Šef evropske diplomatije Žozep Borel izjavio je danas da je potrebno promijeniti dinamiku u približavanju Zapadnog Balkana Evropskoj uniji i povećati napore radi ubrzanja tog procesa.
U blogu, objavljenom na sajtu Evropske službe za spoljne poslove, Borel je rekao da je njegova neformalna večera “sa liderima šest zemalja Zapadnog Balkana” u utorak bila “važna jer je region trenutno ponovo na raskršću po pitanju evropskih integracija”.
“Posljednjih mjeseci primijetili smo frustraciju na njihovoj strani prema EU i povećanje nacionalističke retorike koja uglavnom doprinosi podjelama. Diskusija je jasno pokazala da je proširenje gotovo egzistencijalna tema koja ujedinjuje region. Svi lideri (sa Zapadnog Balkana) rekli su da integraciju u EU stavljaju na vrh svojih agendi”, naveo je Borel.
Povodom neformalne večere sa predsjednikom Crne Gore Milom Đukanovićem, premijerima Srbije, Kosova, Albanije i Sjeverne Makedonije, Anom Brnabić, Aljbinom Kurtijem, Edijem Ramom i Zoranom Zaevom, i predsjedavajućim Savjetu ministara BiH Zoranom Tegeltijom, Borel je rekao da je želio da “otvoreno i neformalno razmijeni mišljenja sa liderima o njihovim zabrinutostima i predlozima za region i njegovu evropsku budućnost, kao i o više strateškom pristupu evropskoj spoljnoj politici”.
Borel je naveo da je potrebno “malo znanja o evropskoj istoriji da bi se razumjelo zašto region ostaje podložan nestabilnosti, a njegov proces integracije u EU složen”.
“Ratovi 1990-ih ostavili su duboke rane koje su još daleko od zacijeljenih, uprkos vremenu koje je prošlo od Dejtonskog sporazuma za Bosnu i Hercegovinu i prekida vatre između Srbije i kosovskih boraca za nezavisnost 1999. godine. Uz tu tešku istoriju, Rusija i Kina pokušavaju da povećaju svoj uticaj i da oslabe EU u regionu”, kazao je visoki predstavnik EU za spoljnu politiku.
Dodao je da su situaciju nedavno pogoršale pandemija koronavirusa i njene ekonomske i socijalne posljedice, uprkos naporima EU i njenih država članica, koje su mobilizovale 3,3 milijarde eura da pomognu oporavak regiona.
“Politike identititeta jačaju u regionu i sa njima vidimo opasne ideje o prekrajanju granica duž etničkih linija. Takvi narativi su potpuno suprotni evropskoj integraciji”, naveo je Borel.
On je rekao da je, imajući u vidu takav razvoj događaja, stavio Zapadni Balkan na dnevni red prethodnog Savjeta EU za spoljne poslove i dodao da je to bio prvi put od 2018. godine da je na sastanku tog tijela vođena takva diskusija.
“Ministri spoljnih poslova su izrazili zabrinutost zbog mogućnosti ‘gubitka regiona’ i istakli odlučnost da se angažuju na približavanju Zapadnog Balkana njegovoj evropskoj budućnosti. Moramo da učinimo 2021. godinom preokreta u odnosima EU i Zapadnog Balkana u svim oblastima”, kazao je Borel.
Naveo je da su se šefovi diplomatija članica EU složili da kada Zapadni Balkan “isporučuje” preuzete obaveze, da onda i EU treba da postupa u skladu s obećanjima.
“Konkretno, Albanija i Sjeverna Makedonija očekuju otvaranje pregovora o članstvu s EU u junu, a međuvladine konferencije očekuju i Srbija i Crna Gora. Liberalizacija viznog režima za Kosovo dugo kasni: ta zemlja je ispunila sve potrebne kriterijume i sada je potreban napredak po ovom pitanju. U potpunosti ću podržati viznu liberalizaciju za Kosovo. U junu ću posredovati u još jednoj rundi dijaloga Beograda i Prištine”, rekao je Borel.
Dodao je da “sveobuhvatni pravno obavezujući sporazum Srbije i Kosova takođe dosta kasni” i da Bosna i Hercegovina ovu godinu bez izbora treba u potpunosti da iskoristi za teške pregovore i odluke o izbornim reformama, vladavini prava i neophodnim ustavnim amandmanima.
Borel je podsjetio na povezanost EU i regiona, navodeći da je Unija vodeći trgovinski partner svim zemljama zapadnog Balkana, sa gotovo 70 odsto ukupne trgovine regiona.
“Tokom proteklih deset godina naša trgovina je porasla gotovo 130 odsto. Izvoz Zapadnog Balkana u EU povećan je 207 odsto. U 2018. godini više od 65 odsto stranih direktnih investicija u regionu bilo je iz EU”, naveo je šef evropske diplomatije.