piše Bernd Rigert, Deutsche Welle
Dva dana nakon evropskih izbora 28 šefova država ili vlada zemalja Evropske unije razgovarali su o vodećim funkcijama EU. Odluka ipak nije donesena. Ali za to kladionice uveliko rade…
Spekulacije o kadrovskim odlukama, gledanje u šolju ili u kristalnu kuglu – to omiljenije zabave političara, službenika Evropske unije i novinara u Briselu. U utorak, dva dana nakon evropskih izbora koji su donekle pomjerili politička težišta u Evropskom parlamentu, počele su da kruže glasine. A onda su 28 šefova država ili vlada koji su predstavljali zemlje-članice EU, na neformalnoj večeri razgovarali o tome ko bi mogao da bude novi predsjednik moćne Evropske komisije. Istovremeno, trebalo bi da se donese i odluka ko bi trebalo da bude predsjednik Savjetu EU, ko visoki predstavnik za spoljnu politiku i bezbjednost, a ko predsjednik Evropskog parlamenta. Na kraju, bilo je riječi i o fotelji šefa Evropske centralne banke. Sve to je nakon večere potvrdila njemačka kancelarka Angela Merkel.
„Danas neće biti donijete odluke“, rekao je aktuelni predsjednik Evropske komisije, Žan-Klod Junker još uoči večere i tako smanjio spekulacije. Iskusni Junker bio je u pravu. „Danas nijesmo razgovarali o imenima“, rekla je njemačka kancelarka nakon samita. Samo su, dodala je, definisani kriterijumi za kandidate – profili, neophodno iskustvo. „Sada bi svako trebalo da se preispita. Složili smo se s tim da još uvijek ne možemo da donesemo odluke.“
Tusk da posreduje
Predsjednik Savjeta EU Donald Tusk dobio je zadatak da do narednog samita koji se održava za tri nedjelje razgovara sa svim vladama i poslaničkim grupama u Evropskom parlamentu kako bi formulisao predlog. Jer, prema evropskim sporazumima, Savjet je taj koji predlaže kandidate za predsjednika Evropske komisije, što je na neki način predsjednik vlade EU. Potom Evropski parlament bira tog kandidata ili kandidatkinju.
S obzirom na to da nakon ovih izbora demohrišćani i socijaldemokrate nemaju apsolutnu većinu, biće im potrebna podrška iz redova liberala ili zelenih da bi se izabrao predsjedavajući ili predsjedavajuća. „Ovoga puta je drugačije i komplikovanije“, ocjenjuje Angela Merkel.
Da ili možda?
Predsjednik Evropskog parlamenta Antonio Tajani šefovima država i vlada jasno je stavio do znanja da je velika većina poslaničkih grupa, osim liberala, da se za kandidata za predsjednika Evropske komisije predloži neko od kandidata iz predizborne kampanje. Njemačka kancelarka kaže da je Savjet veoma ozbiljno prihvatio tu poruku, iako, dodala je, nijesu svih 28 kandidata baš ubjubjedljiedljivi. Ona sama, kao političarka Hrišćansko-demokratske unije (CDU), naravno podržava kandidaturu Manfreda Vebera(CSU).
Francuski predsjednik Emanuel Makron i drugi više liberalno orijentisani šefovi vlada, za to su da se prvo razgovara o sadržaju i ciljevima evropske politike, a tek onda o ličnostima. Makron Veberovo ime nije pomenuo. On je odbio predlog parlamenta da samo vodeći kandidati dolaze u obzir. „Nema tu automatizma“, rekao je Makron. On bi prije podržao Margrete Vestager komesarku EU iz Danke, koja formalno nije bila nosilac liste na izborima i tek se u izbornoj noći zvanično kandidovala za predsjednicu Evropske komisije.
„Da se ne prodube rane“
Spor oko imena i funkcija šefovi država ili vlada su za početak odložili. „Mi bismo morali tako da napravimo predlog kako se ne bi produbile rane“, upozorila je njemačka kancelarka. Merkelova je podsjetila i na to da bi uskoro moralo da se odluči o sedmogodišnjem budžetu EU, odnosno „srednjoročnim finansijskim okvirima“. „Način na koji se mi danas odnosimo jedni prema drugima, odrediće kako bismo mogli da sarađujemo u budućnosti.“ To bi u prevodu moglo da znači da poker o ličnostima i funkcijama ne bi trebalo da natkrili finansijske odluke. Njemačka je najveći neto-platiša u EU i samim tim ima moć u pregovorima o budžetu.
Predsjedavajući Savjetu EU Donald Tusk rekao je da je spreman da se sa pregovorima počne što je moguće brže. No, uopšte neće biti jednostavno postići balans između interesa malih i velikih država, država sa juga i sjevera EU, partijskih porodica i grupa u parlamentu. Jasno je jedno – da bi najmanje dvije od četiri pozicije morale da zauzmu žene, rekao je Tusk. Tu je još i mjesto šefa Evropske centralne banke, a u tom smislu se pominje i predsjednik Nemačke centralne banke Jens Vajdeman.
Veber ima prednost – barem na kladionicama
Do prve nedjelje zasijedanja novog saziva Evropskog parlamenta, predlog ličnosti za vodeće funkcije trebalo bi da bude zreo za odlučivanje. A do tada može bez problema i dalje da se spekuliše i kladi. Savez evropskih kladionica za predsjednika Evropske komisije objavio je sljedeće kvote: Manfred Veber (CSU) 36,4%, Mišel Barnije (demohrišćanin) 33,3%, Frans Timerman (socijaldemokrata) 11,1% i Margrete Vestager (liberalka) 11,1%.