NA DANAŠNJI DAN UBIJEN KRSTO ZRNOV POPOVIĆ: Crna Gora pamti svoga heroja

Na današnji dan, tačnije u noći između 13. i 14. marta 1947. godine  ubijen je general crnogorske vojske Krsto Todorov-Zrnov Popović. Ubili su ga pripadnici OZN-e u mjestu Bojanje brdo.

General crnogorske vojske Krsto Todorov-Zrnov Popović, rođen je 13. septembra 1881. godine u Cucama, a ubijen je u oružanoj borbi od strane operativne potjerne grupe OZN-e, u noći izmedju 13 i 14. marta 1947. godine u mjestu Bojanje, brdo u Cucima. Bio je plemeniti čojski junak, vitez, crnogorski riter jednog herojskog doba, vojskovođa! Cio svoj zivot, kao vojnik, oficir i političar posvetio je domovini Crnoj Gori, njenom barjaku, pravu, časti i slobodi.

Živio je i poginuo kao crnogorski suverenista. Svojim ideoloskim revolucionarnim protivnicima, koji su ga gonili poslije Drugog svjetskog rata, porucio je: ”Svoju sam zaždio svijeću. Predati se ne mogu i neću. Imaju pravo da me ubiju, nemaju pravo da mi sude. Da me živog uhvate to neće dočekati. Svoje stare kosti ostaviću u zemlji za čiju slobodu sam cijeloga života krv svoju prolijevao«. I u junačkoj smrti bio je slobodan čovjek: znao je da bi mu, u slučaju da je uhvaćen živ, bilo suđeno pred prijekim revolucionarnim sudom gdje bi imao ponižavajuci tretman. Njegov čvrst karakter nije to dopuštao i zato je radije izabrao smrt u oružanoj borbi s goniocima, nego li zatvor i likvidaciju pred streljačkim vodom. Sa pogibijom Krsta Zrnova Popovića okončana je epoha klasične, stare, konzervativne i herojske Crne Gore. Ona je svakako zalazila i bila na izdisaju, a on je ipak bio njen potonji vitez i paradigmatični predstavnik, principijelan, do smrti dosljedan i njoj odan.

Krsto Zrnov Popović kako za života, tako i nakon svoje pogibije, do današnjih dana predstavlja sinonim borbe za suverenost Crne Gore.

Bio je učesnik balkanskih ratova (1912-1913) kao komandant čete u katunskoj brigadi.

Istaknuti je junak Mojkovačke bitke 6 i 7. januara 1916. godine. Od 1916. do 1918. godine bio je interniran u austro-ugarskom logoru Boldogason, u Mađarskoj.

Po završetku rata iz logora 1918. godine vratio se u Crnu Goru. Bio je žestoki protivnik odluka Podgoričke skupštine i aneksije Kraljevine Crne Gore, sprovedene 1918. godine.

Popović je bio vojni vođa Božićnjeg ustanka januara 1919. godine, lider Petrovdanskog ustanka jula 1919. godine.

Poslije završene osnovne škole, iz rodnog mjesta odlazi na Cetinje u Oficirsku školu.

Godine 1905. se ženi, Marijom, kćerkom Jovana Radojevića, sa kojom je imao pet kćeri i dva sina.

Borba za nezavisnost Crne Gore

Kapetan Krsto Zrnov Popović bio je jedan od vođa Božićne pobune 1919. godine, koju su protiv srbijanske dinastije Karađorđević podigli zelenaši, pristalice svrgnutog kralja Nikole i crnogorske dinastije Petrović Njegoš.

Iz internacije se vraća 1918. godine i aktivno radi na poništenju odluka Podgoričke skupštine, zalažući se za ravnopravno ujedinjenje, s tim da o obliku vladavine odluči skupština svih Jugoslovena.

Upućuje proglase stranim trupama i Izvršnom narodnom odboru, ali bez uspjeha.

Uporedo sa pregovorima, kao jedan od vođa, pripremao je i ustanak. Izvještava generala Vanela, komandanta Savezničkih okupacionih trupa, “da su u ratnom sukobu”.

Ustanici napadaju Cetinje noću, 5. na 6. januar 1919. godine. Dolazi do vatrenog obračuna i ustanici ne uspijevaju da uđu u grad. Uz posredovanje generala Vanela stanje se normalizuje.

Dio pobunjenika se vratio kući, a dio pobjegao u mjesta koja su kontrolisali Italijani.

Krsto se sklanja u Kotor, a odatle u Italiju. Iz Italije je nekoliko puta upadao u Crnu Goru, a jedan od upada je bio između Bara i Ulcinja, kada je predvodio 69 oficira iz Gaete.

Jedno vrijeme je bio načelnik štaba Crnogorske vojske u Italiji.

Desetog decembra 1919, u glasilu crnogorske vlade u izgnanstvu, “Glasu Crnogorca“, Krsto Popović je istakao važnost Crne Gore za Srbe napisavši da je: “Crna Gora ona zemlja đe se čuvala i sačuvala iskra slobode Srbinove“.

U Italiji je u vojsci izbjegličke vlade Crne Gore dobio čin komandira, a kasnije i brigadira.

Italijanske vlasti su ga hapsile zbog suprotstavljanja rasturanju crnogorske vojske poslije potpisivanja Rapalskog ugovora. Odbio je da se vrati u Kraljevinu SHS.

Drugi svjetski rat

Početkom Drugog svetskog rata osnovao je svoje zelenaške formacije, neku vrstu milicije u italijanskoj službi i stupio u borbu protiv crnogorskih komunista. Obilježja ove formacije su bile crveno-plavo-bijela boja.

Pripadao je grupi crnogorskih federalista koja se protivila oduzimanju teritorija Crnoj Gori i Boki i teritorija pripojenih Velikoj Albaniji.

Krstova grupa odbija italijansku rezoluciju o proglašenju suverene Crne Gore. Njihova politička platforma nije isključivala jugoslovensku državu u kojoj bi Crna Gora bila federalna jedinica.

Osim Krsta u ovoj grupi su bili i Petar Plamenac, dr Novica Radović i drugi. Grupa je bila distancirana od grupacije oko Sekule Drljevića koja je negirala bilo kakvu jugoslovensku državu.

Krsto Popović je uz pomoć Italijana želio stvaranje Crnogorske vojske. U martu 1942. godine, Pircio Biroli uspijeva da napravi koaliciju između četnika i zelenaša.

Pod patronatom okupatora Crna Gora je podijeljena na tri sektora od kojih jedan pripada zelenašima. Po povlačenju partizana za Bosnu, četnici su napali zelenaše i to je bio kraj koalicije. U ovom sukobu su Italijani uzeli zelenaše u zaštitu. Potpomognut Njemcima, ratovao je protiv partizana.

Krsto Popović postavio je zahtjev partizanima, da napuste Čevo i Cuce, u protivnom će stupiti u borbu sa njima — potpomognut Nemcima.

Partizani su ga više puta pozivali da im se priključi, ali on je odbijao, iako su mu dva sina (Radovan i Nikola) bila u partizanima. Njegovi sinovi bili su partizanski borci od 1941. godine, a Nikola je proglašen za narodnog heroja.

Pogibija

U Katunskoj nahiji, avgusta 1944. godine pokušava da stvori vojsku, ali bezuspješno. Poslije ovog kraha odmeće se u šumu i skriva se sve do 13. marta 1947. godine.

Krsto Popović je ubijen, u svojoj 66 godini, od strane pripadnika OZN-e.

Zasjeda je bila organizovana na Bojanjem brdu između Grahova i Nudola. U okršaju gine Rako Mugoša, dok Veljko Milatović i Šaro Brajović ostaju živi.

Stihovi posvećeni Krstu Popoviću

U vrijeme kad je kroz crnogorske planine od jnauara 1919. godine odjekivao ustanički pucanj i kad su se vodile gerilske borbe portiv srpskih okupatora crnogorski rodoljubi s puškom u ruci pjevali su pjesme Krstu Popoviću i njegovim borcima.

Jedna od najpoznatijih komitskih pjesama glasila je ovako:

“Ko to noćas kroz Cetinje prođe

Krsto Zrnov i komitske vođe

Ako prođes kroz Nikšićke Župe

Srešćeš tamo ustaničke trupe

A pred njima vojskovođu čvrsta 

đenerala Popovića Krsta”.

A kad je u obračunu sa Krstom Zrnovim Popovićem marta 1947. godine poginuo mladi oficir Rako Mugoša, na sahrani je njegova Majka tužila ovako:

“Rekoh li ti sine Rako

Krsto Zrnov nije svako

Nije Krsto što mu zbore

No je Vitez Crne Gore

Lakše ćete žalit Majka

jer pogibe od junaka”.