Ekološki pokret ,,Ozon“ je i ove, kao i prethodnih 11 godina, u okviru svog programa za građanski monitoring kvaliteta vazduha ,,Ekoskop“ analizirao javno dostupne podatke Agencije za zaštitu životne sredine i mjesečne izvještaje o kvalitetu vazduha, koje obrađuje Centar za ekotoksikološka ispitivanja Podgorica, sa ciljem da se javnost što kvalitetnije informiše o ovoj problematici i podstakne aktivnije učešće građana u procesu donošenja odluka iz oblasti životne sredine, poručio je direktor “Ozona”Aleksandar Perović.
“Rezultati koje smo dobili na osnovu analize još uvijek nevalidiranih podataka Držane mreže za praćenje kvaliteta vazduha, doživljavamo kao alarmantne i imajući u vidu uzročno-posledične efekte na javno zdravlje i kvalitet životne sredine, smatramo da je problem aerozagađenja prioritet za društvo u cjelini i da svi pojedinačno moramo dati doprinos ukoliko želimo da se stanje unaprijedi”, saopštio je Perović.
I tokom 2022. godine, kao i svih prethodnih otkad se putem automatskih mjernih stanica prati kvalitet vazduha, navodi on, problem je naizraženiji u opštini Pljevlja.
“U kojoj je čak 124 dana registrovano prekoračenje srednjih dnevnih vrijednosti PM10 suspendovanih čestica, što je 10 dana više u odnosu na 2021. godinu a tri i po puta više od dozvoljenih 35 dana na godišnjem nivou”, pojasnio je on.
Slijedi opština Bijelo Polje gdje je, prema njegovim riječima, 81 dan bio sa prekoračenjima, Podgorica (Zabjelo) 66 dana, Nikšić 57, dok je na mjernoj stanici u Bloku V u Glavnom gradu regostovano 55 dana sa prekoračenjima srednjih dnevnih vrijednosti PM10.
“U Pljevljima od ukupnog broja dana sa prekoračenjima, čak 48 dana je bilo sa veoma visokim indeksom kvaliteta vazduha, kada srednja dnevna vrijednost PM10 prelazi 100 µg/m3 (dozvoljeno 50 µg/m3) i kada se shodno savjetima Instituta za javno zdravlje preporučuje svima da izbjegavaju boravak na otvorenom, a naročito izvođenje fizički zahtjevnih aktivnosti”, naglasio je Perović.
Ostalih 76 dana, kako dalje navodi, kada su registrovana prekoračenja srednjih dnevnih vrijednosti PM10, bio je visok indeks kvaliteta vazduha ( od 50 do 100 µg/m3 ) a tada se preporučuje svima, naročito osjetljivim grupama stanovništva (djeca, trudnice, stari, hronični bolesnici) “da smanje boravak na otvorenom”.
“Najveća zabilježena srednja dnevna vrijednost PM10 tokom 2022. godine takođe je bila u Pljevljima, 16. januara i iznosila 311,27 µg/m3. Još jedan rekordni podatak očitan je na mjernoj stanici Gagovića imanje. Dana 30. decembra u 23 h, zabilježena je i najveća satna koncentracija PM10 tokom 2022. godine , koja je iznosila 620,2 µg/m3, što je 12 puta više od dozvoljene vrijednosti”, istakao je Perović.
U opštini Bijelo Polje, dodaje, od ukupno 81 dan sa prekoračenjima, 16 dana bio je veoma visoki indeks kvaliteta vazduha a ostalih 65 visoki.
“Najveća zabilježena srednja dnevna a vrijednost PM10 na mjernoj stanici u Bijelom Polju, registrovana je 18. januara u vrijednosti od 196 µg/m3 a satna 10. decembra u u 20 h i iznosila je 494, 6 µg/m3 U Podgorici na mjernoj stanici na Zabjelu registrovano je devet dana sa veoma visokim indeksom kvaliteta vazduha dok je 57 dana bio visok indeks, Najveća zabilježena srednja dnevna a vrijednostt PM10 na toj mjernoj stanici bila je 23. decembra i iznosila je 144,09 µg/m3 “, naveo je Perović.
Na mjernoj stanici u Bloku V, ističe on, registrovano je osam dana sa veoma visokim indeksom kvaliteta vazduha, dok je preostalih 47 od ukupno 55 dana sa prekoračenjima “srednjih dnevnih vrijednosti PM10 bio visok indeks”.
“Najveća zabilježena srednja dnevna vrijednostt PM10 na toj mjernoj stanici bila je 20. januara i iznosila 126,45 µg/m3. Najveća satna koncentracija iznosila je 417 µg/m3 , a registrovana 21. decembra u ponoć”, poručio je on.
Kada je Nikšić u pitanju, navodi on, od ukupno 57 dana sa prekoračenjima, dva dana je bio veoma visok a 55 dana visok indeks kvaliteta vazduha.
“Najveća zabilježena srednja dnevna vrijednost PM10 od 133,18 µg/m3 registrovana je 5. februara u a satna 3. decembra u u 19 h i iznosila je 280,4 µg/m3”, istakao je Perović.
Jedini neslavan rekord, kada je aerozagađenje u pitanju, koji nije vezan za Pljevlja tokom 2022.,po njegovim riječima, zabilježen je u Podgorici, konkretno na mjernoj stanici u Bloku V.
“Naime od 19. do 26 decembra Podgoričani su imali period sa osam uzastopnih dana kada su bili izloženi veoma visokom zagađenju vazduha , što je podrazumijevalo da se ne boravi na a naročito ne izvode fizički zahtjevne aktivnosti pri kojima se diše brze ili dublje (trčanje vježbanjei sl.) do poboljšanja kvaliteta vazduha”, obrazložio je Perović.
Kako je i na drugoj mjernoj stanici na Zabjelu od 20. do 26. decembra sedam uzastopnih dana registrovan veoma visok indeks kvaliteta vazduha, smatra on, “potpuno je nesporno da je imajući u vidu već započeti praznični period, veliku cikrulaciju građana iz drugih opština i turista, tih dana više od pola stanovništva Crne Gore bilo ugroženo ozbiljnim aerozagađenjem”.
“Iz svega navedenog možemo zaključiti da je neophodan mnogo ozbiljniji pristup rješavanju problema aeozagađenja u Crnoj Gori, kontinuirane akrivnosti i pravovremene i konkretne mjere kako bi se unaprijedilo alarmantno stanje”, dodao je .
Cilj ove analize, kako ističe, jeste da zainteresuje građane, podstakne javni argumenotvani dijalog i utiče na donosioce odluka , što će “nadamo se i dati rezultate jer ovakve crne brojke crno slute svima nama u Crnoj Gori”.
“Nadamo se i da će nas borba za čist vazduh sve probuditi i podstaći na zajedništvo. Čist vazduh za sve je najhumaniji cilj i životna potreba svih nas”, zaključio je Perović.