„Krivicom carigradskog patrijarha u svjetskom pravoslavlju stvorena je situacija kanonskog haosa. U ovoj situaciji svaka pomjesna crkva treba da se opredijeli sa kim je: sa kanonskim pravoslavljem ili sa raskolnicima i samoprozvanima. Naša crkva je učinila svoj izbor. I mi smo zahvalni onim pomjesnim crkvama koje čvrsto čuvaju svete kanone“, rekao je mitropolit Ilarion za Sputnjik.
On je napomenuo da Ruska pravoslavna crkva žali zbog podjele u svjetskom pravoslavlju, do koje je došlo zbog priznanja raskolničke crkve u Ukrajini od strane Carigradske patrijaršije.
„Ova situacija veoma podsjeća na događaje iz sredine XI vijeka. Tada su se sukobili carigradski patrijarh i papa. Došlo je do podjele. Ne mislim da su papini legati, koji su stavili bulu ekskomunikacije na prijesto Saborne crkve Svete Sofije, zamišljali da će podjela trajati vijekovima. I carigradski patrijarh preduzimajući kontramjere teško da je to mogao da zamisli. Ali crkve su krenule svojim putem. Tokom vijekova otuđenje je raslo i samo devet vijekova kasnije počeli su stidljivi pokušaji zbližavanja“, podsjetio je predstavnik RPC.
Istovremeno, mitropolit je rekao da će Ruska crkva pregovarati sa arhijerejima Aleksandrijske patrijaršije ukoliko se ne slažu sa odlukom patrijaršije koja je ranije priznala ukrajinske raskolnike.
S tim u vezi, nazvao je teoretskim pitanje da li RPC može da isključi iz novoformiranog egzarhata u Africi teritorije na čijem su čelu arhijereji Aleksandrijske crkve, ukoliko saopšte o nepriznavanju ukrajinskih raskolnika.
„Ako dođe do takve situacije, proučićemo je i ući u pregovore. Ali, može da se pretpostavi da će u slučaju otvorenog neslaganja sa patrijarhom takvi arhijereji jednostavno biti uklonjeni sa svojih katedri“, napomenuo je Ilarion.
On je takođe rekao da RPC ne može da odbije da pravoslavne vjernike u Turskoj, kao ni sveštenike iz Afrike, koji žele da se pridruže Ruskoj crkvi.
„Nismo mogli da odbijemo da prihvatimo u okrilje naše crkve sveštenstvo Aleksandrijske patrijaršije koje je shvatilo pogrešnu poziciju svog patrijarha. Isto tako, ne možemo da odbijemo pravoslavne vjernike u Turskoj u uslovima kada je Vaseljenski patrijarh stao na stranu raskola“, istakao je mitropolit Ilarion.
Prema njegovim riječima, prvi korak za riješavanje postojećeg stanja u svjetskom pravoslavlju „trebalo je da bude vraćanje na stanje u kome su se nalazile sve pravoslavne crkve do 2018. godine, kada su odluke donete saborno, a ne pojedinačno“.
„Ali teško je zamisliti da bi carigradski patrijarh želio da se vrati na to. On sada smatra da ima pravo da donosi pojedinačne odluke bez konsultovanja sa drugim crkvama, protiv njihove volje i na njihovu štetu. A jerarsi Carigradske patrijaršije nam stalno ponavljaju: Ukrajinska autokefalnost je svršen čin. Pa, pošto je to tako, onda je i podjela u svjetskom pravoslavlju svršen čin“, konstatovao je mitropolit Ilarion.
On je dodao da se u Ruskoj crkvi mole da se urazume carigradski patrijarh „i oni poglavari i arhijereji koji su pod njegovim pritiskom priznali raskol“.
„Smatramo da saborni um crkve može da izliječi raskol u svjetskom pravoslavlju. Ali na stvari treba gledati realno: u uslovima kada su saborni mehanizmi na međupravoslavnom nivou uništeni, to je teško očekivati“, zaključio je predstavnik Ruske pravoslavne crkve.
Patrijarh aleksandrijski i cijele Afrike Teodor II priznao je 2019. Pravoslavnu crkvu Ukrajine. Govoreći o posljedicama ove odluke, RPC je ranije napomenula da one mogu uticati na vjerujuće sunarodnike u Africi – na kanonskoj teritoriji Aleksandrijske patrijaršije. Krajem decembra 2021. Sinod Ruske pravoslavne crkve objavio je odluku o stvaranju Patrijaršijskog egzarhata u Africi. Shodno ovoj odluci Moskovska patrijaršija formirala je patrijaršijski egzarhat na teritoriji Afrike nakon odluke Aleksandrijskog patrijarha Teodora da prizna Pravoslavnu crkvu u Ukrajini. Odluka da se osnuje Afrički egzarhat je donijeta na sjednici Sinoda RPC u Moskvi prošle sedmice. Kako se pretpostavlja, u egzarhat će ući 102 aleksandrijskih sveštenika iz osam afričkih država koji su izrazili želju da pređu pod okrilje RPC. Razlog tome je njihovo neslaganje sa priznavanjem Pravoslavne crkve u Ukrajini, koja je dobila tomos od vaseljenskog patrijarha.
Episkop afričkog egzarhata nosiće titulu “Klinski”, napisao je na telegram-kanalu portparol Ruske pravoslavna crkva Vladimir Legojda. Za mitropolita Klinskog je imenovan arhiepiskop jerevanski i jermenski Leonid.
Na inicijativu tadašnjeg predsjednika Ukrajine Petra Porošenka i carigradskog patrijarha Vartolomeja 2018. godine je spajanjem dviju raskolničkih organizacija nastala takozvana Pravoslavna crkva Ukrajine. Nova „crkva“ je od patrijarha Vartolomeja dobila tomos o autokefalnosti. PCU su priznali prvojerarsi Aleksandrijske i Grčke crkve, a 2020. godine – predstojatelj Kiparske crkve. RPC je na priznanje raskolnika odgovorila raskidom odnosa sa Carigradom i onim poglavarima u drugim pomesnim crkvama koji su prihvatili ukrajinski raskol.