinka.
“CGO cijeni da su ovi pokazatelji upozoravajući i da se moraju hitno uložiti maksimalni napori da se odblokira proces evropskih integracija, a što zahtijeva stručan i posvećen rad na realizaciji preuzetih obaveza. Jedino tako neki naredni izvještaj o učincima u pogledu preuzetih obaveza na putu ka EU možemo dočekati uz sagledavanje značajno manjeg broja nezavršenih domaćih zadataka”, zaključila je Zindović.