I danas imam ozbiljne rezerve da se kriza može razriješiti parlamentarnim putem, a još manje tako što će se većinska, suverenistička i zapadnjačka, antifašistička Crna Gora dodvoravati onima koji su svoje mandate stavili na raspolaganje za totalnu destrukciju vlastite države i njeno identitetsko poništavanje i ponižavanje. Takva taktika je samo dovela do konsolidacije ovog marionetskog režima, tupljenje oštrice otpora vlasti koja je prevazišla sve prethodnike u nekompetentnom partijskom kadroviranju, nepotizmu i klijentelizmu – kaže u intervjuu Pobjedi istoričar Milivoj Bešlin.
Upozorava da je na djelu, kako su Česi poslije okupacije 1968. to nazivali cinično, ”normalizacija” prilika u Crnoj Gori, a iza nje slijedi dalje ekonomsko urušavanje kroz provođenje populističkih mjera koje će brže devastirati Crnu Goru nego što je Maduro uradio sa Venecuelom.
POBJEDA: Vlada Crne Gore, koju je izabrala Crkva Srbije, još vlada. Preživjela je godinu i za to vrijeme uspjela da uruši institucije, uspješno sprovede ciljeve ,,srpskog sveta“ i blokira EU integracije. Kako vidite razvoj ove situacije, bliže li nam se novi izbori?
BEŠLIN: Vlada koju suštinski čine tri, kako sam već ranije formulisao, ustavno neodgovorna faktora: Aleksandar Vučić, državna Crkva Srbije i medijski koncern Vijesti – dovela je ciljano i sistematski Crnu Goru na samu ivicu ponora. Institucionalno urušena, bezbednosno kompromitovana, identitetski obezličena, međunarodno marginalizovana, evro-integracijski izbrisana, ekonomski devastirana, medijski kolonizovana, građanski antagonizovana – Crna Gora je danas u najtežem položaju u poslednjih nekoliko decenija. Već rečenica retkog poznavaoca našeg regiona i visokog evropskog zvaničnika, Miroslava Lajčaka da ,,Crna Gora u Briselu više ne postoji“ tragična je potvrda ovoga što sam rekao. Od ,,lidera evropskih integracija“, vi ste sada nestabilni problem regiona, da ne citiram jedan poluuvredljivi izraz koji kruži evropskim diplomatskim krugovima i koji je mene podsetio na termin kojim se nekada, pred svoj nestanak, nazivala Osmanska država. Gašenje direktorata za CG u Briselu samo je krajnji izraz toga da je i EU digla ruke od Crne Gore, a to je jasno pokazano i u, bez premca, najnegativnijem izveštaju od kako je počeo proces pridruživanja Uniji. Ovakva kriza – istovremeno i politička i društvena i ekonomska i institucionalna ne može se rešiti drugačije nego novim izborima na kojima bi građani kaznili avanturiste koji su svoju državu izručili interesima najpogubnije velikodržavne ideologije na Balkanu, a preko nje i najdestruktivnijoj istočnoj sili koja preko vaših leđa danas šalje snažnu poruku Zapadu da je još sposobna da tragično destabilizuje Evropu i, makar simbolički, izađe na ,,topla mora“.
POBJEDA: Aleksandar Vučić je Nikšiću poklonio dva miliona eura da bi isplatio DF za sprovođenje njegove politike. Ovakvim postupcima predsjednik Srbije Crnu Goru svodi na srpsku provinciju. Što je sljedeće?
BEŠLIN: Vučić je bitku za Nikšić, kako je huškala jedna od njegovih šovinističkih razglasnih stanica, shvatio kao ,,Staljingradsku bitku“ u pokoravanju Crne Gore. Dva miliona eura za Nikšić je ponižavajuća ponuda za kupovinu jednog grada sa slavnom slobodarskom i antifašističkom istorijom, ponosno mesto velikog Ljuba Čupića. Time se Nikšić svodi na rang siromašne srbijanske provincije u koju Vučić odlazi i bahato, pred kamerama, osiromašenom narodu Srbije, okupljenom po olupanim halama i salama, nudi svoju demagogiju mržnje i mrvice u vidu prehrambenih potrepština i sintetičkih vitamina. Tužna je i sudbina Nikšića u kome je sedište onoga što bi morala biti ključna tačka kritičke misli u CG – Filozofskog fakulteta, danas najćutljivije društveno-humanističke institucije u ovom delu Evrope. ,,Snom mrtvijem spava…“ rekao bi Njegoš, institucija koja je iznedrila (i birala u zvanje), a danas pognute glave ćutke sluša, četvoroglavu ministricu, samoproglašenu naslednicu četničke ideologije koja je Ljuba Čupića, simbola antifašističke Crne Gore, odvela na gubilište.
POBJEDA: Da li mislite da je rješenje ove teške političke krize, koja je zahvatila Crnu Goru, ujedinjenje suverenističkih snaga? Iz Brisela stalno ponavljaju da nam treba proevropska vlada. Može li se iskoristiti međunarodni uticaj da se ujedine suverenističke snage i uzmu kormilo države u svoje ruke? Da li je jedan od koraka na tom putu manjinska vlada?
BEŠLIN: Ne bih se previše uzdao u briselsku pamet i trustove iz četiri zapadne ambasade. Svi ti briselski i ostali kadrovici iz amabasada niti dovoljno poznaju crnogorske prilike, niti će živeti posledice svojih, možda i dobronamernih, ali nedovoljno promišljenih saveta. Najzad, za mišljenje i odnos zapadnih centara se mora boriti. Bitka za interpretaciju Crne Gore ne traje od juče.
Pred glasanje o nepoverenju vladi u parlamentu, javno sam izrazio sumnju da Vlada, koja je sastavljena i birana u manastiru, može biti srušena tamo gde je samo formalno potvrđena – u parlamentu. I danas imam ozbiljne rezerve da se kriza može razrešiti parlamentarnim putem, a još manje tako što će se većinska, suverenistička i zapadnjačka, antifašistička Crna Gora dodvoravati onima koji su svoje mandate stavili na raspolaganje za totalnu destrukciju vlastite države i njeno identitetsko poništavanje i ponižavanje. Takva taktika je samo dovela do konsolidacije ovog marionetskog režima, tupljenje oštrice otpora vlasti koja je prevazišla sve prethodnike u nekompetentnom partijskom kadroviranju, nepotizmu i klijentelizmu. Na delu je, Česi su posle okupacije 1968. to nazivali cinično, ,,normalizacija“ prilika u Crnoj Gori, a iza nje sledi dalje ekonomsko urušavanje kroz provođenje populističkih mera koje će brže devastirati Crnu Goru nego što je Maduro uradio sa Venecuelom. Dalja ,,normalizacija“ ubrzaće agresivnu i neskrivenu politiku asimilacije, dokaze toga imate svakodnevno u praksi, a najave svega toga možete dnevno videti u beogradskim medijima. Izlaz iz situacije (po)mirenja sa postojećim stanjem može biti samo u snažnom savezu svih suverenističkih i antifašističkih snaga. Vaša ključna podela nije etnička, nego etička, vrednosna. Na jasno definisanim vrednostima, saveznika za promene ne bi trebalo tražiti u partijama i strukturama koje čine ovaj marionetski, kleronacionalistički režim, već u društvu i među građanima koji su angažovani, politizovani, motivisani i spremni da brane temelje na kojima je 2006. obnovljena suverena, evropska, građanska i antifašistička Crna Gora.
Fašizam, i kada se ukoriči, ostaje fašizam!
POBJEDA: Nagradu Miroslavljevo jevanđelje dobio je brat Joanikija koji vrijeđa sve crnogorsko i ne priznaje državu Crnu Goru. Oni koji vode Crnu Goru je ne priznaju. Kako je moguće da jednom suverenom evropskom zemljom vlada crkva druge države. Kako smo došli u ovu situaciju?
BEŠLIN: Plitkoumni, fašistoidni pamflet, oni ga zovu knjigom, prepun govora mržnje, nepojamnih istorijskih falsifikata i neukosti, slabo pismen i tragično netalentovan uradak ostaće ružno svedočanstvo o jednoj istoriji beščašća. Ipak, puno je uglednih imena koja su se oglasila svojim nepristajanjem da jednu važnu nagradu ponese knjigolika tvorevina kanonizovane mržnje i istorijsko-identitetskih neistina. Fašizam, i kada se ukoriči, ostaje fašizam!
Ipak, na Vaše pitanje o tome kako je jedna suverena država pala pod uticaj državne crkve susedne zemlje, razočaraću Vas, ali moraćete da potražite odgovore u vlastitom društvu. Kako je, a to smo mogli da vidimo, crkva uspevala da mobiliše hiljade ljudi na klerošovinističkoj i litijaškoj kontrarevoluciji tokom 2020. pitanje je i za bivšu vlast, intelektualnu elitu i progresivni deo društva koji se uljuljkao i pomislio da su država i sloboda dobijene zauvek, da se za njih više ne treba boriti i da je identitetska priča prevaziđena, a jedini cilj ekonomski i investicioni razvoj. Da ne pominjem ogromno zanemarivanje društva i činjenicu da je bivša vlast sebe u najvećoj meri identifikovala sa državom, a društvo ili podredila istoj ili prepustila medijskim i ostalim vedetama (veliko)srpskog sveta. Sada kada su država i njene institucije u rukama druge države i njene crkve i kada je jedini otpor koji je moguć, upravo onaj koji dolazi iz društva, mi vidimo sve mane i slabosti tog koncepta. Od velikih priča o građanskom društvu, danas jedva da je ponešto ostalo, a upravo je sada najpotrebniji otpor klerošovinizmu i neofašizmu novog režima, iz redova građanskog društva. Potencijal za demokratizaciju Crne Gore, za reafirmaciju njenih evropskih potencijala i obnovu ideala građanskog koncepta i suživota može doći samo iz slobodnog dela društva. Plašim se da se oni koji su decenijama sebe suviše identifikovali sa državom danas ne snalaze kao opozicija koja mora da deluje, pre svega, kao društvena sila i građansko-demokratska alternativa.