U noći 8. na 9. maj 1945. godine njemačke nacističke snage potpisale su bezuslovnu kapitulaciju – akt je u ime Nemačke potpisao feldmaršal Vilhelm Kajtel, u ime SSSR-a maršal Georgij Žukov, a u ime zapadnih saveznika britanski vazduhoplovni general Artur Teder.
Prema istorijskim dokumentima, 16 minuta poslije ponoći Hitlerove trupe potpisale su kapitulaciju i time je formalno završen Drugi svjetski rat u Evropi, ali su ostaci njemačkih trupa još nekoliko dana davale otpor, najduže u Jugoslaviji – do 15. maja.
U ratu, koji je trajao šest godina, učestvovala je 61 država i oko 110 miliona vojnika.
Poginulo je između 55 i 60 miliona ljudi (uključujući više od milion Jugoslovena), a oko 35 miliona je ranjeno.
Države antihtlerovske koalicije proslavljaju 9. maj kao Dan pobjede.
Dan pobjede nad fašizmom, 9. maj ili samo Dan pobjede, praznik je koji, u stvari, obilježava pobjedu Sovjetskog saveza nad nacističkom Njemačkom u Drugom svjetskom ratu.
Potpisali kapitulaciju dva puta
Malo je poznato da su njemačke snage dva puta potpisale predaju.
Nijemci su, u želji da se predaju zapadnim saveznicima, prvo potpisali predaju u Remsu 7. maja 1945. godine.
Potpisnici su bili za nacističku Njemačku Alfred Jodl, šef štaba njemačke Vrhovne komande Vermahta, u ime vrhovnog komandanta Savezničkih ekspedicionih snaga Valter Bedel Smit, i u ime sovjetske Vrhovne komande Ivan Susloparov, u prisustvu francuskog general-majora Fransoa Seveza, kao zvaničnog svjedoka.
Pošto se sovjetska Vrhovna komanda nije saglasila sa tekstom predaje i zato što Susloparov /relativno niskorangirani službenik/ nije bio ovlašten da potpiše ovaj dokument, SSSR je zatražio da se u Berlinu potpiše drugi, izmijenjeni tekst predaje.
Lider SSSR-a Josif Visarionovič Staljin izjavio je da Sovjetski Savez smatra da je tekst predaje u Remsu uvodni dokument, a američki vojskovođa Dvajt Ajzenhauer odmah se saglasio s tim.
Drugi argument potpisnika u Remsu bio je da su neki njemački oficiri smatrali da potpisana predaja predstavlja samo predaju zapadnim saveznicima, dok su se borbe nastavile na istoku, posebno u Pragu.
Staljin: Potpisujte ponovo – glavni doprinos pobjedi dali smo mi
Međutim, Moskva se tome suprotstavila, Staljin je poslao zvaničnu izjavu i podsjetio da je Crvena armija bila ključni faktor za pobjedu.
“Nijemci su u Remsu potpisali preliminarni akt o bezuslovnoj predaji. Glavni doprinos, međutim, dali su sovjetski ljudi, a ne saveznici, stoga, kapitulacija mora biti potpisana pred vrhovnom komandom svih zemalja antihitlerovske koalicije, a ne samo pred vrhovnom komandom saveznika.
Štaviše, nisam saglasan sa činjenicom da predaja nije potpisana u Berlinu, koji je bio centar nacističke agresije. Dogovorili smo se sa saveznicima da se Remsov protokol smatra preliminarnim”, napisao je Staljin.
Kajtel stavio tačku na Hitlerovu Njemačku
Druga ceremonija predaje organizovana je u dvorcu u predgrađu Berlina u sovjetskom dijelu zauzete Njemačke.
Njemački maršal Vilhelm Kajtel potpisao je završni tekst njemačke bezuslovne predaje, a u ime Vrhovne komande Crvene armije to je učinio maršal Georgij Žukov, u ime Savezničkih ekspedicionih snaga šef vazduhoplovnih snaga Artur Teder, dok su bili svjedoci generali Karlo Spatca i Žan de Latre de Tasinjy.
Predaja je tako potpisana u štabu sovjetske vojske u Berlinu-Karlshorstu. I engleska i ruska verzija teksta predaje potpisane u Berlinu smatraju su autentičnim tekstovima.
Izmijenjeni berlinski tekst predaje razlikuje se od uvodnog teksta potpisanog u Remsu i u njemu se izričito propisuje potpuno razoružanje svih njemačkih vojnih snaga, te predaja oružja lokalnim savezničkim vojnim komandantima.
U pomen na ovaj događaj, prva svečana Parada pobjede u Moskvi održana je 24. juna 1945. godine.
Nakon toga, velika parada je pomjerena na 9. maj.