Proces evropskih integracija u državama Zapadnog Balkana ne predstavlja više pokretač demokratskih procesa, kazao je profesor političkih nauka, Zlatko Vujović na Forumu za evropski Balkan (FEB) održanom u Sloveniji.
On je rekao da je Crna Gora, koja se smatra zemljom koja je među kandidatima sa Balkana najviše odmakla u procesu evropskih integracija često je dobijala kritike da nije prošla kroz pravu tranziciju vlasti, kao što se to dešavalo u drugim zemljama
“To smo doživjeli na parlamentarnim izborima 2020. godine, kada je DPS predao vlast opoziciji. U posljednje vrijeme može se reći da postoji dezorijentacija političkih elita i birača, ali i naših zapadnih partnera, kada govorimo o razrješenju političke krize. Kada vidimo, na primjer, primjer Sjeverne Makedonije, čini se da nije važno šta ste uradili da biste dostigli evropske standarde, ako svaka država može da vam postavlja nove uslove na svoj način. Tako evropski proces rizikuje da postane suprotnost ulozi akceleratora demokratskih procesa”, naveo je Vujović.
Osnivač FEB-a i ambasador iz Slovenije Mitja Močnik, istakao je da je tema ovog foruma, za razliku od većine sličnih događaja na kojima se raspravlja o tome što zemlje tzv. Zapadnog Balkana treba da učine da se približe EU – šta ta evropska zajednica radi pogrešno u odnosu na naš region, “da nema realne volje i napretka u smjeru evropskih reformi”.
Josip Juratović, poslanik u njemačkom parlamentu i izvještač sa područja Balkana, Sloveniju i Hrvatsku vidi kao partnere, koji igraju ulogu mosta između balkanskih država i Unije, i koje bi mogle pomoći što bržoj integraciji tog dijela Evrope u Uniju.
“Sve od solunskog sporazuma, dakle već 20 godina, neprestano slušamo o evropskoj perspektivi Zapadnog Balkana, to je jednostavno nedopustivo”, upozorava Juratović.
Biznismen, bivši gradonačelnik Banjaluke i bivši predsjednik Skupštine Republike Srpske, Igor Radojičić, ukazuje na pitanje koje nakon višegodišnjih praznih obećanja zvuči pomalo čudno: da li države članice EU zaista žele proširenje na ostatak Balkana, koji još nije dio Unije?
Nakon što je Unija predugo ostavila region po strani, tek ratom u Ukrajini i zabrinutošću za stabilnost Evrope ponovo se povećao interes EU za Zapadni Balkan.
“Ako smo stalno dio administrativnih i birokratskih procedura, gdje se ljestvica zahtjeva stalno povećava i stalno se dodaju novi politički uslovi, teško da će integracija napredovati. Mora postojati politička strateška volja za proširenjem. Te volje za sada nema, a bojim se da će se ta volja, nažalost, pokazati samo ako budemo u još većoj krizi”, upozorava Radojičić.
Penzionisani albanski diplomata i do prošle godine vođa albanskih pregovarača za ulazak u Evropsku uniju Zef Mazi, upozorio je da u svjetlu evropskih napora balkanskih zemalja, Unija ima i niz svojih problema.
„EU odlaže integraciju balkanskih zemalja više od 20 godina. Moramo zaustaviti sljedeće neodređeno odlaganje. Naravno, možemo vidjeti različite poglede različitih evropskih zemalja na region. Na ove stavove utiču različiti faktori, ali sam uvjeren da EU mora da počne strateški da gleda na balkanske zemlje. Ovakav strateški pogled na balkanske zemlje nismo vidjeli u posljednjih više od 20 godina“, upozorava Mazi.
Ministar evropskih poslova i glavni pregovarač Sjeverne Makedonije sa Evropskom unijom Bojan Maričić rekao je da evropska politika proširenja ne funkcioniše dobro, kao i da evropske reforme ne funkcionišu bez jasne perspektive da će doći do evropskih integracija.
“Da smo mogli sami da sprovedemo te reforme, bez jasnog krajnjeg cilja, odnosno ulaska u EU, već bismo to uradili”, odgovara Maričić na prigovore pojedinih evropskih diplomata koji ga tješe da Makedonci prije svega te reforme sprovode zbog sebe i tek onda zbog ulaska u EU.
Dugogodišnji srpski diplomata i profesor na Pravnom fakultetu u Novom Sadu Duško Lopandić, pokušao je da opiše koliko su prazne priče o širenju Unije
On, za nedostatak inovativnosti krivi evropsku politiku proširenja.
“Kada je u pitanju naš region, vidimo da podrška evropskom širenju varira od zemlje do zemlje, a najmanja je upravo u Srbiji. Već duže vrijeme je u konstantnom padu i sada je, po mom mišljenju, već ispod 44 odsto”, rekao je Lopandić.
On je kao važno pitanje sa kojim moraju da se suoče i kreatori ekspanzionističke politike u Briselu istakao iseljavanje ljudi iz regiona.
Paneliste Foruma za evropski Balkan primio je i gradonačelnik Ljubljane Zoran Janković, koji je podržao inicijativu Foruma za evropski Balkan te dodao da u EU nije sve med i mlijeko, ali je najbolje moguće mjesto za države Balkana.