Tekst vladike Vasilija Petrovića “Rodoslov srpskih despota” je savršeni dokaz da on Crnogorce nije smatrao Srbima

Piše: Miroslav Ćosović

Na jučerašnji dan, 21. marta 1766. godine:

“U Petrogradu je iznenada umro Crnogorski vladika i gospodar, Vasilije Petrović, sin Radula Šćepčeva Petrovića, rođen na Njegušima 1709. godine. Već od 1740. javlja se kao aktivna politička ličnost. Zamjenjujući vladiku Savu, tokom njegovog boravka u Rusiji od 1742. do 1744. godine, vodio je samostalnu politiku. Na zahtjev crnogorskih glavara vladika Sava ustupio mu je, kao energičnijem i mlađem, vladičanski i državni tron. Kao vladika, djelovao je potpuno samostalno. Jačajući crnogorski oslobodilački pokret, značajno se angažovao na pripajanju matici Crnoj Gori njenih, od tuđina zaposjednutih, krajeva i objedinjavanju slobodnih područja. Vodio je teške borbe protiv Otomanske imperije i sklapao mir sa njom, a na drugoj strani učvršćivao veze sa Rusijom. Napisao je, i u Moskvi 1754. godine štampao, poznatu „Istoriju o Crnoj Gori”, koja je imala ogroman značaj za formiranje svijesti Crnogoraca o viševjekovnoj nezavisnosti. Utemeljio je posebnu književnu vrstu – poslanice, koje je kasnije do žanra razvio vladika Petar I Petrović. Predosjetivši kraj života, prethodnog dana izdiktirao je testament koji nije uspio da potpiše. Po naređenju ruske carice Katarine Druge, sahranjen je u kamenu grobnicu u Blagovještenskoj sabornoj crkvi Aleksandra-Nevskog… lavre, o trošku ruskog Kolegija inostranih djela. Veličanstvena sahrana obavljena je po pravoslavnom obredu, a na nadgrobnoj spomen-ploči od kamena, pored crnogorskog grba sa dvoglavim orlom, na ruskom jeziku piše: “Crnogorski grb” “Vasilije Petrović 1709-1766 godina, Mitroplit skenderijski i primorski Crne Gore, brat Danila Njegoša, osnivač vladajuće dinastije Crne Gore”. Njegovu ostavštinu ruska carica je poslala u Crnu Goru sa gramatom i trogodišnjom pomoći novom crnogorskom mitropolitu.

Vladika Vasilije je neumorno radio na ujedinjenju crnogorskih plemena. Jedini je od sedam vladara Petrovića kojemu se zemni ostaci nalaze van Crne Gore.” (iz arhive lista Pobjeda)

Na skoro svim mjestima na internetu kada se pominje smrt Vladike Vasilija Petrovića, navodi se da je umro 10. marta. No, Gligor Stanojević, najbolji poznavaoc prvih vjekova vladanja Osmanlija ovim prostorom, je u knjizi “Crna Gora pred stvaranje države”, ovako napisao: “Vasilije se razbolio u Moskvi i umro 21. marta 1766 g., a sahranjen je uz velike počasti o državnom trošku Rusije.” (str 21)

VLADIKA VASILIJE JE BIO VELIKI CRNOGORSKI PATRIOTA

Vladika Vasilije je bio veliki crnogorski patriota. Postoje neka njegova pisma, kao npr. jedno Dubrovčanima u kojem se, iskajući novac, izjasnio kao Srbin, a tako je navodno i Dubrovčane tretirao. Moguće je da je pismo falsifikat, srpski intelektualci i istoričari kao Milorad Medaković, Simo Sarajlija, Ljuba Stojanović i drugi… su preinačavali crnogorska dokumenta i falsifikovali istoriju… Čak i da nije falsifikat, imajmo na umu da je vladika Vasilije hirotonisan u Peći 1750. godine, da je čitao srpske bogoslužbene knjige, bio u stalnom kontaktu sa sveštenicima i kaluđerima iz Srbije, da mu je bio de iure nadređen pećki patrijarh…

No, mitropolit Vasilije ostavio je dovoljno zapisa iz kojih se vidi da je jasno razdvajao Crnogorce i Srbe.

U svojoj knjizi “Istorija o Černoj Gori” koju je objavio u Moskvi 1754. godine, vladika Vasilije je navodeći Maričku bitku 1371. godine, zapisao: “A malo đe Srblji dobiše bitku bez Crnogoraca i Brđana.” O ratovanju 1711. godine, u istoj knjizi: “Crnogorci od svojih saveznika Srba, turskih podanika, bjehu ostavljeni.”

Jasno razdavajanje Crnogoraca i Srba, savršeno jasno.

Portal Aktuelno je u decembru prošle godine objavio članak “Mitropolit Vasilije piše grofu Šuvalovu 1757. god: Naša braća Albanci, Makedonci, Bošnjaci, Srbi i Bugari” u kom je pokazano pismo vladike Vasilija ruskom grofu Šuvalovu, od 16. decembra 1757. godine. U pismu je mitropolit Vasilije ukazivao da ako propadnu Crnogorci i braća Crnogoraca: Albanci, Makedonci, Bošnjaci, Srbi i Bugari će takođe propasti. I ovđe je van svake sumnje odvojio Crnogorce i Srbe, Srbe je stavio u istu ravan sa recimo Bugarima, a još nijesmo čuli da je iko rekao da su Crnogorci i Bugari isti narod.

Ima još dosta Vasilijevih izliva crnogorskog patriotizma i predstavljanja samosvojnosti Crnogoraca, ali sada je prilika da vidimo možda najbolji dokaz da Crnogorce nije smatrao Srbima.

SPIS KOJI SE NALAZI U CETINJSKOM MANASTIRU, NASTAO U 18. VIJEKU

U Cetinjskom manastiru postoji, sačuvan je jedan ljetopis, evo što o njemu možemo saznati:

 “Cetinjski ljetopis je istoriografski spis, čiji je najveći dio nastao sredinom XVIII vijeka. Cetinjski ljetopis je pisan crkvenoslovenskim jezikom, a prvi put je u cjelosti objavljen 1962. godine. Rukopis Cetinjskog ljetopisa nalazio se u Cetinjskom manastiru.“ (Istorijski leksikon Crne Gore A – Crn, autori Šerbo Rastoder, Živko Andrijašević i drugi, Daily Press – “Vijesti“, Podgorica, 2006)

Ljetopis je riječ koju crkva koristi za riječ – istorija. Ljetopis je tekst sa istorijskim podacima. Ovaj ljetopis je na savremeni jezik preveo i objavio prof dr Božidar Šekularac 1996. godine, pod naslovom “Crnogorski anali ili Cetinjski ljetopis”. Ljetopis je dakle pisan u Cetinjskom manastiru. U dijelu đe ljetopis opisuje događaje na teritoriji Plemena, riječi Srbin, Srbi i srpski narod ne postoje, a mnogo puta se pominju Crnogorci.

U ljetopisu možemo pročitati jednu izuzetnu rečenicu velikog crnogorskog patriote: “Crna Gora je jedan opšti zbor naroda.” (Božidar Šekularac, Crnogorski anali ili Cetinjski ljetopis, Cetinje, 1996, strana 127)

Danas mnogi srpski šovinisti negiraju Crnogorce, govoreći da je to regionalna, geografska odrednica. Međutim, vladika Vasilije još prije nekih 260 godina ovom rečenicom to negira, on tvrdi da je Crna Gora etnička zajednica.

U Crnogorskim analima ili poznatije – Cetinjskom ljetopisu, postoji i tekst „Rodoslov srpskih despota”. Vladici Vasiliju termin despot je sinonim za – vladar. Ovako Vasilije počinje taj tekst: „Sjetimo se svih srpskih despota, ko su, i u posljednje vrijeme zablistaše.” Prvo opisuje Nemanjiće kao despote – vladare Srbije, zatim piše o srpskim despotima iz kuće Hrebeljanovića i na kraju kao despota Srbije navodi Đurđa Brankovića. Naravno, on pod srpskom zemljom smatra isključivo teritoriju na kojoj je Srbija i danas, a to je teritorija uže Srbije sa Kosovom. Kao srpske vladare Vasilije ne spominje i ne navodi Vojislavljeviće, Balšiće i Crnojeviće, a to je perfektan dokaz da Vojislavljeviće, Balšiće i Crnojeviće, samim tim ni Crnogorce, nije smatrao za Srbe.

Ako vladika Vasilije nije Vojislavljeviće, Balšiće i Crnojeviće svrstao među Srbe, možemo li misliti da je on Crnogorce smatrao Srbima? Ja mislim da to nije moguće.

Tekst vladike Vasilija o srpskim despotima, iz knjige koja je objavljena 1996. na Cetinju, faksimilno: