U Srbiji je javnost već danima uzbunjena zbog uslova u kojima žive vijetnamski radnici kineskog pogona za proizvodnju guma u Zrenjaninu. Nakon što je istraživački portal “Voice” otkrio da strani radnici žive u napuštenim barakama bez struje, čiste vode, kanalizacije, ali i bez pasoša – praktički u ropskim uslovima – srbijanske organizacije za ljudska prava podnijele su krivične prijave i pitanja nadležnim institucijama, ali one i dalje ili šute ili tvrde da nekoliko stotina vijetnamskih radnika ima najbolje regulisana radna prava na širem području Srbije na kojem trenutno žive i rade.
No, za udruženja poput Inicijative za ekonomska i socijalna prava A11 i Astre (Akcija protiv trgovine ljudima) riječ je o modernom ropstvu, a vrlo je vjerovatno da je riječ o žrtvama trgovine ljudima u svrhu ekonomskog iskorištavanja.
Radnici, tvrde udruženja, žive u hladnim barakama oko kojih se izliva kanalizacija, groze se skorog dolaska jake zime, a s obzirom na to da nemaju kopije niti su ikada vidjeli originale, moguće je da se u Srbiji nalaze bez važećih radnih dozvola. Radnici su zaposleni kineske kompanije Linglong, čije je gradilište eksteritorijalno, i gdje su se, ističu aktivisti, posljednjih dana pojavili ljudi s crnim džipovima koji novinarima i aktivistima onemogućavaju svaki kontakt s radnicima i odbijaju se predstaviti.
Vijetnamski radnici, prenosi beogradski studio regionalne televizije N1, rade devet sati 26 dana u mjesecu, a ne ispune li tu normu, makar i za jedan dan, taj mjesec ne dobijaju platu. Zaštitnu opremu plaćaju svojim novcem.
U vlažnim prostorijama nemaju struju, neki su se već otrovali vodom iz zrenjaninskog vodovoda koja je 17 godina zabranjena za upotrebu. Nema ni tople vode.
Odsjek za strance zrenjaninske policijske uprave navodi da su na gradilištu angažovana 402 Vijetnamca, 367 ih ima vizu, a 35 legalne radne dozvole. Radnici su već dva puta štrajkovali zbog nedostatka hrane ili neisplaćenih honorara, poručuju aktivisti.
U Srbiju su došli u martu i aprilu ove godine preko vijetnamske agencije kojoj su platili od 2000 do 4000 dolara za vizu i smještaj. Posrednik u ovom poslu bila je agencija China Energy Engineering Group Tianjin Electric Power Construction Co. Ltd., Ogranak Beograd, piše Al Jazeera. Prema mnogima, riječ je o običnom robovskom radu pred kojim vlasti ne smiju zatvarati oči i trebali bi ga najstrože kazniti te se odmah, navode organizacije, pobrinuti za sigurnost stranih radnika.
Vijetnamskim radnicima u vojvođanskom gradu Zrenjaninu u ponedjeljak je uručena prva pomoć u organizaciji Zrenjaninskog socijalnog foruma. Ta organizacija tvrdi da je u više navrata okušavala uručiti radnicima hranu i toplu odjeću te deke, ali je osiguranje njihova kampa odbijalo preuzeti pomoć. Na kraju su se radnici sami organizovali, izašli iz baraka u većoj grupi i odnijeli vreće. Zahvalili su aktivistima na pomoći. Iako su ih nadređeni snimali cijelo vrijeme dok su razgovarali s novinarima, jedan od njih je pristao dati intervju i rekao da se ne boji.
“Tu nas je oko 400, a najveći problem je nedostatak ispravne vode za piće, vode za kupanje i struje. Već nekoliko dana struje uopšte nema. Nije me strah reći kako nam je iako nas sada fotografišu kineski šefovi i vjerovatno ću s njima imati problema. Došli smo prije tri mjeseca, nemamo dokumenata i ne znamo kako će biti zimi u ovim barakama. Zabrinuti smo što dalje”, rekao je jedan od Vijetnamaca za Danas.rs.
Zrenjaninski aktivisti pokušali su da iz kruga zrenjaninske fabrike “Linglong” u kojem su smješteni vijetnamski radnici izvedu jednog od zaposlenih koji je zbog izjava koje je davao medijima dobio otkaz, nakon čega je nastao opšti haos, prenosi Direktno.
Uspeli smo da uzmemo i vratimo pasoš jednog radnika, čovek je sada na bezbednom, a borba se nastavlja !!! https://t.co/kv0iQiQdF4
— Solidarna Kuhinja (@SKuhinja) November 17, 2021
Aktivisti su po radnika došli automobilom i uspjeli da smjeste radnika u kola, ali je privatno obezbjeđenje opkolilo aktiviste i selo na haubu automobila zabranjujući da ga izvezu.
Jedan od pripadnika obezbjeđenja je vikao „s kojim pravom vi uzimate radnike, odakle vam nalog za to“, na šta mu je jedna od aktivistkinja odgovorila “pa nije on roba da ga uzmemo”.
Aktivisti su uspjeli da uzbunjivača iz Linglonga izvedu zahvaljujući ostalim radnicima koji su izletjeli iz baraka i koji su fizičkom snagom odgurali radnike obezbjeđenja i držali ih dok automobil sa njihovim kolegom nije izašao iz kruga fabrike.
– Uspjeli smo da uzmemo i vratimo pasoš jednog radnika, čovjek je sada na bezbjednom, a borba se nastavlja – navode iz Solidarne kuhinje.
Nakon objavljivanja nehumanih uslova u kojima žive vijetnamski radnici u zrenjaniskoj fabrici “Linglong”, reakcije stižu i poslaničke grupe u Evropskom parlamentu koja poziva Evropsku komisiju da reaguje.
This is modern day slavery happening in Serbia, a country aspiring to join the EU!
We condemn this and urge the Commission and Serbian authorities to investigate and punish all responsible for these inhumane working and living conditions.https://t.co/0b4OfRu6YT
— S&D Group (@TheProgressives) November 17, 2021
– Ovo je moderno ropstvo koje se dešava u Srbiji, zemlji koja teži da se pridruži Evropskoj uniji! Osuđujemo ovo i pozivamo Komisiju i srpske vlasti da istraže i kazne sve odgovorne za ove nehumane uslove rada i života – objavljeno je na Tviter nalogu grupe socijalista i demokrata, poslaničke grupe u Evropskom parlamentu, uz podijeljenu vijest o situaciji u fabrici “Linglong”.
To vam je Vučićev “otvoreni Balkan”. Tiranin i zločinac jednom ostaće uvjek. EU treba da reaguje i sankcioniše tiranina.