Na današnji dan u Atini 1896. godine počele 1. Olimpijske igre modernog doba, koje do sada zbog ratova nisu održane samo 1916. godine (I svjetski rat) i 1940 i 1944. godine (II svjetski rat), dok su u Tokiju umjesto 2020. održane godinu kasnije zbog pandemije korone.
Olimpijske igre se u avgustu 2004. godine vratile u Grčku, zemlju u kojoj su rođene, u Atinu, grad u kome su obnovljene prije 108 godina. Bila je to velika nepravda prema postojbini olimpizma, ali je grešku bolje ispraviti ikada nego nikada…
Antička Grčka njegovala je kult tjelesnog vježbanja, raznih vrsta takmičenja, mnogo prije nego što je osmišljen sistem sportskih igara. Grčka mitologija prepuna je takvih primjera, legenda kaže da je Danaj 50 svojih kćeri kao nagradu dao pobjednicima igara, da je i Odisej dobio Penelopu kao nagradu za pobjedu u trci… Istorijski izvori kažu da su prve Olimpijske igre održane 776. godine prije nove ere, da su održane u Olimpiji i bile posvećene bogovima. Vremenom su dobile toliki značaj da je period od četiri godine između Igara (Olimpijada) korišćen i kao jedinica za mjerenje vremena. Održane su ukupno 293 Olimpijade, dok rimski imperator Teodosije, koji je hrišćanstvo proglasio jedinom religijom Rimskog carstva, nije 393. godine odlučio da ih zabrani, kao pagansku ceremoniju…
Jedan od najznamenitijih spomenika antičke kulture, između ostalog, je i Mironov bacač diska, koji je jedinstvan po činjenici da je prva poznata skulptura pravljena po prirodnom odnosu tijela i glave, odnosno skladnosti tijela. Međutim, mnogi zamjeraju Mironu što je svoju čuvenu statuu napravio sa greškom.
Naime, diskobolos je napravljen gotovo savršeno i na njegovom tijelu se vidi napor koji je neophodan da bi sportista, bacač diska, bacio svoju atletsku spravu što dalje i postao olimpijski šampion, ali se na njegovom licu ne vidi grč, već očitava mirnoća. A ja mislim da je baš u toj činjenici i najveća poruka koju je Miron želio da pošalje svojim posmatračima. Naime, olimpisjki šampioni su u Grčkoj smatrani polubogovima i vjerujem da je Mironov bacač diska jedan od antičkih olimpijskih šampiona, to znači istovremeno i polubog, a kakav bi to polubog bio ako bi imao grč na licu prilikom napora koji je neophodan da se osvoji šampionski lovor? Vjerujem da je Miron napor iskazao skladnošču tijela i mišića, a polubožanstvo mirom lica koje bacač diska pokazuje na čuvenoj skulpturi…
Trebalo je da prođe 1499 godina da sazri ideja o obnavljanju Igara. Francuski baron Pjer de Kuberten je 25. novembra 1892. godine (taj datum se računa kao rođendan modernog olimpijskog pokreta) na skupu sportskih radnika na Sorboni predložio osnivanje i periodično održavanje igara sportista čitavog svijeta. Nepune dvije godine kasnije, na međunarodnom atletskom kongresu, koji je od 16. do 23. juna 1894. godine održan u Parizu, formiran je Međunarodni olimpijski komitet, za čijeg je predsjednika izabran Grk Dimitros Vikelas. Tada je odlučeno da se prve Olimpjske igre modernog doba održe 1896. godine, u Atini.
Igre u Atini okupile su, od 6. do 10. aprila, 311 sportista iz 13 zemalja. Nadmetali su su samo muškarci, u 43 discipline, odnosno devet sportova.
Ostaće zapisano da je prvi olimpijski pobjednik modernog doba bio Amerikanac Džems Brendon Konoli (13,70), koji je bio najbolji u troskoku. Konoli je u Atini osvojio drugo mjesto u skoku uvis i treće u skoku udalj (u Parizu, četiri godine kasnije, bio je drugi u troskoku). Nešto kasnije i drugi Amerikanac popeo se na olimpijsko postolje – Robert Geret (29,15) rastužio je sve u Olimpiji, trijumfujući u bacanju diska, ispred Grka Paraskevopulosa (28,95). Uskoro je uslijedio i novi šok za Grke, pošto je Geret bio najbolji i u bacanju kugle, a domaći takmičar Guskos zaostao je dva metra za pobjednikom. Geret je bio najuspješniji takmičar Olimpijskih igara u Atini, pošto je osvojio još dva odličja – drugo mjesto u skoku udalj i treće u skoku uvis.
Razočarani Grci, do nogu potučeni u atletskim disciplinama, na svoje su došli posljednjeg dana – u maratonu je trijumfovao Spiridona Luisa. Trčalo se na originalnoj stazi od Maratonskog polja do Atine. Start maratona je bio u 14 časova, sa malog mosta na Maratonskom polju odakle je po predanju grčki vojnik Filipides 490. godine prije nove ere trčao do Atine da javi o pobjedi nad persijskom vojskom. Luis je pobijedio u trci u kojoj je učestvovalo oko 25 atletičara (nema tačnog podatka, u nekim izvorim, a pominje se da je bilo samo 17 trkača), pretrčavši stazu za dva sata, 58 minuta i 50 sekundi, sedam minuta brže od drugoplasiranog zemljaka Vasilakosa. Nagrade za pobjedu su bile i izdašne i neobične – 23-trogodišnji vodonoša dobio je, između ostalog, doživotno besplatno brijanje i šišanje kod jednog atinskog berberina, dok mu je jedan gostioničar obezbijedio besplatnu hranu i piće.
Od Vlade Grčke dobio je bogatu novčanu nagradu i veći kompleks zemlje, a najneobičniju nagradu Luis nije iskoristio – kći jednog grčkog bogataša obećala je ruku pobjedniku maratonske trke. Iz neprilike da se dama sa engleskim obrazovanjem uda za seljaka izvukao ju je sam Luis, rekavši da ga kod kuće čeka djevojka koju ne želi da ostavi… Zanimljivo, Luis nikada više nije trčao.
Sportisti sa prostora Srbije i Crne Gore, koje su tada bile suverene države, nijesu učestvovali u Atini, ali je veliki događaj pominjan u medijima. O Olimpijskim igrama pisano je u “Luči”, književnom listu KD “Gorski vijenac” (izdavanom u Cetinju) i “Srpskim novinama”. Srpski kralj Aleksandar Obrenović bio je jedini evropski vladar koji je boravio u Atini za vrijeme Igara.
Najviše uspjeha u Atini imali su Grci koji su osvojili 47 medalja, a SAD 19. Ipak Amerikanci su osvojili 11 zlatnih odličja, dok su Grci imali 10 trijumfa u Atini.
Od olimpijskih pobjednika iz Atine vrijedno je pomenuti i dvostruki trijumf mađarskog plivača Alfreda Hajoša. On je bio najbolji u trkama na 100 i 1.200 metara slobodno. Na 1. 200 pobijedio je sa dva minuta i 40 sekundi prednosti u odnosu na Grka Andreua.
Hajoš je i čuveni arhitekta, autor velikog broja sportskih objekata, a na čuvenom Margit Sigetu (ostrvo u Dunavu u Budimpešti) projektovao je i sagradio prvi zatvoreni bazen u svijetu. Bazen danas nosi njegovo ime, a kasnije je pored njega napravljen moderan sportski kompleks.