Razvoj epidemije otvorio je pitanje – da li je došao trenutak da se i u Evropi govori o izlasku iz karantina i kako bi taj izlazak mogao da izgleda? Većinski stav je da je za tako nešto još rano, ali nema sumnje da će mnoge zemlje u narednim nedjeljama razmatrati scenarije izlaska iz sadašnje situacije, tražeći kompromis između rizika za ljudske živote i razorne cijene za ekonomiju koju nosi sadašnja situacija.
U Austriji će sljedeće nedelje biti otvorene prodavnice, a za maj se najavljuje otvaranje restorana i kafića, uz nastavak nekih od mjera higijene i fizičkog distanciranja koje su do sada bile na snazi.
I u Danskoj će neka ograničenja biti ukinuta sljedeće nedjelje, a u Norveškoj će škole početi ponovo da rade već od 27 aprila. Debata o faznom, sektorskom ukidanju mjera vodi se u Njemačkoj, a vlasti u Češkoj najavljuju “pametni” karantin – postupno otvaranje aktivnosti, uz striktno praćenje i izolovanje zaraženih slučajeva.
Činjenjica je da u Italiji, Španiji, Francuskoj i drugim zemljama postoje znaci usporavanja epidemije. Stopa novih infekcija je smanjena, broj umrlih umjereno opada. Španski premijer Pedro Sančez saopštio je da je Španija dostigla vrh epidemije i da se u toj zemlji očekuje njeno usporavanje. Ministar finansija Španije najavljuje da će građani moći postepeno da se vrate aktivnostima počev od 26. aprila. U Italiji će neke ekonomske aktivnosti biti omogućene u aprilu, a ublažavanje mera izolacije očekuje se od 4. maja.
Uprkos tome, eksperti Svjetske zdravstvene organizacije za Evropu i Evropske agencije za prevenciju zaraznih bolesti upozoravaju da na evropskom nivou epidemija još nije na svom vrhuncu – odnosno da brojevi zaraženih i umrlih i dalje rastu.
Stručnjaci strahuju da bi naglo i preuranjeno ukidanje mjera izolacije ugorozilo dosadašnje napore i dovelo do novog porasta epidemije. “Još je prerano da se iznenada ukinu sve mjere društvenog i fizičkog distanciranja iako ove stroge mjere mogu biti prilično razarajuće za društvo na ekonomskom i socijalnom planu”, saopštila je Evropska agencija.
Evropska komisija planirala je da ove nedjelje iznese mapu puta za kordinirani izlazak iz karantina na nivou EU, kako bi se izbeglo šarenilo mera u različitim zemljama članicama. Taj korak je ipak odložen, jer neke zemlje smatraju da bi takva debata poslala pogrešnu poruku u trenutku kada se od građana i dalje traži disciplinovano pridržavanje postojećih mjera.
U većini zemalja preovlađuje stav da će sadašnje mjere izolacije ostati na snazi narednih šest do osam nedelja, ali debata o izlaznoj strategiji je počela.
Francuska medicinska akademija predložila je ublažavanje mjera po regionima u odnosu na broj raspoloživih bolničkih kreveta. U djelovima zemlje gdje brojevi oboljelih opadaju i bolnički kapaciteti nisu ugroženi, mjere bi bile ukinute.
Druga opcija je otvaranje po starosnim grupama, što znači da bi mjere restrikcije za starije od 65 godina i hronično bolesne bile ukinute nekoliko mjeseci kasnije nego za ostale – odnosno kada u međuvremenu 60-70 odsto stanovništva razvije imunitet.
Treća opcija nazvana je “stop and go” je i podrazumjeva naizmenično smjenjivanje perioda sa restrikcijom i bez nje – i tako sve do pronalaženja vakcine.
Jednu od ključnih uloga u izlaznoj strategiji imaće digitalno praćenje slučajeva i testiranje – i to ne samo na prisustvo virusa, već i testiranje na prisustvo antitjela u organizmu. Testovi na prisustvo antitjela pokazaće koji tačno dio stanovništva je imao kontakt sa virusom i tako stekao imunitet na kovid 19.
Žan Fransoa Delfresi, predsjednik Medicinskog saveta Francuske i savjetnik predsjednika Makrona, kaže da je svrha sadašnjih mjera izolacije između ostalog i “kupovina vremena” za takvu vrstu testova, koji bi u masovnoj upotrebi mogli da budu već u maju ili junu. Mjere bi trebalo da smanje broj oboljelih do tog nivoa da se može preći u drugu fazu – fazu masovnog testiranja i digitalnog praćenja. Testovi na prisustvo antitjela bi pokazali da li u populaciji postoji “kritična masa” imuniteta koja bi zahvatila bar 50 odsto stanovništva. Prema sadašnjim procjenama, doduše, taj procenat u Francuskoj i Evropi trenutno je i dalje mali – oko 10 do 15 odsto stanovništva.
Kada i kako se vratiti normalnom životu – to pitanje će se svakako sve više čuti u narednom periodu. Sudeći prema stavovima eksperata, za sada je jedino sigurno da povratak u normalu neće doći naglo i brzo, kao što je došlo uvođenje mjera izolacije. Stručnjaci najavljuju dozirani i postepeni proces koji će zavisiti od mnogih faktora i trajati sve do momenta imunizacije stanovništva – odnosno pronalaženja leka i vakcine kao jedinog konačnog rješenja.