Gardijan: Putinov patrijarh izdao pravoslavnu crkvu

Godine 1934, dok je Adolf Hitler konsolidovao svoju vlast u Njemačkoj, hrabra grupa protestantskih pastora odupirala se pokušajima da se stvori pronacistička ujedinjena crkva Rajha. U onome što je postalo poznato kao Barmenska deklaracija, oni su tvrdili apsolutnu odvojenost crkve od države, odbacujući „lažnu doktrinu“ da „crkva u ljudskoj aroganciji može staviti Riječ i djelo Gospodnje u službu bilo koje proizvoljno izabrane želje, svrhe i planovi”.

Mjera ovih uznemirujućih vremena je to što su prošlog mjeseca stotine pravoslavnih sveštenika i naučnika osjetile potrebu da izdaju sličnu deklaraciju, naglašavajući saučesništvo Ruske pravoslavne crkve (RPC) u invaziji Vladimira Putina na Ukrajinu. Njihov dokument pod nazivom Deklaracija o učenju „ruskog sveta“ osuđuje moskovskog patrijarha Kirila zbog pružanja teološkog pokrića za varvarski i ilegalni rat, piše The Guardian.

Kiril, koji je u sovjetsko vrijeme imao bliske veze sa KGB-om, opisao je Putinovo vođstvo kao vjersko čudo. Dok su bombe padale na ukrajinske gradove, on je tvrdio da je „Božja istina“ da narod Rusije, Ukrajine i Bjelorusije treba ponovo da se ujedini kao jedan duhovni narod. Tokom propovjedi održane u Moskvi prošlog mjeseca, on je prikazao invaziju na Ukrajinu kao deo „metafizičke“ borbe protiv dekadentnog zapada – civilizacije za koju se smatra da je kapitulirala pred materijalizmom, moralnim relativizmom, globalizacijom i promocijom homoseksualizma. Pošto je postala vazal grešnog zapada, Ukrajina mora biti spasena i vraćena u „Svetu Rusiju“. Ovakvo mješanje rase, nacije i crkve, ističu autori deklaracije „Ruski svet“, pravoslavno predanje je ranije osuđivalo kao jeres.

U zemlji u kojoj se 71 odsto stanovništva izjašnjava kao pravoslavci, a Putin se predstavlja kao branilac crkvenih vrijednosti, Kirilovi stavovi nude moćnu legitimaciju predsjednikovim geopolitičkim ambicijama. Kao rezultat toga, usred globalne hrišćanske reakcije, RPC brzo postaje crkva izgnanik u državi izgnanika. Prošle nedjelje, duhovni vođa svjetskih pravoslavnih hrišćana, vaseljenski patrijarh Vartolomej I, osudio je invaziju na Ukrajinu kao „zvjerski“ čin. Više od 280 ruskih pravoslavnih sveštenika i crkvenih zvaničnika iz cijelog svijeta potpisalo je otvoreno pismo u kojem osuđuje rat. Uprkos zastrašivanju i prijetnjama iz Moskve, RPC u Amsterdamu je osudila Kirila i prebjegla u Carigradsku Vaseljensku Patrijaršiju sa sjedištem u Istanbulu. U Ukrajini, gdje je dio pravoslavne crkve napustio Moskovsku patrijaršiju 2019. godine, ruski pravoslavni lideri su se distancirali od Kirila i osudili invaziju.

Dok pravoslavno hrišćanstvo zauzima stav, drugi hrišćanski lideri takođe moraju da daju svoj doprinos da jasno stave do znanja da je Kirilova militantna fuzija etno-nacionalizma, autoritarnosti i vjerskog identiteta van granica. U početku oklijevajući da javno objavi svu snagu svog protivljenja Putinu, papa Franjo je počeo da zaoštrava svoj jezik, govoreći patrijarhu da se koncept svetog ili pravednog rata ne može pomiriti sa hrišćanskim učenjem.

Svjetski savjet crkava, koji predstavlja 580 miliona hrišćana različitih denominacija širom svijeta, bezuspješno je pozvao Kirila da iskoristi svoj uticaj na Putina da se založi za mir. Novi lobi unutar njega sada poziva na izbacivanje RPC. Takav potez bi bio protiv prirodnog nagona da se promoviše jedinstvo hrišćana. Ali baš kao što su ruski oligarsi sankcionisani i izolovani na osnovu toga što pružaju pomoć i podršku Putinu, skitnička podružnica pravoslavnog hrišćanstva u Moskvi treba da plati visoku cijenu zbog povezivanja svoje teologije sa ubilačkim ambicijama diktatora.