Ovo je samo nekoliko stvari koje su čuli posjetioci tokom vođenog obilaska Staljinovog muzeja u Goriju, malom gruzijskom gradu u kojem je nekadašnji sovjetski vođa rođen. Josif Staljin je bio dobar pjevač. Pisao je pjesme. Za vrijeme njegove vladavine osnovano je 9.000 državnih preduzeća.
Ovaj muzej, otvoren 1957, četiri godine nakon Staljinove smrti, spolja je izgrađen u strogom socijalističkom stilu, a njegova unutrašnjost ispunjena je slikama, fotografijama i ličnim Staljinovim predmetima.
Lijevo od ulaza nalazi se vagon u kojem je Staljin na ljeto 1945. godine otputovao na Potsdamsku konferenciju u Njemačkoj, netaknutih zavesa iza prozora čije je neprobojno staklo odavno zamijenjeno.
Ton kojim se o Staljinu govori odiše divljenjem; dirljivi narativ o siromašnom dječaku koji je uprkos svemu postao najmoćniji čovjek u zemlji. Podovima se prostiru crveni tepisi. Staljinova posmrtna maska obitava na mermernom stubu.
Gruzijske vlasti su se našle u dilemi. Kako da jedna zemlja, ako je to uopšte moguće, brendira domaćeg monstruma i proda ga ostatku svijeta?
Dio odgovora na to pitanje možda leži upravo u onome što su Gruzijci izostavili. Nema pomena gulaga, robovskih logora i zatvora koji su odnijeli više od milion života. Ni riječi o Velikoj čistki, Staljinovoj kampanji progona i pogubljenja tridesetih godina.
Tek površno se pominje kolektivizacija sovjetskih imanja koja je dovela do izgladnjivanja oko četiri miliona Ukrajinaca, ali ako nikada ranije nijeste čuli za tu strahotu, moglo bi vam se učiniti da je to bila teško izvojevana pobjeda velikog vođe.
Prošle godine je Staljinov muzej posetilo oko 162.000 ljudi, prema riječima Taje Čubinidze, više nego bilo koji drugi muzej u zemlji, a većina posjetilaca dolazi iz Rusije i Kine.
Staljin evocira intenzivne emocije u zemlji u kojoj je proveo prve godine života, a Gruzijci prema njemu mahom gaje veliko poštovanje. To je naročito istina u Goriju gdje ga ljudi – posebno oni stariji – posmatraju kao čovjeka koji je izgradio carstvo i porazio naciste u Drugom svjetskom ratu.
“On je bio jednostavan čovjek koji je odrastao i postao vođa velike zemlje”, kaže Mera Bčatadze, 70-godišnji penzioner.
“Bio je genije”, dodaje njegov prijatelj Givi Lursmanašivi.
Ovakav stav prema Staljinu i njegovom nasljeđu za mlade Gruzijce je u najmanju ruku uznemirujuć. On ne samo da nikada nije bio sentimentalan prema svojoj rodnoj zemlji, već ju je decenijama terorisao. Više od 400.000 Gruzijaca je deportovano, a većina njih i strijeljana.
“Tokom tridesetih je u Gruziji – u odnosu na veličinu zemlje – pogubljeno više ljudi nego bilo gdje drugde”, kaže istoričar Simon Sebag Montefjore, autor knjige Mladi Staljin. “Vjerovatno zbog Staljinovog bliskog odnosa sa gruzijskim liderima.”
Decenijama nakon što je čvrsta sovjetska ruka popustila stisak, oko Gruzije – i u njoj – sada je sveprisutna Rusija. Gori je jedan od gradova koje su Rusi bombardovali i okupirali tokom kratkog ali žestokog rata 2008. godine poslije kojeg je 20 odsto zemlje završilo u rukama Rusije.
Čini se, međutim, da lokalnom stanovništvu to nije pretjerano važno. A olakšavajuća okolnost je i što Staljin danas donosi mnogo larija, gruzijskog novca.
Preko puta muzeja nanizane su suvenirnice u kojima se prodaju tanjiri, šolje za kafu, cegeri, olovke, lule, upaljači i još šta sve ne sa likom Staljina.
Johen Dikman, Nemac u muzeju, nije bio impresioniran. “On je ovde heroj!”, kaže, negodujući. “Ima toliko poznatih pisaca u Gruziji na koje su svi ponosni. Kao da ne shvataju da ih je Staljin slao u gulag i sve ih pobio.”