Dan državnosti 13. jul – simbol patriotizma i borbe za građansku Crnu Goru

Piše: Božidar Prorčić, književnik i publicista

Crna Gora kao suverena i međunarodno priznata država prolazi kroz novu društvenu i političku fazu (krizu) koja je sve više udaljava od puta ka EU. Ipak, 13. jul, kao jedan od najvećih datuma u crnogorskoj istoiji daje nadu da borba može da se isplati.

Trinaesti jul, Dan državnosti Crne Gore, je u periodu SFR Jugoslavije imao poseban značaj, kao Dan crnogorskog ustanka protiv fašizma 1941. Istog datuma 1878. Crna Gora je na Berlinskom kongresu međunarodno priznata kao država. Berlinski kongres, koji je trajao od 13. juna do 13. jula, sazvan je na inicijativu Austrije, uz iznuđeni pristanak Rusije i saglasnost Velike Britanije, Francuske, Italije, Njemačke i Turske, radi revizije Sanstefanskog ugovora. Premda je i Sanstefanskim mirom, zakjučenim u martu iste godine, Crna Gora tretirana kao samostalna država čija je teritorija trebalo da se uveća znatnno više nego što je to određeno Berlinskim ugovorom, na Kongresu je definitivno međunarodno potvrđen njen državni suverenitet, zahvaljujući dugoj oružanoj i političkoj borbi crnogorskog naroda za očuvanje nezavisnosti i slobode.

13. jul 1941. godine bio je uvod u Narodno-oslobodilačku borbu, u kojoj je važnim političkim odlukama, počela obnova državnosti Crne Gore, nasilno ukinuta 1918. godine, nakon čega je izvršena detronizacija Petrovića i progon Crnogoraca od strane srpskih okupacionih trupa poznat kao krvavi ,,bijeli teror”.

13. jul 1941. godine nije samo važan za Crnu Goru, on je i te kako važan za istoriju Evrope XX vijeka. Tada su narodi u Crnoj Gori stali pod jedan barjak i jednu ideju borbe protiv svakog oblika fažizma i kvislinških sluga u njihovoj službi, ali i za pravo i jednakost svih potlačenih i poniženih pod jarmom koji je propagirao fašizam. Na tom putu slobode pali su mnogi Crnogorci, Albanci, Bošnjaci, Hrvati, Romi, Jevreji, Slovenci i Srbi koji nisu bili dio četničkih zlikovačkih korpusa. Ta herojska epopeja ostaće zapamćena kao najsvjetlija stranica istorije moderne i građanske Crne Gore

RAST FAŠIZMA I ŠOVINIZMA NA POLITIČKOJ SCENI CRNE GORE

Početkom 90-tih raspadom Jugoslavije u Crnoj Gori jačaju nacional-šovinističke snage i političke partije u odbrani svetosavlja i velikosrpske politike kao jedine ideologije. Ratovi na prostorima Slovenije, Hrvatske, BiH i Kosova pokazali su svu tragediju i tenziju da politički korpus Srba ostvari ideje o Velikoj Srbiji. Nažalost ove iluzije su se završile tragičnim posljedicama, zločinima, genocidom, proganjanjima, masovnim ubistvima i etničkim čišćenjima nezamapćenim u poratnoj Evropi.

Crna Gora koja je početkom devedestih ,,lutala” i bila bliska Beogradu pravi politički zaokret okrenuvši se sebi svojim intresima trudeći se kako tako da izgradi građansko i multikulturalnio društvo za sve narode na njenim prostorima. Svijetla luča slobode i nezavisnosti je obnovljena 21. maja 2006 godine kada su građani Crne Gore rekli jasno da sa 55% procenata glasova. Crna Gora se u identiteskom, multikulturalnom i ekonomskom smislu obnovila. No naravno takav rezultat nije odgovarao velikosrpskim nacionalistima bliskim Beogradu koji su konstantnom pričom o ugroženosti Srba stalno obmanjivali javnost. Uz to su imali veliku podršku Rusije, Srbije i militantne SPC kao jednog od glavnih instrumenata u njihovim rukama. Šireći oko sebe najgrublji i najmorbidnji vid nacional-šovinizma uspjeli su da stvore ,,nove kadrove.” Pored toga nastavili su svoj negatorski stav kako prema Crnoj Gori tako i prema manjebrojnim narodima i svima koji ne dijele njihv put pakla i politiku ,,krvi i tla.” Bili smo svjedoci brojnih nacionalističkih ispada kako prema građanima Crne Gore tako posebno prema manjebrojnim narodima.

Rast nacional-šovinizma je posebno postao izražen na sjeveru Crne Gore, ali i na primorju. Danas smo svjedoci da političari srpskog bloka u Crnoj Gori ne poštuju zastavu, himnu, tekovine antifašizma i slobodarskih tradicij, negirajući pri tom crnogorski jezik, državu, CPC. Velikosrpski hegemoni rade sve da unište i ponize Crnu Goru i svijetle tradicije 13. jula odbace, a da veličaju osvjedočene koljače i zlikovce – vođe četničkih odreda smrti. Naravno to sve prolazi bez ikakve kaznene politike i lične odgovornosti. Evropa i svijet ćute, do kada veliko je pitanje. Ali što više budu ćutali problemi će biti sve veći!!!

ČIJI JE NAŠ NJEGOŠ

Petar II Petrović Njegoš, njegovo državničko i književno djelo i ukupna njegova književna baština, već više od jednog vijeka, predmet su isključive ideološko-političke, nacionalne i nacionalističke, šovinističke, vjerske, jezičke, kulturne i druge zloupotrebe (matrice) od strane samiih Srba. To se mnogo puta pokazalo kroz našu istoriju koro XX i XXI vijek. Fakultet za crnogorski jezik i književnost i Crnogorski PEN centar osudil su navode iz obrazloženja lokalnoga nikšićkog parlamenta povodom podizanja spomenika Petru II Petroviću u kojemu se Njegoš i njegova djela tretiraju kao dio srpske književnosti. Zapravo ovo je najbrutalnji vid prekrajanja, manipulacije i brisanje istorije našeg identiteta – jezičkog, crkvenog, istorijskog pod političkim patronatom srpskog bloka u Crnoj Gori.

Deklaraciju o granicama srpske književnosti, donešenu na IV interkatedarskoj srbističkoj konferenciji u Tršiću 24. juna 2023. godine, u kojoj se između ostalog kao osnovni motiv interpretativnoga određenja tih granica ističe: “Jedinstvo srpske nacije, kulture i književnosti bez obzira na državne i regionalne razlike”, potpisale su, kako se precizira, “sve katedre za srpski jezik i književnost u Srbiji, Republici Srpskoj i Crnoj Gori, svi pedagoški fakulteti, Matica srpska, Odbor za standardizaciju srpskog jezika, Zavod za unapređivanje obrazovanja i vaspitanja, Institut za jezik i Institut za književnost”. Time je, kako navodi Uprava FCJK, obuhvaćen i Studijski program za srpski jezik i južnoslovenske književnosti Filološkoga fakulteta Univerziteta Crne Gore. Za razliku od nas u Crnoj Gori, Hrvati su odmah reagovali ukazujući na brutalnu zloupoterbu koju čine takozvane srpske kulturne institucije i njihove mračne sluge u Crnoj Gori.

No da je Njegoš zasista bio crnogorski vladar i pjesnik svjedoče mnoge činjenice u prilog toj tezi. Istaknuti crnogorski istoričar i pravnik Novaka Adžić u svoma autorskom tekstu iz 2019. godine Vladika Rade i crnogorska nacija između navodi: ,,Zaboravljaju namjerno oni pojedinci i grupe koji zloupotrebljavaju Petra II Petrovića Njegoša, da je Njegoš osnivača raške/srpske dinastije Nemanjića STEFANA NEMANJU DOŽIVLJAVAO I KARAKTERISAO KAO OSVAJAČA i OKUPATORA CRNE GORE, odnosno, njene preteče, srednjevjekovne Duklje/Zete, prve i najstarije crnogorske države, kojom je upravljala dinastija Vojislavljevića (XI i XX vijek). Njegoš je Nemanju smatrao osvajačem i okupatorom tuđih država, naroda i prostora, kao je što je to smatrao i osmanskog sultana Murata i francuskog cara Napoleona I Bonapartu.” Pored ostalog Adžić piše: ,,U Njegoševo vrijeme Crnogorci su objektivno i subjektivno, prema službenim, zvaničnim dokumentima, Crnogorci-javnim iskazom bili su etnički i nacionalni Crnogorci. I Njegoš je bio etnički i nacionalno Crnogorac. Takav je bio i kao vladika, državnik, mitropolit i književnik, odnosno, pjesnik. O tome prof. dr Slobodan Tomović piše: „Da su Crnogorci u Njegoševim razmišljanjima etnonim, pokazuju i pasoši koje je izdavao svojim sunarodnicima, u kojima je precizirao crnogorsko porijeklo njihovih korisnika“ (Prof. Dr Slobodan Tomović, “„Komentar Gorskog vijenca“, Nikšić, 1986, str. 395.). Slično, gotovo isto kao i dr S. Tomović, pisao je i akademik prof. dr., istoričar Branko Pavićević, koji o tome veli:“Pasoši u doba vladike Petra II u početku su nosili naziv Crnogorsko provodno pismo, da bi ubrzo naziv bio zamijenjen Crnogorski pasport. U svim sačuvanim crnogorskim pasportima, a postoji ih ne mali broj, nalazi se rubrika za nacionalnost, a u svakoj je ruka zvaničnog sekretara (uglavnom Praviteljstvujušćeg senata) ispisivala „Crnogorac“. Kao sto je i poznato, svaki crnogorski pasport bio je ovjeren državnim pečatom, „mohurom“, koji je imao ugravirani naslov „Crnogorskog Praviteljstvujušćeg Senata i vsjej Cernoj Gori-mohur“. (Akademik dr Branko Pavićević, “Sazdanje crnogorske nacionalne države 1796-1878″, CID, Podgorica, 2007, str. 213.).”

Ovo je samo dio onog što možemo pronaći i prezentovati o Njegošu. Čiji je naš Njegoš? Zar treba da dozvolimo ovu nasilnu asimilaciju koju svaki dan sprovode srpske sluge u Crnoj Gori zarad svojih profesorskih fotelja i priivilegija koje im pruža ,,srpsko-ruski svijet“ mračnih ideologa sa jasno definisanim ciljem poništenja našeg književnog, jezičkog, kulturnog, crkvenog i državotovrnog nasljeđa!!!

PREDSJEDNIK CRNE GORE ILUZIJE I SRPSKI KOMPLEKSI

Nakon izbora Jakova Milatovića, za predsjednika Crne Gore, on je pokazao svoje prave stavove, težnje i želje. Pokazao je zapravo svoje pravo lice. Od mnogobrojnih destinacija đe je mogao da ode i upriliči posjetu, Milatović je izabarao Srbiju i Beograd. Naravno to nebi bilo ništa sporno sa svim susjedima treba graditi dobre odnose. No ipak Milatović je kao neko ko je blisak SPC želio je na ovaj način da se približi ideolozima ,,srpsko ruskog svijeta. “ Ta matrica iza koje se krije srpski kompleks je česta politička floskula kojoj teže ,,ugroženi Srbi u Crnoj Gori“.

Beograd je za mnoge ,,centar svijeta“ u kom se ostvaruju brojne privilegije ako se pokaže svoja lojalnost i podanički stav i to je karaterisalo brojne političare srpskog bloka u svim prethodnim decenijama. Dakle tradicija se nastavlja!!! I ako Crna Gora ima i na političkom i na ekonomskom planu i drugih prijatelja i država sa kojima treba sarađivati ,,ipak je Srbija prva.“ Vrijeme koje je pred nama mjeseci i godine pokazaće jasnu i prilično definisanu sliku te i takve politike. EU nam se čini sve dalja i dalja. U tom balkanskom grotlu Crna Gora postaje moneta za potkusurivanje tuđih intresa na štetu nas Crnogoraca ali i drugih građana Crne Gore i manjebrojnih naroda.

BLOK ZA CRNU GORU MORA BITI JASNO DEFINISAN

Crnogorski i građanski blok koji čine partije indipendističke i suverenističke orijentacije zajedno sa partijama manjebrojnih naroda treba da se pregrupiše i da istaknu nove i jasne ciljeve zajedničke političke borbe. U toj legalnoj borbi za ostvarivanje i jačanje političkih i državotvornih ciljeva treba osuditi svaki vid nacional-šovinizma. Ne smijemo dozvoliti da se svijetle tradicije 13. jula 1941 i antifašističke borbe naroda Crne Gore, nadjačaju ideje ,,srpsko-ruskog svijeta”. Posljedice ,,ruskog svijeta“ gladamo svaki dan sa malih ekrana u Ukrajini. Jedino zajedničkim nastupom, razgovorima i inicijativama indipensističkih i suverenističkih partija možemo računati na siguran put u EU. Ona izgleda toliko blizu a opet toliko daleko. Lični i partijski intresi koji često nadvladavaju one nacionalne, multikulturalne i identiteske moraju biti stavljeni u drugi plan. Ipak smo svjedoci da od dolaska ,,novih oslobodilaca“ od 30. avgusta pa do danas su mnoge stvari za Crnu Goru pošle u negativnom planu. Mi smo ti koji moramo sami da stvaramo sami našu budućnost. Zato zbog česte nesloge i sukoba između partija nas i ta ista Evropa ne doživljava ozbiljno. Idelanih političara i političkih programa nema. Ali zato ideala ima a taj jedini ideal je CRNA GORA GRAĐANSKA, MULTIETNIČKA, MULTIKULTURALNA, SLOBODNA, NEZAVISNA ČLANICA EU SA SVIM NJENIM ATRIBUTIMA KOJI SU JE KRASILI KROZ ISTORIJU.

Na samom kraju ću reći: SMRT SVAKOM OBLIKU FAŽIZMA I DA JE VJEČNA CRNA GORA DRŽAVA KOJOJ SVI MI SA PUNIM PRAVOM PRIPADAMO!!!