Aerodromi u Skoplju i Zagrebu posljednji su na listi aerodroma sa Balkana svrstanih među najbolje aerodrome u Evropi. Šta za putnike znače mnogobrojne nagrade?
Nedugo nakon što je makedonski aerodrom promijenio naziv iz Aerodroma Aleksandar Veliki u Aerodrom Skoplje, ovaj aerodrom, 435 kilometara od Beograda, proglašen je za jedan od najboljih u Evropi u kategoriji do 2 miliona putnika godišnje.
Ista organizacija, Međunarodni savez aerodroma, zagrebački aerodrom Franjo Tuđman drugu godinu za redom svrstao je među najbolje aerodrome u Evropi.
Nagrade Međunarodnog saveza aerodroma svjetski je program koji istraživanja zadovoljstva putnika kvalitetom usluge vrši na putnicima na dan putovanja.
U prošloj, 2018. godini, putnici na 343 aerodroma širom svijeta, koji su učestvovala u istraživanju, ocjenjivalo je različite aspekte putovanja.
„I ljubaznost i efikasnost”
„Putnici su ocjenjivali uslugu na osnovu 34 pokazatelja – od ambijenta, osjećaja sigurnosti, ljubaznosti prilikom registracije, brzine prolaza bezbjednosnog pregleda do čekanja na pregled ličnih dokumenata”, kaže za BBC Lidia Capković Martinek, portparolka aerodroma Franjo Tuđman iz Zagreba.
Po svim ovim apsektima, aerodrom u Zagrebu u 2018. bio je najbolji u Evropi.
Martinek kaže da je boljoj usluzi doprinijelo prošlogodišnje otvaranje novog putničkog terminala, ali da je nova infrastruktura samo dio poboljšanja kvaliteta usluga.
„Poboljšanje usluge na aerodromu velikim dijelom jeste zbog novih terminala, ali ako niko ne pruži adekvatnu uslugu, onda se dobri rezultati ne mogu ni ostvariti”.
Šta od nagrada i pohvala imaju putnici?
I beogradski aerodrom Nikola Tesla u posljednjih nekoliko godina dobitnik je mnogobrojnih regionalnih i međunarodnih nagrada.
Od petog mjesta na listi najboljih aerodroma u istočnoj Evropi iz 2016. godine, do nagrade za najbolju kompaniju u oblasti avio saobraćaja i najinspirativnijeg lidera u Centralnoj i Istočnoj Evropu koju su dobili aerodrom Nikola Tesla i vršilac dužnosti generalnog direktora aerodroma, spisak pohvala domaćeg aerodroma je dug.
„Kada se radi o nagradama koje su nedavno dobili Skoplje i Zagreb, ocjene su davali putnici, što ukazuje da ovi aerodromi pokušavaju da unaprijede servise i ispune očekivanja putnika”, kaže za BBC Luka Popović, urednik portala Eksju avijatika.
Nagrade aerodromima mogu da pomognu kada su dugoročni planovi u pitanju.
„Nagrade aerodromima znače kada u pregovorima sa avio kompanijama pokušavaju da privuku nove linije”, kaže Popović i dodaje da su mnogobrojne nagrade regionalnim aerodromima dokaz važnosti koncesija.
„Činjenica da su baš ova dva aerodroma dobili nagrade ukazuje na to koliko je važna uloga koncesija na Balkanu. Uz pomoć koncesionara, aerodromi koji su imali brojne probleme, pretvore se u aerodrome koji su priznati i na međunarodnom nivou”, kaže.
Sa druge strane istog novčića su i manje svijetle strane koncesija.
Iako je ugovor o koncesiji beogradskog aerodroma Nikola Tesla potpisan 2018., a za kraj te godine je najavljeno objavljivanje ugovora, detalji uslova pod kojim je francuska firma Vensi preuzela najveći aerodrom u Srbiji do danas nijesu poznati.
„Od javnog interesa je da se znaju uslovi koncesionih ugovora, jer su ti aerodromi bili javno dobro i upravo se u tim ugovorima nalaze uslovi o tome šta će se desiti ukoliko dođe do bankrota nacionalnog avio prevoznika – koliko će država morati da izdvoji u slučaju penala za koncesionara. To je važno jer je taj novac iz budžeta koji pune svi građani”, kaže Popović.
Kvalitet nagrada i kvalitet usluge
Šta je putnicima najvažnije od trenutka kada stignu do aerodroma do trenutka ulaska u avion?
Urednik portalaTango Six Petar Vojinović kaže da su to dvije stvari – brzina putovanja i komercijalni sadržaji.
„Putnika na aerodromu zanima da do aviona dođe što brže i da može što jednostavnije i raznovrsnije da kupuje u bescarinskim zonama”, kaže.
Kada se radi o nagradama, mjere se još mnoge stvari.
„Kvalitet usluga na aerodromu je subjektivna percepcija putnika, a kada se taj kvalitet usluga nagrađuje onda se obično radi o poređenjima aerodroma”, kaže Vojinović.
Nagrade su važnije za uprave aerodroma nego za same putnike.
„Aerodromi se takmiče u inovativnosti i zbog toga možemo reći da su nagrade u tom slučaju bitne unutar industrije jer ističu dobre primjere, tjeraju konkurenciju da se unaprijeđuje i sveukupno gledano postavljaju standarde koje onda cijela industrija pokušava da dostigne”.
Portparolka aerodroma Franjo Tuđman kaže da nagrade zagrebačkom aerodromu služe u marketinške svrhe.
„Nagrade su, na neki način, alat koji ćemo koristiti u pregovorima sa kompanijama i na konferencijama na kojima se pregovara o dolasku novih avio kompanija”.
Iako nagrade jesu dobra vrsta alata za privlačenje novih avio prevoznika, kada je avio saobraćaj između država na Balkanu u pitanju, Popović objašnjava da želje za većim brojem nisko-budžetnih kompanija često nijesu lako ostvarive, bez obzira na nagrade.
Čak i da postoji želja nisko-budžetnih kompanija da lete u državama regiona, to ne bi bilo lako ostvarivo.
„Letovi između, recimo, Srbije i Crne Gore, regulisani su međudržavnim sporazumima, a letovi između Srbije i Evropske unije su regulisani Ugovorom otvorenog neba”.
Iz Srbije se lakše leti ka članicama Evropske unije, nego ka regionu.
„Bilo koja kompanija iz Evropske unije može da uspostavi letove iz Srbije, ali to ne znači da mogu da uspostave letove i između Srbije i Crne Gore. Ta kompanija bi morala da pregovara novi međudržavni sporazum”, kaže Popović.
Iako su značajne za zaposlene u avio-industriji, nemaju sve nagrade isti značaj i težinu.
„Nagrade koje dodjeljuju veće međunarodne institucije imaju dobru reputaciju. Odličnu reputaciju unutar industrije ima nagrada Skaj treks (Aerodrom Nikola tesla jedan je od dobitnika). Međutim, nagrade iza kojih ne stoje velike institucije, kojima je to usputna neprofitabilna stvar, zapravo su vrsta biznisa i nijesu toliko vredne”, smatra Vojinović.