Piše: Novak ADŽIĆ, pravnik i istoričar
Ruska pravoslavna crkva u rangu Mitropolije Petrogradske (Patrijaršija Ruska bila je ukinuta u XVIII vijeku, u vrijeme imperatora Petra Velikog i obnoviće se tek 1917. godine) krajem XIX vijeka, kada je na njenom čelu bio mitropolit Paladije, predsjednik Svetoga Sveruskog Sinoda, priznavala je de jure i de facto i kanonski komunicirala sa autokefalnom Crnogorskom crkvom u rangu Mitropolije, na čijem se čelu tada nalazio mitropolit Mitrofan Ban.
Petrogradski mitropolit Paladije, kao prvosvješenik, poglavar Ruske crkve odnosio se prema Crnogorskoj crkvi i njenom poglavaru, i crkvi na čijem je čelu bilo, u rangu, zvanju, tituli i statusu kao sebi jednakom, ravnopravnom mitropolitu i poglavaru i u tom smislu održavao je odnose pune uvažavanja, prijateljstva i saradnje sa poglavarom autokefalne Crnogorske crkve. O tome, između ostalog, ilustrativno govori i službena prepiska koju je petrogradski mitropolit Paladije ostvarivao sa crnogorskim mitropolitom Mitrofanom Banom (1893-1894).
Kada se 1893 godine na Cetinju pod okriljem Knjaževine Crne Gore proslavljao jubilej 400-godišnjica Crnojevića štamaprije, mitropolit petrogradski Paladije dao je doprinos toj svečanosti, šaljući srdačnu čestitiku povodom te državne i crkvene proslave crnogorskom mitropolitu. Sadržina te čestitike eksplicitno pokazuje da su Ruska crkva i njen čelnik Mitropolit petrogradski u punom značenju tretirali Crnogorsku crkvu kao autokefalnu pomjesnu crkvu i prema njoj se u službenoj, oficijelnoj komunikaciji odnosili kao takvoj. Mitropolit Paladije je u pismu iz jula 1893. godine Mitrofana Bana smatrao poglavarom pomijesne autokefalne crkve; on izičito pominje Crnogorsku crkvu, čestita jubilej četiristogodišnjice obodske Crnojevića štamparije, koju imenuje prvom slovenskom tipografijom koja je širila književno i hrišćansko obrazovanje, te pokazuje i izjavljuje iskrene simpatije prema slavnom crnogorskom narodu, koji je po njemu vjekovnom junačkom borbom sačuvao pravoslavnu vjeru i slovensku narodnost, te iskazuje da Bogu upućuje svoje molitve za napredak crnogorskog naroda u njegovom hrišćansko-pravoslavno-slovenskom prosvjećenju. Povodom tog jubileja mitropolit Paladije uputio je čestitku mitropolitu Mitrofanu Banu ove sadržine :
« Visokopreosv. G. Mitropolitu Mitrofanu.
Od svoje strane i kao predstojatelj pravoslavne ruske crkve po zvaniju prvenstvujući Svjatjejišega Sveruskijskoga Sinoda imam utjehu čestititati u licu Vašega Visokopreosveštenstva svetoj Crkvi crnogorskoj i hristoljubivoj pravoslavnoj djeci njezinoj sveslovensku svetkovinu povodom četiristogodišnjeg jubileja prve slovenske obodske tipografije i tijem književnog hristijanskog obrazovanja, izjavljujući naiskrenije simpatije srodnome slavnome crnogorskom narodu, koji je junački sačuvao pravoslavnu vjeru i slovensku narodnost u vjekovnoj borbi protiv muslomanstva. Podižem od sveg srca molitve Svevišnjemu za procvjetanje naroda crnogorskoga i napredak njegov u pravom hristjanskom pravoslavno-slovenskom prosveštenju
Paladije Mitropolit Petrogradski »
(« Glas Crnogorca », godina XXII, broj 30, subota, 24. Jula 1893, str. 2. i »PROSLAVNA SPOMENICA ČETIRISTOGODIŠNJICE OBODSKE ŠTAMPARIJE », izdao Proslavni Odbor, Cetinje, Državna Štamparija, 1895, str. 157-158).
*Zabranjeno je kopiranje i korišćenje objavljenog sadržaja bez saglasnosti redakcije portala Aktuelno.me i autora teksta.