Specijalni izaslanik EU za dijalog Kosova i Srbije Miroslav Lajčak je izjavio da su dešavanja u Banjskoj promijenila situaciju ali da dijalog o normalizaciji odnosa “nema alternativu”.
Lajčak je, nakon sastanka “velike petorke” sa kosovskim premijerom Aljbinom Kurtijem rekao da napadači na policiju Kosova u Banjskoj moraju biti izvedeni pred lice pravde, kao i da se taj incident mora detaljno istražiti.
Pored Lajčaka, s Kurtijem su razgovarali izaslanik SAD za Zapadni Balkan Gabrijel Eskobar, kao i glavni savjetnici lidera Francuske, Njemačke i Italije, Emanuel Bon, Jens Ploetner i Frančesko Talo.
Izaslanik EU je ponovio da zapadne zemlje snažno osuđuju ovaj napad i dodao da se očekuje i potpuna saradnja Srbije po ovom pitanju.
“Događaji od 24. septembra jasno pokazuju da su deeskalacija i normalizacija sada hitnije nego ikada ranije. Svako uslovljavanje ili odlaganje je neprihvatljivo. Očekujemo od Kosova i Srbije da ispune svoje obaveze proistekle iz dijaloga”, rekao je Lajčak.
U tom kontekstu je naveo da Kosovo, ako želi da napreduje ka EU, mora da bez odlaganja da formira Zajednicu opština sa srpskom većinom, koja bi Srbima na Kosovu pružila veću autonomiju.
Lajčak je rekao da je “velika petorka” u Prištinu došla sa planom o kome će kasnije razgovarati i sa predsjednikom Srbije Aleksandrom Vučićem, ali nije želio da precizira o čemu se radi.
“Dijalog nema alternative jer dijalog donosi normalizaciju odnosa između Kosova i Srbije i otvara evropski put Kosova i Srbije”, rekao je Lajčak.
Zapadne diplomate koje su došle s ciljem “oživljavanja dijaloga” Kosova i Srbije, poslije posjete Prištini odlaze u Beograd gde će se sastati s Vučićem.
Portparol EU Peter Stano izjavio je ranije da je cilj posjeta takozvane “velike petorke” Prištini i Beogradu da se postigne konkretan napredak u primjeni Sporazuma o putu normalizacije i deeskalaciji poslije najnovijih dešavanja.
Zapadne diplomate dolaze u Prištinu i Beograd nakon što je 24. septembra oružana grupa Srba napala policiju Kosova u Banjskoj kod Zvečana, kada je poginuo narednik Afrim Bunjaku. Policija je potom u razmjeni vatre ubila i trojicu napadača srpske nacionalnosti.
Zvanična Priština je za ovaj napad okrivila Beograd, što su tamošnje vlasti negirale.
Premijer Kosova Aljbin Kurti je 20. oktobra rekao je da nema normalizacije odnosa sa Srbijom bez bezbjednosti na Kosovu.
“Sjutra ćemo saznati šta će tražiti i šta će ponuditi. Mogu da kažem da nema normalizacije bez bezbjednosti i bezbjednost Kosova treba da bude prioritet za državne institucije, za ljude i društvo”, rekao je Kurti.
S druge strane, “velika petorka” želi ovom posjetom da prenese poruku da postoji jedinstvo Evropske unije i Sjedinjenih Američkih Država u stavu da se neće odustati od Sporazuma o normalizaciji odnosa, koje su strane postigle 27. februara u Briselu i aneksa primjene koji se usaglašen 18. marta u Ohridu.
Diplomate u Briselu priznaju i da je poslije napada u Banjskoj došlo do promjene okolnosti, ali i dalje nije potpuno jasno u kojoj meri će ovo uticati na proces dijaloga.
Desetak dana prije ovog napada, u Briselu je održana runda dijaloga na nivou lidera koja je okončana neuspešno jer zvanična Priština nije prihvatila EU predlog o planu primjene dogovora.
Čime se bavi ovaj Lajčak? Kosovo je međunarodno priznata država, koja danas na celoj teritoriji ostvaruje prerogative svoje vlasti. Providan je Lajčskov napor da Srbiju vrati kao faktor koji dijeli ingerencije na Kosovu i odlučuje o njegovoj državnosti. Probleme koji postoje u funkcionisanju nove države, Lajčak u dobroj namjeri treba da rješava sa prištinskim vlastima a ne Vučićem.