Piše: Boris Popović
„Temeljni“ ugovor Vlade Crne Gore sa SPC je u suprotnosti sa Zakonom o slobodi vjeroispovijesti ili uvjerenja i pravnom položaju vjerskih zajednica (“Službeni list Crne Gore”, br. 74/19 i 8/21), u dijelu kojim se Srpskoj pravoslavnoj crkvi, odnosno njenim četiri eparhije, koje su registrovane u Crnoj Gori polovinom 2021.godine, priznaje pravni kontinuitet sa Pravoslavnom crkvom u Crnoj Gori, koja je prijavijen shodno članu 2. Zakona o pravnom položaju vjerskih zajednica („Službeni list SRCG“ br.9/77 i 26/77).
Uvidom u Jedinstvenu evidenciju vjerskih zajednica (Knjiga Evidentiranih vjerskih zajednica i Knjiga Registrovanih vjerskih zajednica), na elektronskoj stranici Vlade Crne Gore, pomenute eparhije SPC su upisane kao novi pravni subjekti, i to
- Mitropolija crnogorsko-primorska Srpske pravoslavne crkve – od 10.06.2021. godine
- Eparhija budimljansko-nikšićka Srpske pravoslavne crkve – od 10.06.2021. godine
- Eparhija zahumsko-hercegovačka i primorska Srpske pravoslavne crkve – od 02.07.2021. godine i
- Eparhija Mileševska Srpske Pravoslavne Crkve – od 24.09.2021. godine.
Zato što su propustile rok za prijavu predviđen članom 61 stav 1 Zakona o slobodi vjeroispovijesti ili uvjerenja i pravnom položaju vjerskih zajednica (“Službeni list Crne Gore”, br. 74/19 i 8/21), koji je istekao 08.10.2020. godine, pa se shodno odredbi stava 2 istog člana imaju se smatrati „neevidentiranim vjerskim zajednicima u smislu ovog zakona“, čime su izgubile pravni kontinuitet sa Pravoslavnom crkvom u Crnoj Gori, koja je registrovana 23.11.2016. godine u Ministarstvu unutrašnjih poslova.
Na ovakav zaključak upućuje odredba člana 28.stav 2 Zakona koja glasi „neregistrovane i neevidentirane vjerske zajednice nemaju pravni položaj vjerskih zajednica koje su registrovane ili evidentirane u skladu sa ovim zakonom i ne mogu sticati i ostvarivati prava koja u skladu sa pravnim poretkom Crne Gore isključivo pripadaju registrovanim ili evidentiranim vjerskim zajednicama, kao pravnim licima”.
Takođe, član 14 stav 2 Ustava Crne Gore jasno definiše da su „vjerske zajednice ravnopravne“ i ne postoji ni ustavni ni zakonski osnov da se ugovorom sa SPC, navedenim četiri eparhije SPC, priznaju veća prava od onih koji su propisani zakonom i koja imaju ostale registrovane vjerske zajednice, a naročito druge pravoslavne vjerske zajednice (eparhije) u Crnoj Gori. Ovo posebno kada se ima u vidu da se članom 10 Zakona jasno definiše da samo „pojedina pitanja od zajedničkog interesa za Crnu Goru i jednu ili više vjerskih zajednica mogu se urediti ugovorom koji zaključuju Vlada Crne Gore i vjerske zajednice“.
Nikako da se ugovorom retroaktivno, suprotno Ustavu i Zakonu, može priznavati pravni kontinuitet neke vjerske zajednice, u ovom slučaju eparhijama SPC, posebno ne u rokovima za održaj, upis vlasništva ili restituciju oduzete imovine nakon drugog svjetskoga rata, koja se pominje u predmetom ”temeljnom ugovoru”.
(Autor je đakon Eparhije podgoričko-dukljanske Pravoslavne crkve u Crnoj Gori)