U 2021. godini, termoelektrane na ugalj na zapadnom Balkanu su ponovo prekršile legislativu o zagađenju vazduha četvrtu godinu zaredom, emitujući pet puta više sumpor-dioksida i 1,8 puta više prašine nego što je dozvoljeno, navodi se u izvještaju koji je danas objavio mreža CEE Bankwatch zajedno sa Eco Team-om.
“Stupanje na snagu novih zakonskih standarda 1. januara 2018. trebalo je da donese smanjenje smrtonosnog zagađenja vazduha. Ali novi izveštaj – Uskladiti ili zatvoriti – pokazuje da su u 2021. godini emisije prašine iz postrojenja na ugalj uključenih u nacionalne planove za smanjenje emisija (NERP) Bosne i Hercegovine, Kosova, Sjeverne Makedonije i Srbije porasle u odnosu na prethodne godine, dok su emisije samo sumpor-dioksida blago smanjena”, saopštila je NVO Eco Team.
TE Ugljevik je, kako se navodi, 2021. ponovo emitovala najviše sumpor-dioksida u regionu, 86.774 tone, iako je instalirana oprema za odsumporavanje po cijeni od 85 miliona eura.
Prema izvještaju najveći zagađivač prašine u 2021. godini bio je TE Gacko, čije se emisije više nego utrostručile na 4.960 tona u 2021. godini – više od 16 puta više nego što je dozvoljeno nacionalnim NERP-om. Razlozi za ovo ogromno povećanje, kako kažu, nisu jasni.
“U Crnoj Gori, TE Pljevlja i dalje krši pravila Energetske zajednice, nastavljajući rad iako su potrošeni dozvoljeni 20.000 sati od 1. januara 2018. Iz tog razloga, Sekretarijat Energetske zajednice otvorio je predmet za rješavanje sporova protiv Crne Gore, koji je još u toku”, ističe se u saopštenju.
Diana Milev Čavor, iz Eco Team-a rekla da “modernizacija TE Pljevlja treba smanjiti zagađenje u skladu sa pravilima Energetske Zajednice”.
“Međutim sumnjivi tenderski postupak u kojim ponduđači nisu morali dostaviti tehničke detalje izaziva zabrinutost da projekat modernizacije možda neće postići svoje ciljeve. Ministarstvo Kapitalnih Investicija je prije više od godinu dana Specijalnom državnom tužilaštvu dostavio informaciju o indicijama o postojanju krivičnog djela zloupotrebe položaja u vezi sa rekonstrukcijom postojećeg bloka ali još čekamo nalaze dok projekt ide dalje”, kazala je ona.
Pippa Gallop iz mreže CEE Bankwatch istakao je u 2021. Sekretarijat Energetske zajednice otvorio predmete za rješavanje sporova protiv Bosne i Hercegovine, Kosova, Crne Gore, Sjeverne Makedonije i Srbije, ali to, dodaje, nije bilo dovoljno da ih podstakne na akciju.
“Evropska komisija mora povećati napore za uvođenje jačih kaznenih mehanizama u Ugovor o energetskoj zajednici ako želi da vlade Zapadnog Balkana ozbiljno shvate zakonodavstvo EU i zdravlje ljudi”, poručio je on.
Diana Milev Čavor dodaje da se nadaju da će projekat ekološke rekonstrukcije donjeti očekivane rezultate što je jako važno u kontekstu njenog daljeg rada i njenog, još uvijek velikog značaja za energetsku stabilnost zemlje.
“Planovi za postepenu obustavu upotrebe uglja u evropskim elektranama su stavljeni van snage na neodređeno vreme zbog energetske krize i straha od nestašice električnom energijom a EU planira da najkasnije 2027. potpuno eliminiše potražnju za svim fosilnim gorivima iz Rusije. Dakle, došlo je potpunog preokreta kada je u pitanju planiranje energetske tranzicije, što se odražava na cijelu Evropu pa tako i Crnu Goru. Energetska tranzicija je svakako nešto čemu država treba da teži i što treba biti glavni pravac razvoja kada govorimo o energetskom sektoru, medjutim moraju se naći načini da se ublaže ekonomske i socijalne posljedice energetske krize koje ćemo tek osjetiti”, zaključila je ona.