Iako je crnogorska ekonomija zabilježila snažan rast u prvom kvartalu 2023, prvenstveno zahvaljući rastu potrošnje, kupovna moć građana reflektovana u kretanju realne zarade, nije poboljšana, poručili su iz Centra za ekonomske i evropske studije (CEES).
Procjena CEES-a je, da ukoliko se nastavi sličan obrazac kvartalnih kretanja, “realni ekonomski rast do kraja godine bi mogao biti oko 2,4 odsto”.
Godišnja stopa inflacije je prema zvaničnim podacima, u maju 2023. iznosila 8,4 odsto.
“Iako smanjena, to je i dalje značajno iznad prosjeka u Eurozoni. Na visoku inflaciju i dalje utiču povećane cijene hrane i bezalkoholnih pića, odjeće i obuće, namještaja, kao i povećanje cijena koje se odnose na stanovanje, vodu, struju, gas i druga goriva. Inflacija je u uticala na pad realne zarade, koja je u prvih četiri mjeseca 2023. bila niža za 1,9 odsto u odnosu na isti period 2022. godine”, kazali su iz CEES-a.
To, kako su naveli, ukazuje na smanjenu kupovnu moć prosječne neto zarade u periodu januar-april u odnosu na isti period 2022. godine.
“Među uzroke inflacije, pored uticaja sa međunarodnog tržišta, spada i povećana tekuća budžetska potrošnja, prvenstveno usljed rasta rashoda za bruto zarade, socijalna davanja i penzije. Inflacija je s druge strane, uz veću ekonomsku aktivnost, doprinijela povećanju budžetskih prihoda, što je uticalo na ostvarenje suficita centralnog budžeta u prva četiri mjeseca 2023. Međutim, ostvarenju suficita je dopinijelo i ogromno smanjenje kapitalnog budžeta i to za skoro 40 miliona eura u odnosu na uporedni period 2022. godine”, dodaju iz CEES-a.
Zabrinjava, kažu, navedeno povećanje tekuće neproduktivne potrošnje i skoro “potpuno potiskivanje kapitalnog budžeta kao važnog za investicije”.
“Buduća Vlada treba da preispita prioritete i usmjeri sredstva prema kapitalnom budžetu kako bi se podstakao novi investicioni ciklus. Veći fokus na priliv investicija iz razvijenih zemalja sa velikim investicionim potencijalom i know-how, poput EU, je veoma važan za održiv ekonomski rast i prihode budžeta. Prema podacima iz 2022.godine, oko 1/3 neto priliva SDI u Crnu Goru je bilo iz EU, što je oko četiri puta više nego iz zemalja Zapadnog Balkana”, ukazuju iz CEES-a.
Navode da intenziviranje procesa pregovora za članstvo u EU i dalje unapređenje poslovnog ambijenta u skladu sa EU standardima, značiće i “jači institucionalni okvir i više investicija iz EU”.
“Neargumentovano insistiranje na regionalnim inicijativama poput tzv. Otvorenog Balkana, koje su u suprotnosti sa procesom pregovora i kriterijumima za članstvo u EU, ambijent za priliv investicija iz razvijenih zemalja bi učinilo manje atraktivnim, i usporilo ekonomski rast Crne Gore”, zaključuju iz CEES-a.