“U večernjim časovima zakucali su na vrata, čuli smo zvono, moji ukućani su otvorili vrata da vide ko u tom periodu zvoni s obzirom na to da je policijski čas i da imamo vanrednu situaciju. Osobe su se predstavile, jedan od njih je bio stanar zgrade, a drugi njegov drug. Pitali su da li želimo da uzmemo zastavu Srbije i da je to zapravo poklon Grada i da će se uskoro napraviti slike u marketinške svrhe.”
To je za Radio Slobodna Evropa (RSE) ispričao Zoran Milosavljević, stanar zgrade u ulici Grčića Milenka u beogradskoj opštini Vračar.
Deset hiljada državnih zastava Srbije uoči uskršnjih praznika, koji su se ove godine obilježavali 19. aprila, poklonjeno je, prema odluci Grada Beograda, građanima Beograda “u ime predsjednika Srbije” kako bi građani isticanjem tih zastava na balkonima i prozorima dali podršku onima koji se tokom pandemije bore za ljudske živote.
Iz Grada Beograda za RSE navode da za ove zastave nije izdvojen novac iz budžeta, već da je riječ o donaciji. RSE, ipak, nije dobio odgovor gradske vlasti niti informaciju iz Predsjedništva Srbije na pitanje ko je donirao zastave „u ime predsjednika”, kao i da li je Predsjednštvo zastave naručilo na javnom tenderu.
Poklon nepoznatog donatora
Milosavljević kaže da muškarci koji su stanarima u njegovoj zgradi nudili zastave nisu imali stranačka obilježja.
“Moji ukućani su me zvali, pitali da li to smiju da prihvate, pitao sam o čemu se radi,[vidio sam, prim. aut] da je u pitanju srpska zastava, zbog ljubavi prema svojoj zemlji i narodu, ja sam rekao – kako da ne, uzmite. Pitao sam u koju svrhu se to radi, tako da je rečeno da će uskoro biti slikane zgrade i da će to izaći u medijima”, kaže on.
Dodaje da su zastavu istakli na prozoru.
“Koliko ja mogu da vidim, većina stanara je iz ljubavi prema svojoj državi i narodu okačila“, dodaje Milosavljević.
Kakvo su objašnjenje dali iz beogradske vlasti?
Na sajtu Grada Beograda 19. aprila objavljeno je da je Grad “u čast najvećeg hrišćanskog praznika – Vaskrsa” donio odluku da “u ime predsjednika Srbije” pokloni Beograđanima deset hiljada srpskih zastava.
Prema riječimaGorana Vesića, zamjenika gradonačelnika Beograda, zastave su poklonjene “kako bi na taj način građani glavnog grada pokazali podršku ljekarima, medicinskim sestrama, farmaceutima i svima onima koji se u ovoj situaciji bore za živote ljudi”.
Na zvaničnoj fejsbuk strani Gorana Vesića istog dana objavljene su fotografije zastava na prozorima i balkonima u ulici Vojislava Ilića i Grčića Milenka u Beogradu.
Da li je bilo javne nabavke?
RSE je uputio pitanja 21. aprila Gradu Beogradu, između ostalog, da li je Grad Beograd i kada nabavio 10.000 zastava, da li je sprovedena javna nabavka ili su zastave donirane Gradu.
“Zastave Srbije koje je zamjenik gradonačelnika Beograda Goran Vesić podijelio građanima su donacija Gradu Beogradu. Grad Beograd nije kupovao zastave, niti ima predviđen novac u budžetu za tu namjenu“, piše u kratkom odgovoru Grada RSE.
Međutim, odgovor na pitanje ko je zastave donirao, redakcija RSE nije dobila, ali je Vesić 24. aprila najavio podjelu novih 10.000 zastava Beograđanima.
“U ime predsjednika Srbije i Grada, danas nastavljam s podjelom zastava i pred nama je novih 10.000 zastava koje sam dobio kao lični poklon od donatora, pojedinaca i patriota”, rekao je Vesić.
On je rekao da su zastave koje su podeljene građanima “donacija kompanija gradu”, a kada je riječ o novoj podjeli zastava, on je naveo da su se građani “obraćali opštinama i volonterskim centrima kako bi dobili zastavu i istakli je u svom domu”.
Budući da su zastave podijeljene građanima “u ime predsjednika Srbije”, RSE se obratio i Predsjedništvu Srbije 21. aprila sa pitanjima da li je ta institucija donirala 10.000 zastava Gradu Beogradu, da li su zastave nabavljene na javnom tenderu ili su donirane. Odgovor na ova pitanja RSE nije dobio.
Na sajtu predsjednika Srbije nije objavljena nijedna javna nabavka 2020. godine, a posljednje objavljeno obavještenje o dodjeli ugovora u postupku javne nabavke je iz septembra 2019. godine.
Jedna donacija, više spornih pitanja
Nemanja Nenadić, programski direktor organizacije „Transparentnost Srbija“, kaže za RSE da u slučaju donacije zastava Gradu Beogradu ima više nejasnoća, a najspornije pitanje je, kako navodi, dijeljenje zastava “u ime predsjednika republike”.
“Grad Beograd može da radi razne poslove iz svoje nadležnosti i u svoje ime, dakle, organi Grada mogu donositi razne odluke, pa i one koje se tiču podjele raznih dobara građanima, ali ništa od toga oni ne mogu činiti u ime predsjednika države. Predsjednik države je poseban organ koji ima svoje nadležnosti. Ovdje se umjesto prikazivanja sopstvenih odluka poziva na autoritet predsjednika“, objašnjava Nenadić.
On dodaje da sumnja da je predsjednik Srbije donirao ove zastave Gradu, već da je, prema njegovim mišljenju, prije riječ o jednom maniru koji je primjetan kod funkcionera i ministara “da se pozivaju na autoritet predsjednika i kada odluka ima i kada nema veze sa predsjednikom (Aleksandrom Vučićem, prim. aut.)“.
“Dok se neko od njih ne oglasi tim povodom, jako je teško to komentarisati“, navodi Nenadić.
On smatra da je takođe potencijalno problematičan kriterijum po kome su zastave dijeljene građanima Beograda.
“Ako je ideja bila da se one (zastave) istaknu na zgradama, onda bi bilo najlogičnije da je Grad pozvao predsjednike skupština stanara i upravnike zgrada i da se onda distribucija obavila kroz neke takve kanale. Ništa od toga nije bilo objavljeno ni prije ni poslije, tako da imamo krajnje nejasnu situaciju“, objašnjava Nenadić.
Postoji li odluka o donaciji?
Programski direktor „Transparentnosti Srbija“ takođe ističe da u ovom slučaju nedostaju bazična dokumenta, prije svega, odluka Grada Beograda koja je u objavi na sajtu Grada spomenuta, a na osnovu koje su zastave dijeljene građanima.
“Takva odluka se ne može naći u Službenom listu Grada Beograda, u onim brojevima koji su do sad objavljeni“, kaže Nenadić.
Transparentnost Srbija je povodom ovog slučaja uputila, 22. aprila, dva zahtjeva za pristup informacijama od javnog značaja. Jedan zahtjev upućen je Gradu Beogradu, a drugi predsjedniku Srbije. Zahtjeva se, između ostalog, uvid u odluke o dodjeli zastava, dokumenta u kojima se može vidjeti kriterijum za dodjelu i dokument kojim predsjednik Srbije odobrava dodjelu zastava.
Šta stoji u Zakonu o upotrebi zastave?
Prema Nenadićevim riječima, dodjela državnih zastava građanima ima još jednu spornu dimenziju.
“To je pitanje Zakona o upotrebi zastave, grba i himne Srbije jer tu postoje neka pravila koja bi mogla biti sporna u ovom slučaju zato što je državna zastava, ona koja ima grb na sebi, namijenjena, prije svega, državnim organima, isticanju na zgradama tih organa ili u nekim službenim prilikama. Sa druge strane, zakon prepoznaje takozvanu narodnu zastavu, to je obična ,srpska trobojka’ koju bi građani mogli da koriste u raznim prilikama kao što su svadbe i slično“, kaže on.
Građanima Beograda su, kako se može vidjeti na objavljenim fotografijama, podijeljene državne zastave Srbije.