Eksperiment

Piše: Đorđe Šćepović

Elem, Crna Gora je velika laboratorija, a svi mi pokusni kunići. Ishod ogleda još uvijek se ne nazire. Eksperiment u Crnoj Gori ima izgledne šanse da nadmaši čuveni Stanfordski zatvorski eksperiment. Eksperiment izveden na univerzitetu Stanford 1971. godine. Profesor Filip Zimbard je s grupom istraživača, uz pomoć svojih studenata, sproveo ovaj čuveni eksperiment. Studija psihologije zatvora za posljedicu je imala “čuvare” koji su “zatvorenike” izložili ekstremnim autoritarnim mjerama psihičke torture. Kako se navodi u tekstu o datom ogledu: “Mnogi od zatvorenika su pasivno prihvatili psihičko zlostavljanje i, na zahtjev stražara, čak i maltretirali druge zatvorenike, koji su pokušavali da spriječe zlostavljanje. Eksperiment je pod uticaj stavio i samog Zimbarda, koji je u ulozi nadzornika dozvolio da se zlostavljanje nastavi. Dvojica zatvorenika su napuštila eksperiment ranije, a cijela studija je naglo prestala poslije samo šest dana.”

Pitanje od milion dolara je da li se eksperiment u kojem učestvujemo odvija u kontrolisanim uslovima? Ako mene pitate odgovor je Da. Ako je ideja masovnog bojkota popisa, potekla od nezavisnih intelektualaca, a zatim prihvaćena i od strane opozicije, najednom obesmišljena ničim izazvanim potpisivanjem sporazuma s novim premijerom Crne nam Gore, onda ne možemo, a da se ne zapitamo u kakvom to ogledu učestvujemo. Mimo sopstvene volje. Jer, na takav opit nijesmo pristali. Uloga laboratorijskih miševa nam je nametnuta. Ovaj eksperiment se događa bez našeg pristanka. U minulih tri godine toliko toga se dogodilo da bismo i dalje vjerovali u slučajnosti.

Popis i sporazum u vezi s popisom su potonja greška koju je opozicija sebi mogla priuštiti. Igre u vezi s popisom, i u vezi s bojkotom, posljednje su igre u kojima će Crnogorci učestvovati. Nakon, s teškom mukom izvojevanog nacionalnog jedinstva u vezi s bojkotom popisa, koji će sprovoditi beogradske sluge, opozicija je odlučila da i tu tačku opšteg saglasja rasprši poput naših zabluda da tako nešto neće učiniti. Naših zabluda, koje su sad već pozamašna gomila, nalik jednom pristojnom brdu. Ideja opšteg bojkota, koja je u svom začetku proglašavana za glupost, a potom prihvaćena i prigrljena istim onim rukama koje su je svom snagom gurale od sebe, za kratko vrijeme narasla je do neba. Do odluke da opšti bojkot nema alternativu. Jer, pristati na popis, čiji nam ishod već odavno saopštavaju glasnogovornici velikosprskog nacionalizma, ravno je ludosti. Ludosti koja će koštati sve nas. A onda – ako su u naše ime pristali da se u Crnoj Gori s njihovim blagoslovom desi nacionalni inženjering – onda se morate zapitati kako sasvim izvjesnu štetu učiniti manjom?

Jasno je da bojkot ne može uspjeti ukoliko nije opšti. Jasno je da je opozicija upropastila takvu mogućnost. Još jedna greška, ili namjera? Još jedna dezorijentisanost ili trgovina našim identitetom? Je li Crna Gora roba na pijačnoj tezgi? Svejedno je. Ma što od toga da je po srijedi ovo je posljedni put da opozicija može računati na nas. Bar na one koji vjeruju svojim očima, a na ramenima nose vlastite glave. Posljedice ovog eksperimenta mogu biti fatalne. U ovom ogledu dovedeni smo pred svršen čin. Ako ne otvorimo vrata popisivačima ostajemo dosljedni sebi i ideji koju od početka zagovaramo i branimo. Ali, ako ne otvorimo vrata onda ćemo umjesto dosljednosti izgubiti mnogo više. Zahvaljujući sporazumu, iliti magli, koja je našla svoga kupca.

Kad se završi farsa u vezi s popisom valja zahvaliti DPS-u na eksperimentu u kojem su pokusne kuniće doveli do tačke pucanja. Opšte konfuzije i poniženja. Poniženja jer će pogaziti sopstvene principe. Nešto što je našim političarima tako strano. Zato, zahvalimo im na prvim narednim izborima, a dotad sačuvajmo ono što se da sačuvati. Jer, Crna Gora je već na koljenima. Ne dozvolimo da joj pucaju u potiljak. Ne dozvolimo da nas bilo čije obesmišljavanje svakog pokušaja otpora svede na statističku grešku u bilježnici “srpskog sveta”. Ja se odričem bojkota, i javno date riječi. No, onima koji su me na to primorali ostajem vječiti dužnik.