Poželjne su masline, ali je za SPC bitniji Valdanos

Autor: Nikola Belada

Do potpisivanja temeljnog ugovora, kada Srpsku crkvu u Crnoj Gori treba ozvaničiti kao duhovnog i svjetovnog vladara Crne Gore, poželjno je zauzeti još jedan dio teritorije Crne Gore pravno ili protivpravno, samo da se realizuju postavljeni ciljevi. Najsvježiji primjer toga je osvajanje zemljišta u uvali Valdanos.

Zakonom o otklanjanju posljedica oduzimanja imovine u uvali Valdanos iz jula 2021. godine u članu 1 predviđeno je da se vraća imovina bivšim vlasnicima i zakonskim nasljednicima koja je oduzeta rješenjem br. 06-2275/2 od 17. 1. 1978. godine od strane SO Ulcinj Odjeljenja za imovinsko-pravne poslove, katastar i geodetske poslove.

U članu 2 se pojašnjava da je bivši vlasnik fizičko ili pravno lice i vjerska organizacija, koji su bili vlasnici imovine u vrijeme oduzimanja imovine.

U članu 11 istog zakona stoji da zahtjev za povraćaj imovine podnosi bivši vlasnik ili zakonski nasljednik.

I na kraju, članom 16 je navedeno da po zahtjevu odlučuje Uprava za katastar i državnu imovinu Područne jedinice Ulcinj.

ORGANIZOVANA AKCIJA

Na osnovu dokumentacije kojom raspolažem u vezi ovog predmeta, po ko zna koji put ukazujem javnosti Crne Gore na protivzakonito, protivpravno, besmisleno postupanje ili sumnju na organizovano djelovanje državnih organa i SPC za zauzimanje teritorije Crne Gore. No, pođimo redom. Shodno naprijed navedenim odredbama Zakona, zahtjev za povraćaj oduzete imovine u Valdanosu Područnoj jedinici Ulcinj podnosi Srpska pravoslavna crkvena opština Nikšić, a u ime crkvene opštine sveštenik Danilo Zirojević. U zahtjevu se navodi da je rješenjem SO Ulcinj Odjeljenje za imovinsko-pravne poslove i katastar 06-22752/2 od 17. 1. 1978. godine pod rednim brojem 194 oduzeta imovina podnosiocu zahtjeva za koju se traži povraćaj.

Uvidom u rješenje SO Ulcinj – Odjeljenje za imovinskopravne poslove i katastar 0622752/2 od 17. 1. 978. godine, pod rednim brojem 194, oduzima se imovina subjektu pod nazivom „Dobro Manastira Nikšić“. Da zaključim, bivši vlasnik je „Dobro Manastira Nikšić”, a zahtjev za povraćaj imovine podnosi „Srpska pravoslavna crkvena opština Nikšić“, koji zahtjev se usvaja i ista postaje nosilac prava svojine na zemljištu maslinama cca 100.000 m2 u uvali Valdanos. Dakle, rješenjem Uprave za katastar i državnu imovinu br. 919-859/2021 od 12. 11. 2021. godine Srpska pravoslavna crkvena opština Nikšić postala je vlasnik imovine koja je njoj navodno oduzeta rješenjem SO Ulcinj Odjeljenje za imovinsko-pravne poslove i katastar 06-22752/2 od 17. 1. 1978. godine.

Rješenjem Uprave za katastar i državnu imovinu br. 919-859/2021 od 12. 11. 2021. godine postupljeno je suprotno članu 2 i članu 16 stav 4 Zakona o otklanjanju posljedica oduzimanja imovine u uvali Valdanos, jer da je postupljeno shodno navedenim odredbama zakona, trebalo je odbiti zahtjev za vraćanje imovine. Ovo iz jednostavnog razloga što je bivši vlasnik po rješenju iz 1978. „Dobro Manastira Nikšić”, a imovinaje vraćena „Srpskoj pravoslavnoj crkvenoj opštini Nikšić“. Zakonima logike i zdravog razuma, odredbama ZUP-a, Zakona o državnom premjeru i katastru, ZSPO-a, nema toga organa koji može iz priložene dokumentacije zaključiti da su „Dobro Manastira Nikšić“ i „Srpska pravoslavna crkvena opština Nikšić“ isti subjekt, odnosno da je „Dobro Manastira Nikšić” pravni prethodnik, a „Srpska pravoslavna crkvena opštini Nikšić” pravni sljedbenik. Nadležni organ Uprave za katastar i državnu imovinu PJ Ulcinj i ne pomišlja da konsultuje zakonske odredbe, moguće postupajući po nalogu ili na drugačiji način, pokušava da u obrazloženju rješenja opravda svoje postupanje. Taj apsurdni, nebulozni pokušaj opravdanja dispozitiva predstavlja sunovrat prava.

SUNOVRAT PRAVA

Da to i obrazložim.

U prvoj rečenici obrazloženja navedenog rješenja piše da je Srpska pravoslavna crkvena opština Nikšić „kao pravno lice“ koje upravlja Sabornim hramom Svetog Vasilija Ostroškog, podnijela zahtjev za vraćanje zemljišta, a da je kao dokaz o aktivnoj legitimaciji dostavila rješenje o razvrstavanju za Srpsku pravoslavnu crkvenu opštinu Nikšić br. 07-12/21/06 od 24. 2. 2006. godine, i na kraju da je navedena crkvena opština prepoznata kao pravno lice shodno članu 5 Ustava Srpske pravoslavne crkve. Dato obrazloženje u navedenom rješenju o pravnom subjektivitetu Srpske pravoslavne opštine Nikšić je protivzakonito, apsurdno, nepostojeće, donijeto u postupku zloupotrebe službenog položaja i kao takvo bez pravnog dejstva.

Da ovaj stav i argumentujem. Prvo, ko je i na osnovu kojih dokaza ustvrdio da je Srpska pravoslavna crkvena opština Nikšić pravno lice. Nikada niko, jer Srpska pravoslavna crkvena opština Nikšić nikada nije stekla svojstvo pravnog lica, jer kod nijednog državnog organa nije registrovana ili evidentirana. Svojstvo pravnog lica stiče se upisom u evidenciju ili registar koji vodi nadležni državni organ. Dakle, da bi Srpska pravoslavna opština Nikšić dobila svojstvo pravnog lica morala se registrovati po Zakonu o pravnom položaju vjerskih zajednica iz 1977. godine ili evidentirati, odnosno registrovati po Zakonu o slobodi vjeroispovijesti ili uvjerenja i pravnom položaju vjerskih zajednica ( Sl. list CG 47/19 i 8/21). Ni po Zakonu od 1977, niti po Zakonu iz 2019. (sa izmjenama iz 2021. godine) Srpska pravoslavna opština Nikšić nije evidentirana ili registrovana u Crnoj Gori. Da bi dobila svojstvo pravnog lica morala je biti evidentirana ili registrovana, a ona to nije. Po važećem crkvenom ustrojstvu SPC Srpska pravoslavna opština Nikšić može biti samo organizacioni dio Eparhije budimljansko-nikšićke.

U uvjerenju Eparhije budimljansko-nikšićke SPC br. 01-081/21-6381 od 10. 6. 2021. godine navedena eparhija je upisana u Jedinstvenu evidenciju vjerskih zajednica. Od tada ta eparhija postoji kao pravno lice u Crnoj Gori. U zahtjevu za upis u Jedinstvenu evidenciju, između ostalog se navodi da je Crkvena opština Nikšić, između ostalih, organizacioni dio Eparhije budimljansko-nikšićke SPC. Dakle, u zahtjevu Eparhije budimljansko-nikšićke nigdje se kao njen organizacioni dio ne navodi Srpska pravoslavna crkvena opština Nikšić, već Crkvena opština Nikšić i to bez svojstva pravnog lica. Takođe, ističem da je sjedište Srpske pravoslavne crkvene opštine Nikšić Trg Šaka Petrovića 1, a u zahtjevu Eparhije budimljansko-nikšićke od 09. 6. 2021. godine stoji da je na navedenoj adresi Arhijerejsko namjesništvo nikšićko. Na kraju, da crkvene opštine nijesu pravna lica ukazuje i podatak da su odredbe o crkvenim opštinama iz važećeg Ustava SPC od članova 179 do 190 stavljene van snage.

MONSTAT

U rješenju Uprave za katastar i državnu imovinu PJ Ulcinj br. 919-859/2021 od 12. 11. 2021. godine kao dokaz o aktivnoj legitimaciji navodi se i rješenje Zavoda za statistiku – Podgorica o razvrstavanju za Srpsku pravoslavnu crkvenu opštinu Nikšić br. 07-12/21/06 od 24. 2. 2006. godine. Ako je, kako navodi PJ Ulcinj, rješenje o razvrstavanju dokaz o aktivnoj legitimaciji, onda su oni u sferi krivične odgovornosti. Kao prvo, nije u pitanju Rješenje o razvrstavanju, već je u pitanju Obavještenje o razvrstavanju od strane Zavoda za statistiku (Monstata). Dobio sam od Monstata obavijest o razvrstavanju za Mitropoliju crnogorsko-primorsku koja je običan falsifikat sastavljen od tri stranice falsifikovanog Ustava SPC iz 1931. godine. Vjerujem da je Zavod za statistiku i Srpskoj pravoslavnoj opštini Nikšić izdao obavještenje o razvrstavanju na osnovu falsifikovanih ili nepodobnih dokumenata za postupanje što može nadležno tužilaštvo vrlo efikasno provjeriti. Da bi se izdalo obavještenje o razvrstavanju, Zavodu za statistiku se moraju dostaviti rješenje ili uvjerenje nadležnog državnog organa koje vodi evidenciju ili registraciju vjerskih zajednica. Po Zakonu iz 1977. godine o pravnom položaju vjerskih zajednica, takva dokumenta je izdavao MUP Crne Gore, a po Zakonu o slobodi vjeroispovijesti i pravnom položaju vjerskih organizacija iz 2021. godine, ta dokumenta izdaje Ministarstvo pravde, ljudskih i manjinskih prava. Ono što zabrinjava jeste činjenica da je svim eparhijama SPC u Crnoj Gori Zavod za statistiku Monstat štancovao obavještenja o razvrstavanju, a na osnovu kojih su te eparhije nastupale u pravnom prometu Crne Gore kao pravna lica. Ne samo da je akt Monstata deklarativan, već da bi se on izdao mora se kao dokaz za usvajanje zahtjeva dostaviti rješenje ili uvjerenje MUP-a ili Ministarstva pravde i ljudskih i manjinskih prava, a što Monstatu nikad nije dostavljeno.

I na kraju, Uprava za katastar i imovinu Područna jedinica Ulcinj je navedenu crkvenu opštinu prepoznala (kako stoji u rješenju) kao pravno lice po članu 5 Ustava Srpske pravoslavne crkve. Nijesu obrazložili po kojem ustavu SPC su odlučili, da li onom iz 1931, da li po Ustavu iz 1947, da li po Ustavu SPC iz 1953. itd. Ovo apsurdno rezonovanje, napisano u odsustvu zdravog razuma i zakona ne treba posebno komentarisati, samo je potrebno pitati da li se svojstvo dijela vjerske organizacije kao pravnog lica stiče na osnovu Ustava SPC ili na osnovu odluke (rješenja ili uvjerenja) nadležnog državnog organa MUP-a Crne Gore ili Ministarstva pravde, ljudskih i manjinskih prava.

APSURDNO RJEŠENJE

Znanja radi, treba istaći da su četiri Eparhije SPC u Crnoj Gori: Mitropolija crnogorsko-primorska, Eparhija budimljansko-nikšićka, Eparhija zahumsko-hercegovačka i Eparhija mileševska stekle svojstvo pravnog lica u Crnoj Gori tek 10. 6. 2021. godine kada su im od strane Ministarstva pravde i ljudskih i manjinskih prava izdata uvjerenja o upisu u Jedinstvenu evidenciju vjerskih organizacija. Takođe, poznato je da je Eparhija budimljansko-nikšićka, čiji je organizacioni dio Crkvena opština Nikšić, osnovana odlukom Svetog arhijerejskog sinoda Srpske pravoslavne crkve broj 1307 od 31. 5. 2001. godine. Da podsjetim građane Crne Gore da u Uvjerenju o Eparhiji budimljansko-nikšićkoj broj 01-08/21-6381 od 10. 6. 2021. godine, sa potpisom ministra Vladimira Leposavića, piše da je Eparhija budimljanskonikšićka osnovana 1220. godine (bolje zna bivši ministar Leposavić kad je osnovana Eparhija budimljansko-nikšićka i to tačno 1220. godine, nego što to zna Sveti arhijerejski sinod Srpske pravoslavne crkve koji tvrdi da je Eparhija budimljansko-nikšićka osnovana 2001. godine).

Za potpuno objašnjenje protivzakonitog, protivpravnog, apsurdnog rješenja PJ Ulcinj potrebno je ukazati sljedeće. Po navedenom rješenju u LN 972 KO Ulcinj upisuje se na 100.000 m2 zemljišta u uvali Valdanos Srpska pravoslavna crkvena opština Nikšić. Punomoćnik u ovom predmetu je sveštenik Crkvene opštine Nikšić Danilo Zirojević po osnovu punomoćja br. 83 od 31. 8. 2021. godine izdatog od strane episkopa budimljansko-nikšićkog Metodija. Postavlja se pitanje zašto punomoćje izdaje episkop budimljansko-nikšićki, a ne starješina Srpske pravoslavne crkvene opštine Nikšić kad ista ima svojstvo pravnog lica, kako svi tvrde, a ničim ne dokazuju. U daljem obrazloženju navedenog rješenja stoji da je po rješenju o eksproprijaciji Opštine Bar br. 10/49 iz 1950. godine eksproprisana imovina Sabornoj crkvi Nikšić. Rješenjem broj 06-2275/2 od 17. 1. 1978. godine u svrhu izgradnje vojnog objekta SO Ulcinj Odjeljenje za imovinske poslove i katastar ekspropriše zemljište Manastiru „Nikšić“ iz Nikšića. Dakle, rješenjem PJ Ulcinj iz 2021. godine vraća se Srpskoj pravoslavnoj opštini Nikšić imovina eksproprisana 1949. godine od Saborne crkve u Nikšiću, i imovina eksproprisana 1978. godine od Manastira „Nikšić“ iz Nikšića. Znači, imamo tri različita subjekta, a nadležni organ bez dovođenja u međusobnu vezu ova tri subjekta, odnosno bez utvrđivanja pravog nosioca prava, vrši upis na subjekta po svom izboru, tj. Srpska pravoslavna opština Nikšić.

ZAVJEŠTANJE

U rješenju PJ Ulcinj od 2021. godine pojavljuje se još jedan subjekt i to Saborna crkva u Nikšiću. Navodi se da je po rješenju o eksproprijaciji tog organa br. 10/49 od 04. 1. 1950. godine za potrebe poljoprivrednog dobra eksproprisano kao vlasniku zemljišta „Saborna crkva Nikšić“ zemljište. Dakle, pitanje je ko je pravni prethodnik Srpske pravoslavne crkvene opštine Nikšić? Da li je to „Dobro Manastira Nikšić“ po rješenju iz 1978. ili Saborna crkva Nikšić po rješenju o eksproprijaciji iz 1950. godine. Drugo, postavlja se i pitanje zašto se u ovom predmetu pominje rješenje o eksproprijaciji 10/49 iz 1950. godine kad se Zakonom o otklanjanju posljedica oduzimanja imovine u uvali Valdanos odnosi na imovinu koja je oduzeta rješenjem br. 06-2275/2 od 17. 1. 1978. godine. U navedenom rješenju se pojavljuje i subjekt Hram Sv. Vasilija Ostroškog u Nikšiću, gdje piše da je imovina toga hrama, koja je stečena 1904. godine na osnovu testamenta Hadži Sava Kosanovića od 29. 3. 1896. godine, eksproprisana rješenjem 10/49 iz 04. 1. 1950. godine, a da je to rješenje ukinuto od strane Okružnog suda u Titogradu Gž.br. 236/49 od 27. 7. 1950. godine u odnosu na imovinu Saborne crkve u Nikšiću. Navodi se i da su rješenjem Okružnog suda u Titogradu Gž.br. 236/49 od 27. 7. 1950. godine uvažene žalbe Martinović Damjana i Saborne crkve Nikšić i ukinuto rješenje o eksproprijaciji broj 1/49 od 27. 7. 1950. godine. Navedeno stvara dodatnu konfuziju.

Za dokaze navoda da je eksproprisana imovina Srpske pravoslavne opštine Nikšić navodi se Zavještaj mitropolita dobro-bosanskog i egzarha sve Dalmacije Hadži Save Kosanovića iz 1896. godine, po kojem svu imovinu u Ulcinju poklanja Manastiru Ostrog, a za izvršioca ovog Zavještanja određuje Knjaza i gospodara sve Crne Gore Nikolu I, uz napomenu da su sva dokumenta upućena Mitropoliji crnogorskoj na Cetinju. U ovim dokumentima, kao ni u bilo kojim drugim dokumentima Knjaževine, odnosno Kraljevine Crne Gore, nigdje se ne pominje Srpska pravoslavna crkva, a nesporno je da SPC u Crnoj Gori postoji od 1929. godine, od donošenja Zakona o SPC, odnosno od 1931. godine od donošenja Ustava SPC.

Ovdje treba napomenuti, iako nije predmet ovog postupka, ali je u direktnoj vezi sa imovinom Srpske pravoslavne crkve, sudski postupak tužioca Srpske pravoslavne crkvene opštine Nikšić protiv tuženih porodice Dedić iz Ulcinja, čiji je punomoćnik advokat Anton Markić i koji postupak je bio predmet odlučivanja Vrhovnog i Ustavnog suda, što govori o složenosti, kontradiktornosti, nejasnoćama oko sticanja svojinskih prava Srpske pravoslavne crkvene opštine Nikšić, na teritoriji SO Ulcinj.

Shodno svemu naprijed navedenom PREDLAŽEM:

– da zaštitnik imovinsko-pravnih interesa Crne Gore pokrene postupak tužbom za brisanje uknjižbe izvršene rješenjem Uprave za katastar i državnu imovinu br. 919-859/2021 od 12. 11. 2021. godine i vraćanja upisa na prvobitno stanje na Državu Crnu Goru;

– da Uprava za katastar i državnu imovinu Područna jedinica Ulcinj po službenoj dužnosti poništi navedeno rješenje ili preduzme druge aktivnosti predviđene Zakonom o upravnom postupku;

– da Specijalno državno tužilaštvo ispita da li u radnjama službenih lica i ostalih učesnika u navedenom postupku ima elemenata krivičnih djela za koja se gonjenje preduzima po službenoj dužnosti;

– da se o svemu obavijesti Ministarstvo finansija i socijalnog staranja.