Desni marš

Za aktuelno.me

Piše: Slobodan L. Jovanović

Po nekoj opštoj definiciji desne političke ideologije su po difoltu konzervativne, tradicionalne, vezane za crkvu i religioznost, neprijateljski raspoložene prema novinama, reformama, modernizmu, naprednom i sl. Ako pođemo od toga da se ljevica smatra naprednom, da zagovara reformu društva, veću ravnopravnost i razumijevanje, da se bori protiv preživjelih društvenih odnosa koji koče razvoj, a za demokratiju i uspostavljanje novog, naprednijeg i modernijeg društvenog poretka, usvajanje zapadnog sistema vrijednosti, sekularno društvo i strogu odvojenost crkava od države, te što manji uticaj religije na društvo, onda su skorašnji izbori u Srbiji pokazali da njeno društvo sve više i više maršira udesno, bez obzira na odrednice u partijskim imenima.

Iako se izbori u Srbiji formalno još nijesu završili zbog velikog broja neregularnosti i prijavljenih kršenja izborne procedure, zaključak koji se može izvesti iz predizbornih kampanja, tema koje su dominirale, rezultata aktera izbora je potpuno odsustvo građanske retorike, otpora velikosrpskom nacionalizmu, otklona od imperijalnih ambicija,  od crkvenog ekspanzionizma, ratova koji su vođeni i zločina, ruskog „malignog“ i mekog uticaja, odsustvo zalaganja za evropske vrijednosti i modernizaciju zemlje itd. Dominantno su potencirani privrženost „ruskoj braći“, pravoslavlje i svetosavlje, istorijske veze sa Rusijom, čak i podrška zločinačkoj agresiji Ruske federacije na suverenu Ukrajinu, osude „fašističke“ Ukrajine i preko nje NATO saveza, iako Ukrajina nije dio te alijanse, ruski energenti i druge ideološke matrice koje su uhvatile dubok korijen u srpskom društvu, a koje se uglavnom opiru tranziciji Srbije u moderno evropsko društvo.

Srbija od ubistva svog premijera, Zorana Đinđića, svoj identitet konstantno traži u u prošlosti, vraćajući se srednjovjekovnom naslijeđu kao dobu prosperiteta, pravoslavlju, odnosno njegovom hibridu svetosavlju, vizantijskom naslijeđu, folkloru u kulturi i njegovim „modernim“ derivatima. Umjesto promovisanja modernosti, otklona od retrogradnih ideologija iz prošlosti, dominantna nacionalistička elita snažno se opire reformi države i društva pod izgovorom da to uništava srpski identitet, svetosavsku bit kao oslonac na kome počiva prošlost i budućnost Srba i Srbije. Veliku potporu u širenju svojih stavova imaju u ruskom uticaju na široke slojeve, političke, naučne i kulturene elite. Raspolućenost između Evrope, kojoj pripada geografski, i Rusije koju istorijski i emotivno doživljava kao starijeg brata i zaštitnika, napravila je od Srbije Buridanovog magarca koji ne zna na koju će stranu. Uz opasnost da upravo završi kao navedeni magarac.

Uticajni proruski konzervativni blok osnažuje rusku komponentu u srpskom identitetu tezom o superiornosti pravoslavne civilizacije, vizantiskog naslijeđa, slovenstva, uzajamnom istorijskom pomoći. Iscrpljujuće identitetsko lutanje, kako u međunarodnim, tako i u unutrašnjim državnim i društvenim okvirima, i rusko i srpsko društvo pokušavaju kompezovati imperijalnim ambicijama prema svojim suśedima, instrumentalizujući svoje sunarodnike u okruženju i osnažujući tezu o vještački stvorenim nacijama nauštrb sopstvenih naroda. Srpsko društvo na retoričkom planu se drži gesla Nikole Pašića: „Bog, narod i Rusija”.

I srpsko i rusko društvo većinski gaji animozitet prema vrijednostima zapadne civilizacije. U Vladimiru Putinu vide ličnost koja će, ne samo zaštiti njihova društva od „satanskog“, „obezdušenog“ uticaja zapada, već će u suprostavljanju tom uticaju izvojevati pobjedu. Ili, kako to kaže Aleksandar Prohanov, poznati ruski pisac: „Postao je vođa čovječanstva koje se protivi invaziji pakla. Rusko mesijanstvo u čijim njedrima diše nebeski smisao, dobilo je svoju potvrdu u putinskoj spoljnoj politici. Rusija još nije formulisala svoju vaseljensku duhovnu doktrinu koja će zamijeniti pakleni liberalizam“.  Morozov „poseban put“ Rusije cinično vidi kao „život kakav je u Evropi, samo još bolji: bez migranata, homoseksualaca, Evropskog suda za ljudska prava i ostalih dosadnih atributa evropske civilizacije”.

„Izborski klub”, koji čine niz ličnosti, ima veliki uticaj na rusku političku elitu i javno mnjenje. A nije zanemareljiv ni u Srbiji. Njega čine Aleksandar Dugin (bivši pripadnik marginalnog profašističkog pokreta koji je postao najuticajnii „geopolitičar”, savjetnik visokih državnih funkcionera, profesor Moskovskog univerziteta koga često nazivaju „Putinovim Raspućinom”), general Leonid Ivašov (bivši visoki funkcioner Ministarstva odbrane), Sergej Glazjev (Putinov savjetnik), Natalija Naročnicka (istoričarka), Mihajilo Leontjev (uticajni televizijski novinar), arhimandrit Tihon (član predśedničkog Savjeta za kulturu i Putinov lični duhovnik) i mnogi drugi. Da uticaj ovog „fronta” u Srbiji nije zanemarljiv, svjedoče prevedene knjige njegovih pripadnika – Aleksandra Dugina, Natalije Naročnicke, Olega Platonova, Leonida Rešetnjikova i dr. Aleksandar Dugin na Pravnom fakultetu u Beogradu 2008. kaže: „U Srbiji leže ključevi ruske politike“, da bi, sedam godina kasnije, 2015, prilikom pośete Izborskog kluba Srbiji, rekao: „Sadašnji konzervativni obrt u Rusiji je signal za patriotske snage Srbije”.

Još 2007. glavni čovjek Gasproma je najavio ekspanzionističku politiku Putinove Rusije riječima : „Mnogi još smatraju da je neophodno težiti proširenju granica Rusije, bez obzira na to da li pod zastavom ’obnove SSSR-a’, zastavom neke novoprojektovane imperije ili pozivanjem na ruski iredentizam koji bi s Rusijom ujedinio teritorije sa velikim brojem ruskog stanovništva, poput Krima ili śevernog dijela Kazahstana”. Nije slučajno da je i rahmetli mitropolit MCP, Amfilohije Radović, čija se izjava vrti ovih dana po društvenim mrežama, predvidio agresiju na Ukrajinu, jer je to jedan te isti ideološki koncept, udaljen stoljećima od savremenih civilizacijskih standarda. Tu je, rame uz rame, i izjava sadašnjeg mitroplita MCP o Crnogorcima i Crnoj Gori kojima bi on namjenio sudbinu Ukrajine i Ukrajinaca.

Ne čudi ta podudarnost. Ruska i Crkva Srbije imaju većinski i privilegovan status u matičnim državama, u simfoniji su obije sa vlastima, obije su zasnovane na nacionalističkoj svijesti i snažnoj etnofiletskoj identifikaciji. I jedna i druga su najveći promoteri flozofsko-teološkog koncepta „pravednog” rata, koji je služio prvenstveno duhovnoj legitimizaciji uspostavljanja i homogenizacije nacionalnih država, espanzionističkom, imperijalnom povratku na navodno istorijske teritorije i granice, ali i očuvanju postojećih jurisdikcija koje izlaze iz okvira njihovih postojećih državnih granica.

Blagosiljanje vojnih intervencija, ubistava u ime nacionalnih ciljeva, zločinaca i zločina,  svojstveno je poglavarima obije crkve. Kao što su sveštenici Crkve Srbije prednjačili u podsticanju mržnje prema narodima bivše Jugoslavije čije su novostvorene države bile žrtve srpske agresije, huškali na rat, tako je ruski patrijarh Kiril otpočetka podržao Putinovu agresiju na okolne države i na Ukrajinu, počev od aneksije Krima, napada na Donbas, pa do današnje zločinačkog udara na Ukrajinu. Nedavno je beskrupulozno izjavio „Ukrajina mora biti uništena kao nacistički Rajh“! Popovi Ruske crkve blagosiljaju ruske vojnike, osvještavaju rakete koje ubijaju civile po Ukrajini, đecu, žene, ruše im domove i ostavljaju ih u beznađu. „Srbi su jedini narod koji istinski voli Ruse. I sve pamti, i sve prašta.“ –kaže pomenuti Dugin u beogradskoj Geopolitici 2016-te.

Jedan od vodećih službenika predśedničke administracije, Vladimir Volodin, poentira: „Ako postoji Putin – postoji Rusija, nema Putina – nema Rusije”! Pokušava se sličan obrazac nametnuti i građanima Srbije sa Aleksandrom Vučićem. Mada se i Vučić našao zapleten u mreži koju je sam ispleo ili pomogao da se isplete, promovišući ogroman uticaj Rusije i Putina među građanima Srbije, podržavaju formalne i neformalne nacionalističke, desničarske i navijačke grupe, kojekakve narodne patrole, nacionalističke i antievropske medije, sa jedne strane, i obračunavajući se sa malobrojnim liberalnim idejama u Srbiji, slobodnim medijima i prozapadnom politikom. Kao što je Aleksandar Dugin, Putinov analititičar nazvao petom kolonom sve one „koji se direktno izjašnjavaju protiv Svete Rusije, pravoslavlja, ruskog naroda, ruske Države i Putina”, tako je i u Srbiji uspostavljena doktrina da je svaki kritički odnos prema politici Srbije, svetosavlju i klerofašizmu Crkve Srbije, srpskom narodu, srpskoj državi i Aleksandru Vučiću izdaja ili neprijateljski rad protiv Srbije.

„Vratimo se duhovnim vrednostima kojima nas je vodila naša duhovnost i istorija. Ta vera Srbe je usmerila ka Istoku. Svoj mali čamac treba da vežemo za veliki brod našeg velikog slovenskog bratskog naroda, sa kojim smo povezani krvlju i verom“ izjavljivao je pokojni srpski patrijarh Irinej. Činilo se da je Vučić, rezigniranom izjavom da je Srbija na izborima otišla isuviše udesno, postao svjestan da su stvari otišle predaleko i da je taj „veliki brod“  uveliko ušao na teritoriju Srbije. Hoće li se onaj Buridanov magarac konačno opredjeliti, ostaje nam da vidimo.

*Zabranjeno je kopiranje i korišćenje objavljenog sadržaja bez saglasnosti redakcije portala Aktuelno.me i autora teksta