Izvanredni i opunomoćeni ambasador NR Kine u Crnoj Gori Nj.E. Fan Kun bio je 5. jula 2023. godine domaćin prijema povodom obilježavanja deset godina Inicijative „Pojas i put“, na kojem je održao uvodni govor. Na prijemu su prisustvovali i govorili bivši predsjednik Crne Gore Filip Vujanović i ministar finansija u Vladi Crne Gore Aleksandar Damjanović, a među zvanicama je bilo više od 100 predstavnika brojnih oblasti u Crnoj Gori, veliki broj prijateja Kine i predstavnika medija.
“Ambasador Fan se u svom govoru osvrnuo na plodna dostignuća inicijative „Pojas i put“ u proteklih 10 godina i kroz kratke video priloge predstavio najnovija razvojna dostignuća modernizacije u kineskom stilu u toku ove godine. Ambasador Fan je naglasio da se ove godine navršava i 6 godina od potpisivanja memoranduma o razumijevanju u okviru inicijative „Pojas i put“ između Kine i Crne Gore, kao i prvih godinu dana od puštanja u saobraćaj prioritetne dionice autoputa, čiji je glavni izvođač radova bila kineska kompanija”, saopšteno je iz Ambasade Kine u Crnoj Gori.
Fan Kun je izrazio nadu da će predstavnici sfih sfera života u Crnoj Gori iskoristiti brojne prilike koje Kina pruža, ojačati saradnju sa Kinom, pokrenuti brz ekonomski i društveni razvoj i zajednički dati doprinos izgradnji zajednice sa zajedničkom budućnošću za čovječanstvo.
Predsjednik Vujanović i ministar finansija Damjanović visoko su afirmisali strateški značaj crnogorskog autoputa i ponovili opredijeljenost i viziju Crne Gore da učestvuje u zajedničkoj izgradnji „Pojasa i puta“.
Inicijativu Pojas i Put promovisao je prije deset godina predsjednik Kine Xi Jinping da bi se, na drevnom putu svile – koji je postojao prije više od hiljadu godina – formirao Novi Put svile, koji će snažnije povezivati države Azije, Afrike i Evrope. Povezivanje od azijskog Pacifika, preko Sjeverne Afrike, do Zapadne Evrope, obezbijediće se kroz izgradnju bolje putne inftrastrukture, koja će omogućiti bolju trgovinu i turizam, a time i bolju komunikaciju ljudi, saopštio je nekadašnji predsjednik Crne Gore Filip Vujanović.
Kako je kazao, tokom decenije trajanja, Inicijativa Pojas i Put afirmisala je više vrijednosti, od kojih bih izdvojio najvažnije: Prvo, Inicijativa je afirmisala vrijednosti globalizacije i partnerstva. Obuhvatajući tri kontinenta, Inicijativa je uputila poruku da samo globalne vrijednosti garantuju prosperitet čovječanstva. Upravo na tim vrijednostima utemeljena su UN i njene agencije – sa trajnom i nezamjenljivom ulogom multilateralizma. Inicijativa počiva na principima otvorenosti, ravnopravnosti i uzajamne koristi.
“Drugo, Inicijativa je obezbijedila stabilno finansiranje kroz osnivanje Fonda Novog puta svile – ali i podrškom Azijske infrastruktrurne investicione banke (AIIB), Nove razvojne banke BRIKS-a i Kineske razvojne banke. Izvjesnost i kvalitet finansiranja garantovali su privlačnost i konkurentnost”, navodi Vujanović.
I treće, dodaje, Inicijativa je potvrdila vrijednost i značaj regionalne i bilateralne saradnje sa Kinom. Region Srednje i Jugoistočne Evrope je sarađivao sa Kinom kroz Mehanizam “17+1”, a bilateralnu saradnju imala je svaka država pojedinačno.
“Crna Gora je kroz ovu Inicijativu obezbijedila finansiranje, projektovanje i izgradnju autoputa od Podgorice do Mateševa otvorenog za promet prije skoro godinu dana. Autoput je već pokazao svoju punu opravdanost”, smatra Vujanović.
Takođe, ističe, prošla je gotovo godina dana njegovog korišćenja bez saobraćajnog udesa sa smrtnom posljedicom. Dobili smo autoput koji čuva ljudske živote, umjesto magistrale koja je zbog tragičnosti nazivana “kanjonom smrti”. Ova – bezbjednosna vrijednost – opravdala je izgradnju autoputa i partnerstvo sa Kinom. Ekonomska korist je očigledna, a njene razmjere će pokazati budućnost.
“U bilateralnoj saradnji država EU i Kine treba izdvojiti Italiju, Francusku i Njemačku. U saradnji Italije i Kine od posebnog značaja je posjeta predsjednika Kine Si Đinpinga Italiji – u martu 2019. godine – kada je potpisano više od 30 sporazuma, vrijednih oko 7 milijardi eura. U saradnji Francuske i Kine važna je posjeta predsjednika Kine Francuskoj – takođe u martu 2019. godine – kao i predsjednika Francuske Makrona Kini – u januaru 2018. godine – kada je Kina od Francuske naručila 184 Erbasova aviona ukupne vrijednosti oko 15 milijardi eura”, kazao je Vujanović.
Takođe, ocjenjuje, najintezivniju ekonomsku saradnju među državama EU sa Kinom ima Njemačka. Ranija kancelarka Merkel imala je desetak posjeta Kini, a kancelar Šolc je posjetio novembra prošle godine. Te posjete se bile sa brojnim privrednim delegacijama, uz razvijanje značajne saradnje.
“U ocjeni vrijednosti Inicijative Pojas i Put treba pomenuti i kritike. Kritiku koja je osporava, smatrajući da visoki krediti stvaraju tzv. “zamku duga”, koja dužnika čini zavisnim od povjerioca i – u krajnjem – od Kine. Ove kritike treba shvatiti kao dobronamjerno upozorenje i poziv na opreznost. U svim velikim zaduženjima državna politika ima obavezu – i odgovornost – realnog planiranja vraćanja duga. Crna Gora – koja se bez osnova upozorava na dužničku zamku – pokazala je da blagovremeno – i bez problema za budžet – može da vraća svoj dug. Naravno, u kapitalnim investicijama treba ispitati i mogućnosti privatno-javnog partnerstva, koncesije i kombinovanog ulaganja”, navodi nekadašnji predsjednik države.
Zaklučuje da je, protekla decenija pokazala vrijednost Inicijative Pojas i Put. Ona je ozbiljna šansa za kapitalne – državne i regionalne investicije – koje su u funkciji povezivanja i razvoja.
“Najveći transnacionalni infrastrukturni projekat možda i u istoriji “Pojas i put” pokazao je mnoge benefite u brojnim državama. U Crnoj Gori konkretno imali smo realizaciju prve faze autoputa od Bara do Beograda. Ambicija CG je da, u najkraćem mogućem roku, nastavi gradnju autoputa. Nemamo vreman za čekanje, to je strateški prioritet CG u uslovima kada se mijenja globalna klima, CG treba da iskoristi mogučnost da poveže Luku Bar sa Centralnom Evropom i iskoristi neke razvojne šanse i taj koridor popuni saobraćajnom i energetskom infrastrukturom”, kazao je na prijemu ministar finansija Aleksandar Damjanović.
Prema njegovim riječima, Crna Gora kao buduća članica EU, odnose sa NR Kinom treba da definiše na način na koji to definišu i ključne članice EU.
“Ja bih to nazvao svojevrsnom evropeizacijom odnosa Crne Gore i Kine. CG prati politiku EU u dijelu odnosa vanjske poltiike prema trećim državama i čini mi se da sve što smo radili, korespondira sa onim što su načela EU, a to je otvorenost, transparentnsot naših veza i spremnost za saradnju koju CG pokazuje kao relativno mala država, u današnjem globalozovanom svijetu”, zaključio je Damjanović.