Prigožin zabrinuo i mnoge beogradske ‘vagnerovce’

Piše: Goran Mišić (balkans.aljazeera.net)

Iako se još ništa sa sigurnošću ne može tvrditi glede neočekivanog forsiranja Moskve od strane šefa grupe Wagner proteklog vikenda, najnoviji događaji su zabrinuli mnoge i u Beogradu, a pogotovo stvarne ili navodno stvarne “ vagnerovce” u glavnom gradu Srbije.

Je li u pitanju pobuna protiv Putina ili samo vojnog vrha Rusije ili je dogovor da se najbrže prebaci u Ukrajinu odakle bi navodno mogao lakše otvoriti sjeverni front i napasti Kijev?

Bilo je zanimljivo i uzbudljivo pratiti njihove reakcije pod lažnim imenima na društvenim mrežama dok su oni pravi pripadnici plaćeničke vojske u tenkovima i drugim borbenim vozilima jurišali drumom koji iz Ukrajine vodi prema Voronježu i Rostovu, protestujući protiv zvanične ruske vojne politike u Ukrajini.

Čini se, nekako, da su i ruski propagandni kanali zakazali, ali je naprslina među putinoljupcima i srpskim klasičnim rusofilima zasad najvidljivija upravo u odnosu prema šefu Wagner-grupe Jevgeniju Prigožinu kojemu ruska vlada navodno duguje oko šest milijardi dolara.

Putin ili Prigožin, pitanje je sad

Broj “poznavalaca” ruske politike i Putinove “specijalne vojne operacije” u Ukrajini, u Beogradu i Srbiji je ogroman, a “informacijama” se hrane uglavnom sa ruskih propagandnih kanala kao što su RT (Russia Today), RIA Novosti ili Telegram, najbliži Prigožinu, te rusko-beogradski Sputnjik koji svi odreda imaju direktnu potporu ruske vlade u finansijskom i uređivačkom smislu.

Ako se tome dodaju internetske mreže i domaći privatni mediji poput televizija Pink i Happy koji svakodnevno imaju višesatne programe u kojima razni najčešće nekadašnji visoki oficiri obavještajnih i kontraobavještajbih službi, odavno u penziji, daju svoja viđenja i komentare rata koji se bliži svom 500. danu trajanja, onda je inflacija informacija, poluinformacija i propagande više nego očigledna. Kada se nabrojanim medijima dodaju printani tabloidi koji to sve iznova prežvakavaju takmičeći se jedino u tome ko će dati bombastičniji naslov, onda je jasno o kakvim se “ekspertima” radi.

Velika je to (dez)informativna mašinerija i malo koga tu zanima šta je u pričama fakenews, a šta istina jer su rovovi davni iskopani, mantre se samo ponavljaju, a razmišljanja “poznavalaca” najčešće ne sežu dalje od fudbalskih navijača koji pravcate tenkove nekadašnje JNA boje klupskim zastavama, parkiraju ih kao ukrase pored stadiona na kojima ispisuju imena Vladimira Putina i parole tipa “Srbija i Rusija – pravoslavna braća”, ili crtaju murale sa likom Ratka Mladića.

Ali, kakve to veze ima sa pravim ili navodnim “vagnerovcima” u Beogradu o kojima se među “poznavaocima” šuška već prilično dugo, a zna vrlo malo, skoro pa ništa.

Srpski ultradesničari najrazličitijih fela, od tzv. Narodnih patrola Damjana Kneževića do Srpske desnice Miše Vacića našli su se najednom u neobranom grožđu dok su tenkovi grupe Wagner jurnuli sa cijevima uperenim prema Moskvi i Kremlju, kome će se prikloniti – Prigožinu ili Putinu.

Odahnuli su tek kada se Prigožin prvi put javno oglasio i rekao da nije ni planirao državni udar nego je protestovao protiv nemjere Ministarstva odbrane Rusije da dokine postojanje grupe “Wagner”. Koje, kako se i ranije dalo naslutiti, ne zarezuje mnogo komande koje stižu iz ruskog generalštaba odnosno ministra vojnog Sergeja Šojgua.

Zvanično, u Srbiji nema “vagnerovaca”

U trenutku kada se još mjeri dubina naprsline u ruskim vojnim snagama poslije Wagnerovog povlačenja iz Ukrajine, kojom će se baviti i cjelokupna svjetska javnost, ostaće nejasno hoće li neka beogradska djeca i dalje nositi znakovlje i grbove privatnih vojski kao što je “Wagner” i kao što to radi rečeni Knežević koji je po sopstvenom priznanju boravio u ruskom centru za obuku “vagnerovaca”, istovremeno negirajući da je član te grupacije.

Međutim, na pitanje ima li Srba među njima, odgovoriće potvrdno i priznati da neke i lično poznaje.

Zvanično, u Srbiji toga nema jer da ima podlijegali bi zakonskim normama kojima se ratovanje za bilo koju vojsku ili paravojsku u inostranstvu kažnjava i do deset godina robije.

“Vagnerovci” su u Srbiji najdirektnije spominjani prilikom decembarskih barikada na sjeveru Kosova, a indirektno njima su se bavili i američki zvaničnici, što samo po sebi svjedoči kako je bilo razloga za sumnje.

U intervjuu za Glas Amerike, na pitanje kakve informacije posjeduje o aktivnostima Wagner grupe i regrutaciji u Srbiji, izaslanik SAD-a za Balkan Gabriel Escobar je podsjetio da je to najbolje objasnio Dereck Schollet, savjetnik u State Departmentu.

“Rekao je da Wagner ima vrlo maligni uticaj širom svijeta. Loše je za bilo koju zemlju da to radi. Ovdje je to nelegalno. Vlada Srbije je jasna tim povodom, kao i naša. Ako ima toga, potrebno je da se zaustavi i vlada to treba krivično goniti. Imamo njihovu riješenost da će to uraditi. To je dobro”, rekao je Eskobar.

Poslije razgovora sa Scholletom, predsjednik Srbije Aleksandar Vučić je osudio oglas Wagnera o regrutaciji koji je objavljen, a zatim i povučen sa portala “Russia Today Balkan” na srpskom jeziku, te negirao da je na barikadama na Kosovu bilo “vagnerovaca”.

Sam Prigožin je negirao bilo kakav kontakt Wagnera sa Srbijom i ustvrdio “da ne regrutuje Srbe da se bore u Ukrajini”.

Srpski “vagnerovac” poginuo u Siriji

Sa druge strane, one neslužbene, a koja se uglavnom oslanja na društvene mreže, slika baš i nije tako idilična. To potvrđuju mnogi istraživači sa univerziteta ili istraživački novinari koji su se bavili ovom temom, ali i obični čitatelji koji se o ratu u Ukrajini, na primjer, najviše informišu, upravo sa društvenih mreža.

Jedan od njih podsjeća kako treba imati na umu da je mnogo toga zasnovano na podacima sa društvenih mreža, koje je neko lično iznosio, “ali smo mnogo toga verifikovali kako bi utvrdili da li je to odraz stvarnog stanja”.

“I vidimo veoma visok broj srpskih regruta ili barem ljudi koji kažu da su uključeni. Vidimo veterane rata na Balkanu 90-tih, što je u stvari česta pojava”, kaže on.

U istraživačkom tekstu Radija Slobodna Evropa navodi se da je među pripadnicima Wagner-grupe spominjan i srpski državljanin Dimitrije Saša Jojić, koji je poginuo u ratu u Siriji u junu 2017. ratujući na strani snaga sirijskog predsednika Bašara el Asada. Prije Sirije ratovao je u Ukrajini. Drugih imena naprosto nema, što ne mora značiti kako boraca iz Srbije u ruskim redovima stvarno nema.

U nekoliko dostupnih video-klipova i fotografija, objavljenih na društvenim mrežama, prikazuju se navodni srpski borci u ruskim jedinicama, a vlasti svaki otkriveni slučaj istražuju, međutim, ne saopštavaju ishod istraživanja tako da sve ostaje u sferi pretpostavki i nagađanja koja mogu ali i ne moraju biti istinita.

U Srbiji se od početka ruske invazije na Ukrajinu, paralelno sa antiratnim protestima podrške Ukrajini, organizuju i protesti u znak podrške ruskoj invaziji i predsedniku Rusije Vladimiru Putinu.

U Srbiji, sa Wagner grupom se povezuju esktremno desničarske organizacije čija je ideologija slična ruskoj plaćeničkoj grupi koja se zalaže sa obnovu carske Rusije.

Srpski desničari ne kriju kako su čvrsto uz “ruski imperijalistički pokret koji želi obnovu nekakve carske vladajuće strukture, žele monarhistički, pravoslavno hrišćanski pristup koji je prevladavao u 19. vijeku, prije Oktobarske revolucije.

Kompanija traži naplatu duga

U cijeloj priči o srpskim “vagnerovcima” i običnim putinofilima, ljubiteljima “čvrste ruke”, treba dati za pravo onima koji tvrde kako jedinice za prljave poslove postoje u mnogim armijama svijeta, te da upoređivanje “Wagnera” sa američkim snagama tipa “Blackwater” i sličnih nije bez osnova. Sjetimo se samo “Tigrova” Željka Ražnjatovića Arkana. Isti je to “posao”.

Sve te specijalne jedinice povezuje jako verbalno rodoljubivo ili domoljubno zalaganje uz finansijske ili bolje rečeno pljačkaške pohode u kojima se ne preza ni od najtežih ratnih zločina.

Možda treba podsjetiti i na francusku Legiju stranaca koja se nekoć znala sukobiti i sa De Gaulleom.

Wagner-grupa je aktivirana 2014. godine poslije ruske aneksije ukrajinskog poluostrva Krim, a prema nekim izvorima bili su i glavni izvođači tog “posla”, a njeni plaćenici učestvovali su u konfliktima i vojnim operacijama na Bliskom istoku, u Africi i u Latinskoj Americi.

Od početka invazije na Ukrajinu, imali su istaknutu ulogu posebno u borbama za Soledar i Bahmut, a prema zapadnim podacima u borbama je učestvovalo 50.000 wagnerovaca.

Sam Prigožin, poznatiji kao Putinov kuvar zbog unosnog posla sa keteringom, dugo je negirao da je on osnivač i vlasnik kompanije.

Ono što njegove pristalice u Srbiji i drugdje često previđaju jest činjenica da je njegova firma sastavljena od mreže više kompanija, finansijskih posrednika i of-šor firmi ili kao “kartel državnih preduzeća sa svojim paravojnim snagama”, kako je opisuju američki eksperti.

Pravo pitanje za sve glasi: hoće li ovog prebogatog Rusa koji je karijeru započeo velikom pljačkom zbog koje je dopao dugogodišnje robije, Putin pustiti niz vodu ili će ga zadržati za nove vojne operacije koje ne može povjeriti regularnoj ruskoj vojsci. A možda je do spora i došlo, kako se nagađa, zbog neisplaćenih šest milijardi dolara kompaniji “Wagner” i šta Bjelorusija i Lukašenko imaju s tim.