Pop iz Risna po uputstvima Vuka Karadžića posrbljavao Bokelje u prvoj polovini 19. vijeka

Piše: Miroslav Ćosović

Na današnji dan, 6. decembra 1876. godine, umro je pop Vuk Popović Rišnjanin, saradnik Vuka Karadžića, rođen 6. februara 1806. godine. Karadžić, Rišnjanin i Vuk Vrčević, upoznali su se u Boki, 1835. godine.

Vuk Popović Rišnjanin i Vuk Vrčević su Karadžiću slali narodne umotvorine – pjesme, poslovice, slali su mu opise običaja… Vuk Popović Rišnjanin je Vuku Karadžiću i prodavao stare bogoslužbene knjige koje je Karadžić zvao srbulje, potom ih je Karadžić preprodavao po Evropi.

Paroh i katiheta Vuk Popović Rišnjanin skoro 30 godina se dopisivao sa Vukom Karadžićem i njegova pisma koja je slao reformatoru jezika iz Tršića, kod nas su objavljena 1999. godine.

Simo Sarajlija i Vuk Karadžić, u mladosti dva najbolja druga, stigli su u ove krajeve – prvi 1827. godine, a Vuk 1834. godine. Njih dvojica, glavom i bradom – dva najveća srpska nacionalista u istoriji, najzaslužniji su za uspostavljanje srpske nacionalne misli na teritoriji naše države.
Sudeći prema onome kako su se oni ponašali, Karadžić je Vuku Popoviću Rišnjaninu i Vrčeviću ostavio uputstva kako da šire srpsku nacionalnu ideju u kraju u kom žive.

Tako, u pismu Vuku Karadžiću koje je nastalo u decembru 1849. godine, uoči dana Sv. Varvare, pop Rišnjanin opisuje odjeke u Boki na Karadžićev velikosrpski pamflet „Srbi svi i svuda”.
Rišnjanin, koji je već 15 godina (od 1834. godine kada je Vuk pristigao u Boku) ubjeđivao nekog Bokelja da su svi u Boki Srblji, ovako piše Karadžiću:
“Jedan najpametniji Bokelj, latinin, koji mi se vazda protivio da nijesmo mi Srblji, nego Iliri i Slovinci a Srblji ili Servi da su oni što su u Srbiji, odgovorio mi je tek onomadne, pošto je u ‘Kovčežiću’ istoriju o Srbima pročitao, da imam pravo i da vi mnogo svijesno rasuđujete…”
(Vuk Popović Rišnjanin, Pisma Vuku Karadžiću, CID, Podgorica, 1999, strana 87)

Divno svjedočanstvo o stanju svijesti nekog Bokelja, rimokatolika, koji se godinama odupirao velikosrpskoj propagandi Vuka Popovića Rišnjanina (tj Vuka Karadžića) i govorio mu da su srblji ili servi oni koji žive u Srbiji!
Osobe iz mreže koju je Karadžić formirao, ubjeđivale su ljude po Boki da su Srbi, to je proces koji širom zapadnog Balkana traje više od 150 godina, uz rijeke prolivene krvi.

U istom pismu Vuk Rišnjanin još izlaže Karadžiću: „Poznao sam i na mnoge ovđe da ovako sude, ali ne vjerujem da će dalmatinski spisatelji ono ime odobriti, nego još naće se uvrijeđeni i na polju književnom zvaće vas za ono na megdan”.

“Ono ime” je srpsko ime koje obrazovani dalmatinski spisatelji Karadžiću neće prihvatiti, već će ga pozvati na književni megdan.
U Crnoj Gori niko nije mogao izaći Karadžiću na megdan te vrste, jer obrazovanih ljudi nije bilo, sem vladike Petra II, na kojeg je odavno presudan uticaj izvršio Simo Milutinović Sarajlija.

Kako prije 170 godina tako i danas, ništa se nije promijenilo i dalje imamo na hiljade posrbljivača, od amaterskih – do plaćenih, profesionalnih.