U Albaniji se u nedjelju, 25 aprila, održavaju parlamentarni izbori. Tokom predizborne kampanje, koja je često praćena tenzijama zbog međusobnih optuživanja, političke partije su tražile poverenje građana.
U trci je 46 stranaka, ali su dvije glavne političke snage vodile tu zemlju od pada komunizma – Socijalistička partija aktuelnog premijera Edija Rame, koji traži treći mandat, i Demokratska partija Ljuljzima Baše (Lulzim Bashe), koja teži da preuzme vlast nakon osam godina provedenih u opoziciji.
Socijalistička partija za integraciju na čelu sa Monikom Krijemadi (Kryemadhi) tradicionalno je igrala važnu ulogu prilikom formiranja vlada u postizbornim koalicijama prethodnih godina.
Obećanja
Socijalistička partija Edija Rame obećala je masovnu vakcinaciju protiv COVID-a 19, velike infrastrukturne projekte, luke, aerodrome i autoputeve, navodeći da će to pospiješiti ekonomski razvoj zemlje i otvaranje novih radnih mjesta.
Uz parolu „Albanija, naša budućnost“, Rama traži treći mandat.
„Tog 25 aprila, ne radi se o izboru između partija, uopšte se ne radi ni o izboru između pojedinaca. Radi se o izboru pravca, o izboru onoga šta želimo da budemo i kakvu Albaniju želimo u ovoj deceniji u kojoj smo ušli“, poručio je Rama.
Demokratska partija fokusirana je više na društveno blagostanje – tešku socijalnu i ekonomsku situaciju, nezaposlenost, odlazak mladih iz Albanije, obnavljanje pravosudnog sistema.
Uz slogan „Albanija pobjeđuje“, Demokratska partija od građana traži da „ne otvaraju vrata trećem neuspjehu po redu“.
„Za osam godina Rama nije ispunio obećanja, osam godina oklijevanja, osam godina prevare za farmere, koje se trebaju okončati u nedjelju. Loše se odstranjuje glasanjem. Korupcija se odstranjuje glasanjem. Prevara i neuspjeh se uklanjaju glasanjem. Sve to se uklanja tako što ćemo se svi ujediniti i glasati u nedjelju“, kazao je Baša.
Napeta kampanja
Tokom jednomjesečne predizborne kampanje, partije su se koristile i oštrom retorikom, a nijesu nedostajali ni incidenti i fizički sukobi.
Jedan bivši zvaničnik opozicione partije je 21. aprila ubijen, a policijski zvaničnik ranjen u Eljbasanu tokom jedne svađe, što je bio najozbiljniji incident nekoliko dana uoči izbora. Žrtva Pjerin Đuvani (Xhuvani) iz Eljbasana bio je zvaničnik Socijalističkog pokreta.
Na osnovu izvkeštaja, njega je ubio Arber Papleka, navodno tjelohranitelj Gazmenda Bardija, koordinatora Demokratske partije u Eljbasanu. On se nalazi u pritvoru.
Nekoliko dana nakon ovog događaja, još jedna osoba je ranjena iz vatrenog oružja u kancelarijama Demokratske partije u Kamezu.
Fizičkog nasilja i svađa između simpatizera bilo je i na izbornim skupovima, nakon kojih bi se partije međusobno optuživale za tako nešto.
Predsjednik Albanije, Iljir Meta (Ilir) pozvao je institucije na sprovođenje zakona, da budu na visini odgovornosti i da prekinu bilo kakve partijske veze koje imaju. Bilo je optužbi i o kupo-prodaji glasova.
Problem sa bazom podataka
Otkriće data baze sa ličnim podacima, uključujući i istorijat glasanja preko 900 hiljada građana, koje posjeduje Socijalistička partija, dodatno je povećala predizborne tenzije u Albaniji, dovodeći u sumnju izborni sistem i državu, gdje su institucije na usluzi vladajućim političkim strankama.
Na osnovu podataka opozicionih partija i medijskih pisanja, lični podaci birača, uključujući i njihove izborne preferencije dio su šeme koju Socijalistička partija koristi zajedno sa razrađenom mrežom sastavljenom od zaposlenih u državnim institucijama, za nadgledanje pojedinačnih birača.
Tako nešto se smatra flagrantnim kršenjem privatnosti.
U vezi s tim Transparency International je zatražio hitnu istragu o tome da li je Socijalistička partija zloupotrijebila državne resurse kako bi osigurala pobjedu na izborima.
Uloga predsjednika
Predsjednik Albanije Ilir Meta bio je glasan tokom kampanje u kojoj je često optuživao uglavnom Socijalističku partiju, za kupovinu glasova i zloupotrebe.
Na njegovoj zvaničnoj stranici otvorena je platforma preko koje građani mogu da prijave svaku nepravilnost tokom kampanje.
Tokom jednog govora, Meta je rekao da „svi zajedno treba da 25. aprila ponovo pustimo u rad sve državne pravosudne mehanizme“.
On je kazao da je 25. april odlučujući za Albaniju da odblokira pregovore sa EU i kao garancija da će zemlju voditi snage na osnovu realne volje građana.
Uloga međunarodne zajednice
Predstavnici diplomatskih misija u Albaniji bili su glasni tokom cijele predizborne kampanje, i pozvali su građane da iskoriste pravo glasa.
Putem jedne video-poruke koju je na društvenim mrežama podijelila Ambasada Švedske u Tirani, ambasadori, među kojima i SAD, pozvali su na poštene i slobodne izbore, ocjenjujući ih najvažnijim događajem za demokratiju.
Izbori 25. aprila osmi su po redu u posljednjih 29 godine kada su građani prvi put glasali na slobodnim i demokratskim izborima, nakon pada komunizma.
Dvije glavne političke snage, Socijalistička i Demokratska partija, vladale su sa po dva četvorogodišnja mandata, i obje su bile u opoziciji po osam godina.
Albanija je članica NATO-a od 2009. godine, dok je pet godina kasnije dobila status kandidata EU. Od tada čeka odluku članica EU za početak pregovora o članstvu.
Iako je dobila zeleno svijetlo, datum još uvijek nije.