O jačanju političkih i poslovnih veza Beograda i Budimpešte, odnosno predsjednika Srbije Aleksandra Vučića i premijera Mađarske Viktora Orbana, prošle godine se govorilo u istraživanju koje je sproveo BIRN.
“Kako jačaju političke veze između Beograda i Budimpešte, jačaju i poslovi firmi bliskih strankama na vlasti, koje su preuzele poslove zamjene uličnog osvjetljenja u brojnim gradovima u Srbiji.
Odnosi Beograda i Budimpešte teško mogu da budu bolji, razvijajući se na onom što kritičari nazivaju „autoritarne tendencije” srpskog predsjednika Aleksandra Vučića i mađarskog premijera Viktora Orbana.
Međutim, iza politike cvjetaju i kontroverzni poslovni dogovori”, pisao je tad javno.rs, pozivajući se na djelove iz izvještaja.
Možda su sada, gledajući kroz okvir ovakvih veza Vučića i Varheljijevog šefa Orbana, mnogo jasnije skandalozne poruke komesara za priširenje i miješanje u odnose Crne Gore i Srbije i aktuelnu temu protjerivanja ambasadora.
Jasno je i političkom laiku, gledajući kroz taj okvir, da Varhelji zapravo samo ispunjava zadatke koje mu zadaje premijer, iako, po svim pravilima, zakonima i konvencijama to ne bi smio da pomisli, a ne da uradi.
U Izvještaju BIRN-a se, između ostalog, navodi da je od 2016. godine grupa mađarskih, srpskih i slovenačkih firmi dobila u postupku javnih nabavki ugovore vrijednosti više od 25 miliona eura za poslove obnavljanja javnog osvjetljenja u nekoliko gradova u Srbiji u kojima je na vlasti Srpska napredna stranka.
Istraživanje koje su sproveli BIRN i mađarski online portal Direkt 36 pokazuje da su te kompanije povezane sa ljudima iz najbližeg okruženja Orbana, Vučića i srpske premijerke Ane Brnabić.
Vodeću ulogu u uvođenju LED osvjetljenja u Mađarskoj imala je firma Elios Innovativ Zrt osnovana 2009. godine. Firmom su rukovodili Ištvan Tiborc, 32-godišnji suprug Orbanove najstarije ćerke Rahel i njegov prijatelj i poslovni partner Balint Erdei. Godinu dana kasnije firma je krenula sa poslom uvođenja LED osvjetljenja u desetini gradova u Mađarskoj.
Firma je otvorila svoj ogranak u Srbiji u decembru 2014. godine, samo nekoliko mjeseci nakon što su Orban i Vučić, tadašnji premijer Srbije, održali prvu zajedničku sjednicu Vlada.
U istraživanju koje su sproveli BIRN i Direkt 36 otkrivene su veze između Eliosa i firmi koje rade u Srbiji – Elios SRB, ESCO Elios, ENEF-Energetska efikasnost i firme U Light Kft, koja je otvorila ogranak u Srbiji.
U poslove uvođenja LED osvjetljenja sa ovom mrežom povezanih kompanija ušle su i Južna Bačka, Keep Light i Somborelektro, kao i Resalta, slovenačka firma čiji je suvlasnik investicioni fond na čijem je čelu nekadašnji poslodavac premijerke Ane Brnabić.
Orbanov zet napustio je firmu aprila 2015. godine nakon što je Evropska kancelarija za borbu protiv korupcije (OLAF) započela istragu o 35 projekata za ulično osvjetljenje u Mađarskoj. OLAF je nakon istrage u svim slučajevima pronašao „ozbiljne nepravilnosti“ i „sukob interesa“, a u 17 slučajeva i „organizovanu prevaru“.
Njegov prijatelj Balint Erdei firmu je napustio sedam mjeseci kasnije. Međutim, u februaru 2016, Elios SRB je preuzela druga Erdeijeva firma – Woody Holding, koja se danas zove Redwood Holding.
Novinari BIRN-a i Direkt36 pitali su Orbana i Vučića da li su njihovi dobri politički odnosi doprinijeli saradnji firmi koje su bliske njima i njihovim političkim strankama.
Predstavnica za štampu predsjednika Vučića odgovorila je da ovo nisu pitanja za predsjednika.
„On ne odlučuje o tenderima, ne bavi se rasvjetom. Postoje zakonske procedure koje tokom tendera moraju biti poštovane, te vas molim da ukoliko postoji bilo kakva sumnja u ispravnost istog, pitanja pošaljete instituciji koja je tender raspisala”.
Iz pres službe Orbana rekli su da se „premijer ne bavi poslovnim pitanjima“.