Piše: Genadij Sisojev (Komersant)
Nedjelju dana od početka protesta srpske opozicije, koja optužuje vlast za falsifikovanje rezultata izbora 17. decembra i traži novo glasanje, došlo je do oštre radikalizacije protesta.
Protesti su eskalirali u oštre sukobe sa policijom i hapšenjima. Predsjednik i premijerka Srbije pružili su uvjeravanja da ”u Srbiji neće biti Majdana”. Opozicioni lideri obećali su da neće odstupiti od svojih ciljeva, ”bez obzira na cijenu”.
Situacija u Beogradu naglo se zaoštrila tokom sedmog protesta opozicije, koja svake večeri od prošlog ponedjeljka protestuje na ulici, optužujući vlast za „krađu izbora 17. decembra“ i zahtjevajući novo glasanje.
Nasuprot svim prognozama, izbori su završeni ubjedljivom pobjedom vladajuće Srpske napredne stranke predsjednika Aleksandra Vučića, koja je preuzela kontrolu nad parlamentom zemlje i nadmašila protivnike čak i u prijestonici, gdje je opozicija predviđala nespornu pobjedu.
I ako su do nedjelje protesti bili relativno mirni i ograničeni na blokadu zgrade Republičke centralne izborne komisije, kao i štrajk glađu nekoliko opozicionih lidera, u večernjim satima 24. decembra došlo je do oštre radikalizacije.
Epicentar protesta u nedjelju se preselio u zgradu parlamenta prijestonice, koja se nalazi u blizini Centralne izborne komisije, gdje su opozicioni poslanici namjeravali da uđu kako bi, kako su najavili, „proglasili pobjedu na izborima u Beogradu sa balkona“.
Međutim, te planove osujetili su policija i žandarmerija, koji su prethodno iznutra blokirali ulaz u skupštinu grada. Ogorčena gomila hiljada ljudi počela je da uzvikuje parole protiv vlade, a onda je grupa maskiranih mladića počela da baca kamenje i flaše na zgradu, razbijajući prozore i razbijajući vrata. Policija je odgovorila suzavcem.
Konfrontacija koja je trajala nekoliko sati, a koja je bila praćena periodičnim pozivima demonstranata da se oslobodi obližnja zgrada predsjedničke administracije, završena je bliže ponoći napadom policije.
Za manje od sat vremena specijalne jedinice policije i žandarmerije, aktivno koristeći pendreke i druga sredstva, prvo su odgurnule demonstrante od skupštine grada, a potom ih potpuno istjerale iz oblasti u centru Beograda, gdje se nalaze administrativne zgrade, nakon čega su je okružile u uskom krugu.
Višečasovni sukobi rezultirali su povrijedama osam policajaca (prema Ministarstvu unutrašnjih poslova) i brojnih demonstranata (prema opoziciji). Uhapšeno je više od 30 demonstranata.
Tri predsjednikova obraćanja
Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić obratio se u nedjelju tri puta naciji. U popodnevnim satima, čak i prije početka protesta, najavio je da neće biti revizije rezultata izbora 17. decembra, jer su, prema njegovim riječima, bili potpuno transparentni, a pobjeda pro-predsjedničke stranke bila je čista. Predsjednik je dopustio mogućnost novih izbora u Beogradu samo ako pro-predsjednička stranka ne uspije da stvori vladajuću koaliciju u toj zemlji, što je malo vjerovatno.
Posle početka sukoba demonstranata i policije, Aleksandar Vučić je iznio novi apel, uvjeravajući naciju da „neće biti revolucije i da im ništa neće uspjeti“. Prema predsjednikovim proračunima, „2.490 ljudi je učestvovalo u protestu opozicije, a 1.195 njih se okupilo pored gradskog parlamenta“.
On je pružio uvjeravanja da „država ima dovoljno snage da odbrani demokratiju, volju građana, Srbiju i Beograd“.
Predsjednik se po treći put obratio naciji oko ponoći, posle sastanka Savjeta za nacionalnu bezbjednost.
„Danas je pokušano nasilno zauzimanje državne institucije Srbije“, rekao je Aleksandar Vučić i dodao: „Sve je unaprijed isplanirano, imamo čvrste dokaze za to. Uslijediće reakcija države, hapšenja će se nastaviti.“
Predsjednik Srbije se u jednom od obraćanja zahvalio „stranim obavještajnim službama koje su izvijestile o tome šta se priprema“. Predsjednikove riječi objasnila je premijerka Ana Brnabić.
Iste večeri je otvoreno saopštila da je „podatke dala ruska bezbjednosna služba“. Poslije toga, premijerka je pružila uvjeravanja: „U Srbiji neće biti Majdana.“
Lideri srpske opozicije izdali su saopštenje u kojem su optužili „režim Aleksandra Vučića da je pokazao svoje pravo lice nasilnika time što nije dozvolio narodnim poslanicima da uđu u parlament i uputio svoje huligane da izazovu incidente“. Oni su obećali da neće odstupiti od svojih ciljeva, „bez obzira na cijenu“.
Svaka cast. Respekt.