Srbija je i dalje daleko od opredijeljenja za članstvo u Evropskoj uniji, saopštio je Helsinški odbor za ljudska prava u Srbiji u godišnjem izvještaju za 2023.
Ta nevladina organizacija navodi da vlast ne radi na reformama i demokratizaciji društva, da su primijetni sve veći uticaj Srpske pravoslavne Crkve (SPC), istorijski revizionizam i smanjenje tolerancije.
“Srbija nikada nije bila dalja od evropskih vrijednosti. Izbori 17. decembra pokazali su suštinu režima, da neće birati sredstva za ostanak na vlasti“, rekla je 31. januara na predstavljanju izvještaja u Beogradu predsjednica Helsinškog odbora u Srbiji Sonja Biserko.
“Autoritarna SNS vlast”
On je navela da je nastavljeno rastakanje demokratskih vrijednosti i pojačana tendencija ka autoritarnosti.
Ocijenila je da se vlast Srpske napredne stranke (SNS) ne trudi da ispuni kriterijume Evropske unije za članstvo, već da radi toliko da ostane na evropskim fondovima.
„Od kako je 2012. SNS došao na vlast Srbija živi u stalnoj napetosti i ne uspeva da se demokratizuje”, navela je Biserko.
Dodala je da su držanje nacionalnog pitanja kao centra politike, istorijski revizionizam, antijugoslovenstvo, promocija četništva i sprega režima sa kriminalom uništili sve moralne vrijednosti društva.
„SPC i SNS imaju odnos čvrste saradnje kojim se ugrožava sekularnost karaktera države. Crkva utiče na suženje ljudskih prava, naročito kada je riječ o manjinama, dok je sa druge strane sve manje tolerancije i pojačava se nasilje“, rekla je Biserko.
Ona je ocijenila da je za pozitivne promjene neophodan snažniji diplomatski i politički pritisak Sjedinjenih Američkih Država (SAD) i Evropske unije (EU) na aktuelnu vlast u Srbiji, kao i što ranije formulisanje Mapa puta za proširenje kako bi se region ponovo mobilisao za euroatlantske integracije.
“Slučaj Banjska promijenio odnos prema Beogradu”
Biserko je kao primjer porasta nasilnih događaja istakla masovna ubistva u Beogradu i okolini Mladenovca u maju, kao i upad naoružane grupe lokalnih Srba u Banjsku na sjeveru Kosova 24. septembra, kada su ubijeni kosovski policajac i trojica napadača srpske nacionalnosti. Ocijenila je da je taj događaj dramatično promijenio odnos međunarodne zajednice prema Srbiji.
„Podjela Kosova je jedina opcija za koju se Beograd zalaže što je, uprkos Briselskom i Ohridskom sporazumu, pokazao i upad na kosovskom severu. Srbija uz podršku Rusije preferira zamrznuti konflikt koji u svakom trenutku može da se aktivira, što je pokazao slučaj Banjska“, piše, između ostalog, u godišnjem izvještaju Helsinškog odbora za Srbiju.
Dodaje se da je neophodan uticaj Zapada na što bržu stabilizacija Zapadnog Balkana kako bi se preduprijedili novi konflikti i da je zbog toga potrebno ojačati civilni sektor.
“Nema pravne države”
Izvještaj ukazuje da u Srbiji nije uspostavljena pravna država i konstatuje da je osnovni razlog za to politička nespremnost vlasti da to uradi.
„Iz kartaktera vlasti prozilazi i praksa da se štiti organizovani kriminal. Prema navodima Globalne inicijative protiv transnacionalnog organizovanog kriminala, Srbija je treća u Evropi i lider u regionu kad je riječ o organizovanom kriminalu“, konstatuje se u izvještaju Helsinškog odbora.
Kao višedecenijski problem ističe se nestabilan sektor bezbjednosti u kom dominira politika, zbog čega vojska i policija ne ostvaruju svoju Ustavom definisanu namjenu.
“Favorizovanje Rusije”
Opisujući državnu politiku kroz izvještavanje provladinih medija, Helsinški odbor navodi da se o Rusiji izvještava u pozitivnom tonu, te da je i Kina tako predstavljena u najdominantnijim temama kao što su Kosovo, rat u Ukrajini, energetika i ekonomija.
„ Mediji većim brojem pominjanja i činjenicom da je Rusija dominantno predstavljena u pozitivnom svetlu neguju bliskost sa Rusijom“, dodaje se.
U posebnom poglavlju o zdravstvenom sistemu Srbije navodi se da je taj sektor nepobitan pokazatelj uništene ideje o socijalnoj državi.
„Umjesto toga, građani su dovedeni u još neravnopravniji položaj, povećan je jaz između bogatih i siromašnih, sveukupna socijalna nejednakost i diskriminacija su normalizovani“, zaključak je izvještaja Helsinškog odbora u Srbiji.
Svaka cast. Respekt.