Zauzvrat, Orban je koristio taktički veto na širok spektar evropskih dosijea kako bi izvukao više novca.
„Jasno je da su šefovi država i vlada siti Orbana“, rekao je Stiven Van Heke, profesor evropske politike na KULeuven. „Vrijeme je da Orban shvati da prijetnja članom 7 sada je realna“.
Za neizvjesnost nema strpljenja
„Orban je uvukao lidere u igru“, rekao je jedan diplomata EU.
„Sada pomalo gubimo. Ponovo ulazimo u igru, šta on hoće? Zašto bismo trebali da brinemo o spasavanju nečijeg lica?“ nastavlja diplomata.
Dodaje: „Trebalo bi da budemo malo snažniji.“
Neke zemlje centralne i istočne Evrope plaše se pozivanja na član 7, navelo je nekoliko diplomata, jer se brinu da bi se u budućnosti mogle suočiti sa sličnim ispitivanjem pitanja vladavine prava kod kuće.
Slovački premijer Robert Fico posebno je ‘divlja karta’, jer ostaje nejasno da li će njegova krajnja lojalnost biti Orbanu ili ostatku bloka.
Takođe postoji rizik od reakcije u samoj Mađarskoj. Suspenzija mađarskog prava glasa bi „još više udaljila Mađarsku od Evropske unije“, rekao je Peter Kreko, direktor Instituta za politički kapital sa sjedištem u Budimpešti.
U parlamentarnoj debati prošle nedjelje, mađarski poslanik Balaž Hidvegi iz Orbanove stranke ismijavao je tu pomisao, rekavši: „Ovako kopate grob Evropskoj uniji. Probudite se i vratite sa ovog ludog puta“.
Francuska strategija
Sve do specijalnog samita lidera sljedećeg četvrtka, lideri EU i Evropska komisija pokušavaju da povuku Orbana nazad u krilo, umjesto da ga dodatno otuđuju prijetnjom članom 7.
Orban je postao sve više izolovan posljednjih mjeseci pošto je italijanska premijerka Đorđa Meloni skrenula ka centrističkim pogledima na Rusiju i ukrajinskoj pomoći, čak i dok vodi najdesniju vladu Italije od Benita Musolinija.
U Holandiji, gdje je krajnje desničarska partija Gerta Vildersa pobijedila na nedavnim izborima, još uvijek nije jasno da će se pridružiti liderima EU za stolom kao premijer.
A na nedavnim izborima u Poljskoj, Orban je izgubio svog najbližeg političkog saveznika pošto je nacionalističku vladu u zemlji porazila proevropska opozicija.
Francuska, na primjer, želi da ponovo izgradi povjerenje sa Mađarskom.
Posljednjih nedjelja zvaničnici francuske vlade su se uzdržavali od javnih kritika Orbana i njegove taktike ucjenjivanja.
Francuski predsjednik Emanuel Makron je u decembru pozvao Orbana u Pariz na privatnu večeru u pokušaju da šarmira moćnika iz Budimpešte. Prema nekoliko francuskih diplomata, zvaničnici su diskretno posjetili Budimpeštu u posljednjih nekoliko nedjelja u pokušaju da poboljšaju odnose.
„Postoji prava francuska ofanziva da se riješi problem Orbana“, rekao je bivši francuski diplomata sa poznavanjem evropskih poslova, dodajući: „Ali veliko je pitanje da li je Orbanov stav principijelan ili je spreman da pregovara“.
Krajnje desničarske ambicije
EU se godinama borila sa erozijom demokratskih vrijednosti u Mađarskoj: smanjenjem slobode medija, napadima na LGBTQ+ prava i nedostatkom nezavisnog pravosudnog sistema.
Evropa rizikuje da izgubi veću bitku sa mađarskim liderom jer on normalizuje krajnju desnicu, kažu diplomate i zvaničnici EU.
Veliki dio Orbanove ideologije, uključujući njegovu antiimigrantsku politiku, ušao je u mejnstrim politiku.
Dok su lideri EU prije deset godina kritikovali veći dio njegove antiimigrantske retorike, ona se sada ogleda u „istorijskom“ migracionom paktu bloka, signalizirajući pomak udesno strožim pravilima i procedurama deportacije za odbijene tražioce azila.
Od početka rata u Ukrajini evroskeptik i proruski Orban je govorio da Kijev i Moskva treba da rade na rješenju uz posredovanje. Uz neuspjelu kontraofanzivu Ukrajine i bez znakova jasne ukrajinske pobjede za skoro dvije godine, raste osjećaj zamora od Ukrajine unutar bloka.
Kada je osvojio četvrti mandat na mjestu premijera 2022. godine, Orban je istakao da je Mađarska „naša zajednička evropska budućnost“.
„Orban radi na unutrašnjoj revoluciji“, rekao je drugi zvaničnik EU. Jedan od gore citiranih zvaničnika EU istakao je kako je Mađarska pojačala svoju komunikacijsku igru na engleskom, apelujući na birače konzervativne desnice širom bloka.
U skladu sa Orbanom, drugi lideri krajnje desnice, poput Francuskinje Marin le Pen i holandskog Vildersa, odustali su od razgovora o izlasku iz EU. Baš kao i Orban, oni su fokusirani na promjenu bloka iznutra.
Uticaj mađarskog premijera na evropsku politiku vjerovatno će se ubrzati nakon izbora za Evropski parlament u junu, kada se očekuje da će desničarske i ekstremno desničarske grupe trijumfovati što će ga približiti centru moći.
„Mađarska nikada nije imala alternativu, nikada nije imala opciju da napusti EU“, rekla je Judit Varga, Orbanova saveznica i poslanica koja je prednjačila na listi njegove stranke Fides na izborima za EU u junu. „I mi ćemo biti posljednja država članica koja će držati posljednji stub kada se cijela stvar uruši“.
